Yaralı Bedenlerin Yaralı Zihinleri : 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Depremleri Sonrası Bir Üniversite Hastanesindeki Konsültasyon Liyezon Psikiyatrisi Hemşireliği Hizmetlerinin Değerlendirilmesi

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 3, 13 - 22, 27.12.2023

Nesiba Kalyoncu Arzu Aydoğdu Irmak Polat Sevde Nur Karabulut Mesut Keskin Mine Özkan

Öz

Afet sonrası bireyler ve toplumlar baş etme kapasitelerini aşan sonuçlarla karşı karşıya kalmakta, bedensel, ruhsal ve sosyal iyilik halleri bozulabilmektedir. Bu çalışma, deprem sonrası yatarak tedavi gören hastalara verilen konsültasyon liyezon psikiyatrisi hemşireliği hizmetlerinin değerlendirilmesi amacıyla retrospektif ve tanımlayıcı olarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemini, bir üniversite hastanesine 2023 Kahramanmaraş depremleri sonrası sevk edilen ve konsültasyon liyezon psikiyatrisi hemşireliği hizmeti verilen 11 hasta oluşturmuştur. Veriler sosyo-demografik ve klinik bilgileri içeren demografik-klinik bilgi formu ve konsültasyon liyezon psikiyatrisi hemşireliği izlem formu ile toplanmıştır. Sosyo-demografik ve klinik verilerin değerlendirilmesinde sıklık, yüzde, ortalama, standart sapma analizi yapılmıştır. Konsültasyon liyezon psikiyatrisi hemşireliği hizmetleri için dosya taraması yapılarak elde edilen veriler kategorize edilip analiz edilmiştir. Konsültasyon liyezon psikiyatrisi hemşirelik izlemi istenen depremzedelerin, %90,9’una akut stres bozukluğu tanısı konulduğu saptanmış ve yatışları boyunca konsültasyon liyezon psikiyatrisi hemşiresi tarafından ortalama 4,82±2,78 seans, toplamda 51 seans yatak başı psikoterapötik görüşme gerçekleştirildiği belirlenmiştir. Takip edilen depremzedelerin %81,8’inde uyku ve iştah ile ilgili şikâyetlerinin olduğu, %54,5’inin bir aydan uzun süre hastanede yattığı ve %45,5’inde yatış sürecinde yeni psikiyatrik yakınmalar geliştiği saptanmıştır. Konsültasyon liyezon psikiyatrisi hemşiresinin hasta, hasta yakını ve sağlık çalışanlarını kapsayan psikososyal müdahaleleri içerisinde; bütüncül tanılama, aktif dinleme, empatik yansıtma, pozitif geri ileti gibi temel düzey iletişim becerilerinin yanı sıra yas danışmanlığı, psikoeğitim, stres yönetimi ve psikoterapileri içeren ileri düzey psikolojik bakım uygulamalarının yer aldığı belirlenmiştir. Deprem sonrası fiziksel sağlık problemi yaşayan ve yatarak tedavi gören depremzedelerin konsültasyon liyezon psikiyatrisi hemşireleri tarafından yakın izleminin yapılması ve gerekli psikososyal girişimlerin sağlanması, bireylerin travmatik yaşantı ile baş etmelerine yardımın yanı sıra ortaya çıkan sağlık problemleri ile baş etme ve tedaviye uyum sağlama becerilerini arttırması açısından da önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Bütüncül Hemşirelik, Depremler, Doğal Afetler, Psikiyatri Hemşireliği, Ruh Sağlığı

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

yok

Kaynakça

• Kc A, Gan CCR, Dwirahmadi F. Breaking through barriers and building disaster mental resilience: a case study in the aftermath of the 2015 Nepal earthquakes. International Journal of Environmental Research And Public Health. 2019;16(16): 2964.
• Centre for Research on the Epidemiology of Disasters (CRED), Disasters Year in Review 2022 https://www.cred.be/publications Erişim:24.07.2023.
• Sonuvar ET, Yapar D, Avcı YD, Erdoğan K. Deprem sonrası sağlık hizmetleri yönetiminde ve sağlık personelinin koordinasyonunda veri analizinin önemi. Öztürk M, Kırca M, editör. Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası için akademik öneriler. Gaziantep: Özgür Yayınları; 2023. s.529-538.
• Utkucu M, Durmuş H, Uzunca F, Nalbant SS. 6 Şubat 2023 Gaziantep (Mw=7.7) ve Elbistan (Mw7.5) Depremleri Üzerine Bir Değerlendirme, Sakarya Üniversitesi Afet Yönetim ve Araştırma Merkezi, 2023 http://www.aym.sakarya.edu.tr/2023/02/07/6-subat-2023-gaziantep-mw7-7-ve-elbistan-mw7-5-depremleri-uzerine-bir-degerlendirme/ Erişim:20.07.2023
• BBC News Türkçe. 2023. 6 Şubat’taki depremlerde can kaybı 50 bin 500’e yükseldi https://www.bbc.com/turkce/articles/c51kdv8d15jo Erişim:24.07.2023
• Sağlık Bakanlığı. 2023. https://www.saglik.gov.tr/TR,95282/saglik-bakani-fahrettin-koca-hatayda-temel-atma-toreninde-konustu.html Erişim:24.07.2023
• Akpınar NB, Ceran M. Afetlerle ilgili güncel yaklaşımlar ve afet hemşiresinin rol ve sorumlulukları. Paramedik ve Acil Sağlık Hizmetleri Dergisi. 2020; 1(1): 28-40.
• Özdemir CL, Sarıkamış E. Ankara ilinde üniversite hastanelerinin doğal afetlere ilişkin hazırlığı. Dahili Tıp Bilimleri. 2006;1(1): 19–26.
• Pridmore W. ‘I can see clearly now’: Clarifying the role of psychiatry in global disaster. Australasian Psychiatry. 2021;29(3): 337-339.
• Yücel B, Tükel R, Sezgin U, Özdemir ÖÖ, Polat A, Yüksel Ş. Bedensel zarar gören kişilerde psikiyatrik yardım amaçlı çalışmalar: Bir klinik deneyim. Klinik Psikiyatri Dergisi. 2000; 3( 3): 12-5.
• Murthy RS. Disaster mental health and social psychiatry: Challenges and opportunities. Indian Journal of Social Psychiatry. 2018; 34(4): 323-7.
• Ji J, Ye C. Consultation-liaison psychiatry in China. Shanghai Archives of Psychiatry. 2012;24(3):124.
• Kocaman Yıldırım N. Terakye G. Konsültasyon liyezon psikiyatrisi hemşireliğinin bugünü ve geleceği. Türkiye Klinikleri J Psychiatr Nurs-Special Topics. 2017;3(1):1-6.
• Özdemir U. Soykan A. Doğan S. Arıkan RN, Ayaz H, Aygör B. Bir üniversite hastanesine sevk edilen depremzedelere yönelik multidisipliner ekip çalışması uygulamaları. Kriz Dergisi. 2002; 10(2): 9-16.
• Çam O, Gümüş AB, Yıldırım S. Fiziksel hastalıklara verilen psikososyal tepkiler. Çam O, Engin E, editör. Ruh sağlığı ve hastalıkları psikiyatri hemşireliği bakım sanatı. İstanbul: İstanbul Tıp Kitabevleri;2021. s. 573-609.
• Koyun A, Taşkın L, Terzioğlu F. Yaşam dönemlerine göre kadın sağlığı ve ruhsal işlevler: Hemşirelik yaklaşımlarının değerlendirilmesi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 2011; 3(1):67-99.
• Bulut M, Fedakar R, Akkose S, Akgoz S, Ozguç H, Tokyay R. Medical experience of a university hospital in Turkey after the 1999 Marmara earthquake. Emergency Medicine Journal. 2005;22(7): 494-8.
• Karahan S, Bozkul G, Sağdıç BÇ. Depreme bağlı yaşanan ezilme sendromu ve hemşirelik bakımı. Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2023; 8(1): 99-104.
• Boztas MH, Aker AT, Munir K, ve ark. Post traumatic stress disorder among adults in the aftermath of 2011 Van-Ercis earthquake. J Clin Psy. 2019; 22(4): 380-8.
• Oser M, Shah SB, Gitlin D. Psychiatry department response to the Boston Marathon bombings within a level-1 trauma center. Harvard Review of Psychiatry. 2015;23(3): 195-200.
• Sarin RR, Hick JL, Livinski AA, et al. Disaster medicine: a comprehensive review of the literature from 2016. Disaster Med. Public Health Prep. 2019;13(5-6): 946-57.
• Kocaman N. Genel hastane uygulamasında psikososyal bakım ve konsültasyon liyezon psikiyatrisi hemşireliği. Cumhuriyet Üniversitesi HYO Dergisi. 2005;9(1):49–54.
• Tunmore R. The consultation liaison nurse. Nursing (London), 1990;4(3):31-4.
• SuY, Wu XV, Ogawa N, Yuki M, Hu Y, Yang Y. Nursing skills required across natural and man‐made disasters: A scoping review. Journal of Advanced Nursing. 2022;78(10):3141-58.
• Mann CL, Gillezeau CN, Massazza A, et al. Fukushima triple disaster and the road to recovery: a qualitative exploration of resilience in internally displaced residents. Psychiatr Q. 2018;89(2):383-97.
• Zahos H, Crilly J, Ranse J. Psychosocial problems and support for disaster medical assistance team members in the preparedness, response and recovery phases of natural hazards resulting in disasters: A scoping review. Australasian Emergency Care. 2022;25(3):259-66.
• Xue CL, Shu YS, Hayter M, Lee A. Experiences of nurses involved in natural disaster relief: A meta-synthesis of qualitative literature. J Clin Nurs. 2020;29(23-24): 4514-31.