SOME STUDIES ABOUT “KHAKAS SHAMANISM/WORLD-WİWE”

Yıl 2014, , 1 - 13, 01.04.2014

Abdulselam Arvas

https://doi.org/10.7816/sad-02-04-01

Öz

In this article are discussed some studies done on “Khakas shamanism”. An examination of all the research on this topic is beyond the limits of this article. Therefore only some studies were examined. The investigation the books written about “Khakas shamanism” will require a major research. Some studies introduced in our research is undertaking “shamanistic worldview” in the folklore of Khakassia. Some research assesses also “practices of shamanic”. The purpose of this research is to provide information about “Hakas shamanism” the work done on. Thus, the informations about “Hakas shamanism” want to offer to the benefit of Turkish scientists slightly. Keywords: Khakas, shamanism, world-wiwe, researchs.

Anahtar Kelimeler

Khakas, shamanism, world-wiwe

“HAKAS ŞAMANİZMİ/DÜNYA GÖRÜŞÜ” ÜZERİNE YAPILAN BAZI ÇALIŞMALAR

Öz

Özet Bu makalede, “Hakas şamanizmi” üzerine yapılan bazı çalışmalar ele alınmıştır. Bu konu hakkındaki bütün araştırmaları ele almak bir makalenin sınırını aşacağı için sadece bazı çalışmalar incelenmiştir. “Hakas şamanizmi” üzerine yazılan kitapları incelemek ise başlı başına bir araştırma gerektirmektedir. Araştırmamızda tanıtılan çalışmaların bazıları Hakas folklorunda “şamanist dünya görüşü”nün yansımalarını ele alırken, bazı araştırmalar ise “şaman pratikleri”ni değerlendirmiştir. Bu araştırmanın amacı, söz konusu çalışmalar hakkında bilgi vererek “Hakas şamanizmi”ne yönelik bilgileri az da olsa Türk bilim adamlarının istifadesine sunmaktır. Anahtar Kelimeler: Hakaslar, Şamanizm, dünya görüşü, araştırmalar.

Anahtar Kelimeler

Hakaslar, Şamanizm, dünya görüşü

Kaynakça

• Alekseyev, N. A. Şamanizm Tyurkoyazıçnıh Narodov Sibiri. Novosibirsk: İzdatelstvo Nauka, 1984.
• Alekseyev, N. A. Traditsionnıe Religioznıe Verovaniya Yakutov v XIX-Naçale XX v. Novosibirsk: İzdotelstvo Nauka, 1975.
• Anjiganova, L. V. Traditsinnoe Mirovozrenie Hakasov. Abakan: HakNİYALİ, 1997.
• Anciganova, L. V. “Vozrojdenie Şamanizma i Şamanskih Traditsiy v Sovremennoy Hakasii”. Materialı Mejdunarodnogo İnterdistsiplinarnogo Nauçno-Praktiçeskogo Simpoziuma: Ekologiya i Traditsionnıe Religiozno-Magiçeskie Znaniya. Moskova-Abakan-Kızıl: 9-21 İyul 2001, C.2, s. 205-209.
• ---------------. “Geleneksel ve Çağdaş Hakas Kamlığı”. Yaşayan Eski Türk İnançları Bilgi Şöleni Bildirileri. Ankara: HÜ Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, 2007.
• Basilov, V. Şamanstvo u Narodov Sredney Azii i Kazakistana. Moskova: İzdotelstvo Nauka, 1992.
• Burnakov, V. A. “Duhi Gor: Dvuedinaya Suşnost”. Gumanitarnıe Nauki v Sibiri. S. 3, s. 35-38, 2002.
• ----------. Duhi Srednogo Mira v Traditsionnom Mirovozzrenii Hakasov. Novosibirsk: İzdatelstvo İnstituta Arheology i Etnografii, 2006.
• ---------. “Juravl v Mifologiçeskih Vozzreniyah Hakasov”. Gumanitarnıe Nauki v Sibiri. S. 2, s. 87- 89, 2012a.
• ---------. “Tkan v Ritualnoy Praktike Hakasov”. Vestnik NGU. S. 5, s. 175-186, 2012b.
• ---------. “Odejda v Obryadovoy Praktike Hakasskih Şamanov”. Vestnik NGU. S. 7, s. 258-269, 2012c. ----------. “Atmosfornıe Yavleniya V Traditsionnıh Predstavleniyah Hakasov”. Vestnik NGU. S. 12, s. 254-266, 2013.
• Burnakov, V. A.-Tsıdenova, D. Ts. “Luna v Traditsionnom Mirovozrenii Hakasov”. Vestnik NGU. S. 3, s. 267-279, 2013.
• Butanayev, V. Y. Traditsionnıy Şamanizm Hongaraya. Abakan: İzdatelstvo HGU, 2006.
• Davletov, T. “Hakas Türklerinin Geleneksel İnancı Kamlık (Şamanlık): Dünü ve Bugünü”. Anayurttan Atayurda Türk Dünyası. S. 22, s. 20-37, 2002.
• ----------. “Kamlık Geleneğinde Kam (Şaman) ve Kümelenme Geleneği Üzerine”. Yaşayan Eski Türk İnançları Bilgi Şöleni Bildirileri. Ankara: HÜ Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, 2007.
• Ergun, M. Altay Şamanizmi. Konya: Kömen Yayınları, 2012. Gladışevskiy, N. “O Şamanizme v Rabotah N. F. Katanova”. Materialı NauçnoPraktiçeskoy Konferentsii: Vozvraşenie Naslediya Nikolaya Fedoroviça Katanova Na Rodinu. Moskova: Novıy Klyuç, 2003.
• Kazaçinova, G. G. “Kızılskiy Buben”. ÇATHAN: İstoriya i Sovremennost (Materialı I Mejdunarodnogo Simpoziuma). Abakan: 25-28 İyun 1996, s. 40-43.
• Kotocekov, A. İ. “Çelovek i Duhi Prirodı: Vozmojnost Kontaktov Po Traditsionnım Hakasskim Predstavleniyam”. Materialı Mejdunarodnogo İnterdistsiplinarnogo NauçnoPraktiçeskogo Simpoziuma: Ekologiya i Traditsionnıe Religiozno-Magiçeskie Znaniya. MoskovaAbakan-Kızıl: 9-21 İyul 2001, C.1, s. 212-219.
• Ksenofontov, G. V. Şamanizm/İzbrannıe Trudı. Yakutsk: Tvorçesko-Proizvodstvennaya Firma Sever-Yug, 1992.
• Malov, S. E. “Ostatki Şamanstva u Jeltıh Uygurov”. Jivaya Starina. vıp.21, 1912, s.61- 74.
• Mihaylov, T. M. İz İstorii Buryatskogo Şamanizma. Novosibirsk: İzdatelstvo Nauka, 1980.
• Potapov, L. P. Altayskiy Şamanizm. Leningrad: İzdatelstvo Nauka, 1991. Roux, J. P. Türklerin ve Moğolların Eski Dini. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2002.
• Sagalayev, A. M.-Oktyabrskaya, İ. V. Traditsionnoe Mirovozrenie Tyurkov Yujnoy Sibiri, Znak i Ritual. Novosibirsk: İzdatelstvo Nauka, 1990.
• Şişman, B. “Hakaslar ve Hakaslarda Şaman Kültürü”. Milli Folklor. S. 31-32, s.126-130, 1996.
• Topoev, V. S.-Çarkova, M. N. “Traditsionnıe Metodı Profilaktiki Suitsida v Hakasskom Obşestve”. Materialı Mejdunarodnogo İnterdistsiplinarnogo Nauçno-Praktiçeskogo Simpoziuma: Ekologiya i Traditsionnıe Religiozno-Magiçeskie Znaniya. Moskova-Abakan-Kızıl: 9-21 İyul 2001, C.2, s. 210-213.
• Tugucekova, V. N. “Vozrojdenie Obryadovoy Praktiki Na Svyaşennıh Mestah v Hakasii”. V. Kongress Etnografov i Antropologov Rossii (Tezisı Dokladov). Omsk: 9-12 İyun 2003, s. 315.
• Tugucekova, V. A.-A. S. Çoçieva. Etnografiçeskie Ekspeditsii N. F. Katanova (1896) i S. D. Maynagaşeva (1913-1914) v Hakasii. Vıpusk No:2. Abakan: OOO “DialogSibir-Abakan”, 2007.
• Vaynşteyn, S. İ. Tuvinskoe Şamanstvo. Moskova: İzdatelstvo Nauka, 1964.