YAŞLILIK DÖNEMİNDE GÖRÜLEN DEĞİŞİKLİKLER, FİZİKSEL İNAKTİVİTE, KİNEZYOFOBİ VE DÜŞMELER

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 2, 51 - 62, 29.12.2021

Fatma Avcı Şebnem Avcı

Öz

Geri dönüşü olmayacak şekilde fonksiyonel değişikliklerin meydana geldiği yaşlılık döneminde kas iskelet sistemi, gözle görülür gerilemelere maruz kalmaktadır. Kas kuvvetinin korunması, eklem hareketliliğinin artması, kronik hastalık risklerinin azalması ve yaşam süresini uzatabilme gibi avantajları olan fiziksel aktivite, yaşlılık döneminde karşımıza çok popüler olmayan bir kavram olarak çıkmaktadır. Zaman sıkıntısı, kötü sağlık koşulları, düşme ve yaralanma korkuları, egzersiz hakkında yanlış bilgilere sahip olma ve yararlarını bilmeme gibi durumlar yaşlıların sedanter yaşamı tercih edişinde önemli etkenlerdir. Yaralanma endişesiyle hareket etmekte ve fiziksel aktiviteden kaçınma durumu kinezyofobi olarak adlandırılır ve özellikle 65 yaş üstü bireylerde “hareket korkusukas iskelet sistemi kayıpları-düşmeler” kısır döngüsüne yol açan önemli bir toplum sağlığı sorunudur.

Anahtar Kelimeler

Yaşlı, Kas iskelet sistemi, Fiziksel inaktivite, Kinezyofobi

Kaynakça

• Yahyaoğlu R. Yaşlanma ve zaman algısı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2013.
• Duray M. Farklı fiziksel aktivite düzeyine sahip olan yaşlılarda fiziksel uygunluk, düşme riski ve düşme korkusu ilişkisinin incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2013:105s.
• Kutsal Y. Yaşlanan dünya, yaşlanan toplum, yaşlanan insan. Toplum Hekimliği Bülteni, 2003:3-4.
• Duyar İ. Yaşlanma, yaşlılık ve antropoloji. Geriatri Ankara: Türk Geriatri Vakfı, 2008:9-20.
• World Health Organization. "Global Health And Aging". WHO- 11-7737, 2011. http://www.who.int/ageing/publications/global_health.pdf. Erişim: 01.12.2017.
• T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı. "Türkiye’de Yaşlıların Durumu ve Yaşlanma Ulusal Eylem Planı", DPT:2741, 2007.http://eyh.aile.gov.tr/data/544f6b29369dc328a057d006/yaslanma_ulusal_eylem_plani.pdf. Erişim 15.11.2017; 2007 15.11.2017. Report No.: 2741.
• Oğuz MT. Yaşlılarda görülen biyolojik ve sosyal değişimler, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antropoloji Anabilim Dalı Fizik Antropoloji Bilim Dalı, Ankara, 2007:77.
• World Health Organization. "World report on ageing and health", 2015.
• Soncul H., İmren Y. Yaşlanan kalp. Turkiye Klinikleri J Med Sci, 2008, 28(6):38-43.
• Bulut Doğan Z. Huzurevinde ve evde yaşayan yaşlılarda düşme ile ilişkili risk faktörleri, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2014:131s.
• Arpacı F. Farklı boyutlarıyla yaşlılık. Ankara: Türkiye İşçi Emeklileri Derneği Eğitim ve Kültür Yayınları, 2005.
• Erbaşı S, Tüfekçioğlu O, Sabah İ. Yaşlılık ve hipertansiyon. Türk Geriatri Dergisi, 1999;2:67-70.
• Fleg JL., Strait J. Age-associated changes in cardiovascular structure and function: a fertile milieu for future disease. Heart Failure Reviews, 2012;17(4-5):545-54.
• Tideiksaar R. Falls in the elderly. Bulletin of the New York Academy of Medicine, 1988;64(2):145-63.
• Soyuer F, Soyuer A. Yaşlılık ve fiziksel aktivite. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 2008;15(3):219-24.
• Hollenberg M., Yang J., Haight TJ., Tager IB. Longitudinal changes in aerobic capacity: implications for concepts of aging. The Journals of Gerontology Series A: Biological Sciences and Medical Sciences, 2006;61(8):851-8.
• Rodrigues G.D., Gurgel J. L., da Silva Soares P. P. Inspiratory muscles contributions to postural control in healthy older women. Respiratory Physiology &Neurobiology, 2020;281:103505.
• Colcombe SJ., Erickson KI., Raz N., Webb AG., Cohen NJ., McAuley E. et al. Aerobic fitness reduces brain tissue loss in aging humans. The Journals of Gerontology Series A: Biological Sciences and Medical Sciences, 2003;58(2):M176-M80.
• Pannese E. Morphological changes in nerve cells during normal aging. Brain Structure and Function, 2011;216(2):85-9.
• Berker E. Yaşlı özürlülüğünün boyutları. Turkish Journal of Physical Medicine and Rehabilitation, 2006;52(1):A3-A5.
• Saxon SV., Etten MJ., Perkins EA. Physical Change And Aging: A Guide For The Helping Professions. 5th Edition, Springer Publishing Company, 2010.
• Güler S. Yaşlılarda Yürüme bozuklukları ve kognitif yıkım arasındaki ilişki. Dusunen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 2011;24(4):331-9.
• Champagne A., Descarreaux M., Lafond D. Comparison between elderly and young males'lumbopelvic extensor muscle endurance assessed during a clinical isometric back extension test. Journal of Manipulative and Physiological Therapeutics, 2009;32(7):521-6.
• Hollmann W., Strüder HK., Tagarakis CV., King G. Physical activity and the elderly. European Journal of Cardiovascular Prevention & Rehabilitation, 2007;14(6):730-9.
• Miljkovic N., Lim JY., Miljkovic I., Frontera W.R. Aging of skeletal muscle fibers. Ann Rehabil Med, 2015;39(2):155-162.
• Caspersen CJ., Powell KE., Christenson GM. Physical activity, exercise, and physical fitness: definitions and distinctions for health-related research. Public Health Reports, 1985;100(2):126-31.
• DiPietro L. Physical activity in aging: changes in patterns and their relationship to health and function. The Journals of Gerontology Series A: Biological Sciences and Medical Sciences, 2001;56(suppl_2):13-22.
• Soygüden A., Cerit E. Yaşlılar için egzersiz uygulamalarının önemi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2015;8(1):197-224.
• TC Sağlık Bakanlığı. "Türkiye Fiziksel Aktivite Rehberi". Ankara: Kuban Matbaacılık Yayıncılık Sağlık Bakanlığı Yayın. 2014:940.
• Lees FD., Clark PG., Nigg CR., Newman P. Barriers to exercise behavior among older adults: a focusgroup study. Journal of Aging and Physical Activity, 2005;13(1):23-33.
• Hallal PC, Andersen LB, Bull FC, Guthold R, Haskell W, Ekelund U: Global physical activity levels: surveillance progress, pitfalls, and prospects. Lancet, 2012;380:247–257.
• Rezende LFM, Rey-Lopez J, Matsudo VKR, Luiz OC. Sedantary behaviour and health outcomes among older adults: A systematic review. BMC Public Health, 2014;14:333-342.
• TC. Sağlık Bakanlığı. Türkiye Kronik Hastalıklar ve Risk Faktörleri Sıklığı Çalışması. Ünal B., Ergör G. (Editörler). Anıl Matbaa Ltd.Şti. Ankara, 2013.
• Knapik A., Saulicz E., Gnat R. Kinesiophobiaintroducing a new diagnostic tool. Journal of Human Kinetics, 2011;28:25-31.
• Larsson C., Hansson EE., Sundquist K., Jakobsson U. Psychometric properties of the Tampa Scale of Kinesiophobia (TSK-11) among older people with chronic pain. Physiotherapy Theory and Practice, 2014;30(6):421-8.
• Vincent HK., Seay AN., Montero C., Conrad BP., Hurley RW., Vincent KR. Kinesiophobia and fear avoidance beliefs in overweight older adults with chronic low back pain, relationship to walking endurance: Part II. American Journal of Physical Medicine & Rehabilitation/Association of Academic Physiatrists, 2013;92(5):439.
• Lüning Bergsten C., Lundberg M., Lindberg P., Elfving B. Change in kinesiophobia and its relation to activity limitation after multidisciplinary rehabilitation in patients with chronic back pain. Disability and Rehabilitation, 2012;34(10):852-8.
• Vlaeyen JW., Linton SJ. Fear-avoidance and its consequences in chronic musculoskeletal pain: A state of the art. Pain, 2000;85(3):317-32.
• Schmidt AJ. Does ‘mental kinesiophobia’exist?. Behaviour Research and Therapy, 2003;41(10):1243-9.
• Masud T., Morris RO. Epidemiology of falls. Age and Ageing, 2001;30(suppl_4):3-7.
• Stalenhoef PA., Crebolder HF., Knottnerus JA., van der Horst FG. Incidence, risk factors and consequences of falls among elderly subjects living in the community: a criteria-based analysis. The European Journal of Public Health, 1997;7(3):328-34.
• Pınar D., Örsal Ö., Ünsal A., Alparslan GB. The frequency of falling elderly and evaluation of the behavioral factors related to preventing the falls. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2016;6(1):34-40.
• Division of Aging and Seniors Public Health Agency of Canada. "Report on senior's fall in Canada", Ontario, 2005. http://publications.gc.ca/collections/Collection/HP25-1-2005E.pdf. Erişim: 12.12.2017.
• Centers for Disease Control and Prevention. Fatalities and injuries from falls among older adults---United States, 1993--2003 and 2001--2005. MMWR: Morbidity and Mortality Wekly Report, 2006;55(45):1221-4.
• Fransen M., Woodward M., Norton R., Robinson E., Butler M., Campbell AJ. Excess mortality or institutionalization after hip fracture: men are at greater risk than women. Journal of the American Geriatrics Society, 2002;50(4):685-90.
• Gökçe Kutsal Y., Eyigör S. Klinisyen Gözüyle Yaşlılık Döneminde Sık Görülen Hastalıklar. Aslan D., Ertem M. (Editörler). Yaşlı Sağlığı: Sorunlar ve Çözümler. 1. Baskı Halk Sağlığı Uzmanları Derneği: Palme Yayıncılık, Temmuz 2012, s:48-59.
• Bateni H., Heung E., Zettel J., Mcllroy WE., Maki BE. Can use of walkers or canes impede lateral compensatory stepping movements? Gait & Posture, 2004;20(1):74-83.
• Schepens S., Sen A., Painter JA., Murphy SL. Relationship between fall-related efficacy and activity engagement in community-dwelling older adults: A meta-analytic review. American Journal of Occupational Therapy, 2012;66(2):137-48.
• Yoshida–Intern S. A global report on falls prevention epidemiology of falls. WHO Geneva, 2007.
• Howland J., Peterson EW., Levin WC., Fried L., Pordon D., Bak S. Fear of falling among the community-dwelling elderly. Journal of Aging and Health, 1993;5(2):229-43.