ON THE ETHNONIM BURUT

Yıl 2014, Cilt: 2 Sayı: 5, 25 - 36, 01.05.2014

Nurbek C. Coldoşev

https://doi.org/10.7816/sad-02-05-02

Öz

The analysis of the ethnonim burut is one of the significant subjects in the history of the Turkic peoples. As it was used differently in Chinese, Mongolian, Arabic and Persian sources, different arguments were developed on the meaning of this word, and to whom it corresponds. This subject is studied by scientists, such as N. Ya. Bichurin, N. A. Aristov, V. V. Radlov, G. Gourt, W. Schott, A. Levshin, G. E. Grum-Grzhimailo, K. I. Petrov, G. V. Ksenofontov, Yu. A. Zuev, A. Abdykalykov, E. C. Maanayev, O. K. Karayev, E. Kychanov, T. Beyshenaliyev, V. Ya. Butanayev ve O. Karatayev. In this article all arguments will sought to be mentioned. Accordingly a resolution on the meaning of the term burut and its application is aimed to be reached.

Anahtar Kelimeler

Burut, Kyrgyz, ethnonim, Tien-Shan Mountains

BURUT ETNİK ADI ÜZERİNE

Öz

Burut etnik adının çözümlenmesi Türk tarihi araştırmalarının mühim konularından birini teşkil eder. Çince, Moğolca, Arapça ve Farsça kaynaklarda değişik şekillerde kullanılmasından dolayı bu adın anlamı ve kimler için kullanıldığı ile ilgili farklı görüşler öne sürülmüştür. Konuyla ilgili olarak N. Ya. Biçurin, N. A. Aristov, V. V. Radlov, G. Gourt, W. Schott, A. Levşin, G. E. Grum-Grjimaylo, K. İ. Petrov, G. V. Ksenofontov, Yu. A. Zuev, A. Abdıkalıkov, E. C. Maanayev, Ö. K. Karayev, E. Kıçanov, T. Beyşenaliyev, V. Ya. Butanayev ve O. Karatayev gibi bilim insanları çalışmalar yapmışlardır. Bu makalede konuyla ilgili hemen hemen bütün görüşler ele alınacaktır. Bu görüşlerden hareketle Burut teriminin anlamı ve kullanımı ile ilgili bir sonuç ortaya konmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Burut, Kırgız, etnonim, Tanrı Dağı

Kaynakça

• Abdıkalıkov, A., “O termine Burutı”, Sovyetskaya Etnografya, Nu: 1, 1963.
• Akerov, T., Drevniye kırgızı i velikaya step, Bişkek 2005.
• Arhiv vneşney politiki Rossii, f. Zyungarskiye dela 1731-1733, d. 3, l. 161-130.
• Aristov, N. A., “Opıt vıyasneniya etniçeskogo sostava Kirgiz-kazakov Bolşoy ordı i kara-kirgizov, na osnovanii rodoslovnıh svyazey i svedeniy o suşçestvuyuşih rodovıh deleniyah i o rodovıh tamgah, a takje istoriçeskih dannıh i naçinayuşçih antropologiçeskih issledovaniy”, Jivaya Starina, Vıp. III-IV, SPb. 1894.
• Aristov, N. A., Trudı po istorii i etniçeskomu sostavu tyurkskih plemen, Bişkek 2003.
• Banzarov, D., Sobraniye soçineniy, Moskva 1955.
• Bardin, B. B., “Buryatı-Mongolı”, Buryatovedeniye, Nu.: 3-4, 1927.
• Biçurin, N. Ya., Opisaniye Çjungarii i Vostoçnogo Turkistana v drevnem i nıneşnem sostoyanii, I, SPb. 1829.
• Biçurin, N. Ya., Sobraniye svedeniy o narodah, obitavşih v Sredney Azii v drevniye vremena, III, SPb. 1851.
• Biçurin, N. Ya., İstoriya Tibeta i Huhunora s 2282 goda do R. H. do 1227 goda po R. H., II, SPb. 1883.
• Butanayev, V. Ya., Proishojdeniye hakasskih rodov i familiy, Abakan 1994.
• Butanayev, V. Ya. ve Butanayeva, İ. İ., Hakasskiy istoriçeskiy folklor, Abakan 2001.
• Grumm-Grjimaylo, G. E., Zapadnaya Mongoliya i Uryanhayskiy kray, c. II, Leningrad 1926.
• Grumm-Grjimaylo, G. E., Zapadnaya Mongoliya i Uryanhayskiy kray, c. III, vıp. I, Leningrad 1926.
• Howorth, H. H., History of the Mongols, London 1876.
• Hudud al- ‘Alam. The Regions of the World. A Persian Geography 372 A.H.- 982 A.D., Transl. and expl. by V. Minorsky, London 1937.
• Julien S., “Notes sur les pays et les peuples èrangers, tirées des géographies et des historiens chinois”, Journal Asiatique, Ser. 4. t. VIII; 1847, t. IX, 1846.
• Karatayev, Olcobay, Kırgızdardın Etnomadaniy Baylanıştarının Tarıhınan, Bişkek 2003.
• Karatayev, Оlcobay, Eski Türk Devrindeki Kırgız Etnik İsimleri, Türkler, XI, Ankara 2002.
• Katanov, N. F., “Predaniya prisayanskih plemen o prejnih delah i lyudyah”, Sbornik V çest70-letiya G. N. Potanina. ZİRGO. Po. otd. etnografii, XXXIV, SPb. 1909.
• Kıçanov, E. ve Beyşenaliyev, T., “Yüan Şin doorundagı kırgızdar”, Kırgızdar: Sancıra, Bişkek 1991.
• Ksenofontov, G. V., Oçerki po drevney istorii yakutov, I-II, Yakutsk 1992.
• Levşin, A., Opisaniye Kirgiz-kaysakskih ili Kirgiz-kazaçih ord i stepey, II, SPb. 1832.
• Manas. Entsiklopediya, I, Bişkek 1995.
• Manas: Kırgız elinin baatırdık eposu (Sagımbay Orozbakov varyantı), Bişkek 2010;
• Manas (Sayakbak Karalayev varyantı), Bişkek 2010.
• Miller, F. G., İstoriya Sibiri, c. I, M.-L. 1937.
• Miller, F. G., Opisaniye Sibirskogo Tsarstva i vseh proizşedşih v nem dela ot naçala i osoblivo ot pokoreniya ego Rossiyskoy Derjave pos ii vreme, kn. 1, SPb. 1750.
• Potapov, L. P., “Sledı totemiçeskih predstavleniy u altaytsev”, Sovyetskaya Etnografiya, Nu. 4-5, 1935, s. 147-148.
• Petrov, K. İ., Oçerki feodalnıh otnoşeniy u kirgizov v XV–XVII vv., Frunze 1961.
• Petrov, K. İ., Oçerki feodalnıh otnoşeniy u kirgizov v XV–XVII vv., Frunze 1961.
• Potapov, L. P., Etniçeskiy sostav i proishojdeniye altaytsev, Leningrad 1969.
• Radloff, W., “Observations sur les Khirghis”, JA, Ser. VI., 1863.
• Radlov, V. V., İz Sibiri. Stranitsı dnevnika, Moskva 1989.
• Rumyantsev, N. G., Primeçaniye k. kn. D. Banzarov. Sobraniye Soçineniy, Moskva 1955.
• Sargazakov, K., “Oogandık kırgızdar”, Kırgızstan madaniyatı. 05.12.1988.
• Schott, W., “Über die ächten Kirgisen”, APAW, Berlin 1864.
• Şeybaniada. İstoriya mongolo-tyurkov, Kazan 1849.
• Tsındendambayev, Ts. B., Buryatskiye istoriçeskiye hroniki i rodoslovnıye, Ulan Ude, 1972.
• Unkovskiy, İ., “Posolstvo k zyungarskamu hun-tayçju Tsevan Rabtanu kapitana ot artillerii İvana Unkovskogo I putevoy jurnal ego za 1722-1724 godı”, ZİRGO. Po otd. etnografii, c. X, vıp 2, SPb., 1887.
• Valihanov, Ç. Ç., İzbrannıye proizvedeniya, Alma-Ata 1958.
• Valihanov, Ç. Ç., İzobrannıye proizvedeniya, Alma-Ata 1958.
• Zuyev, Yu. A., “Vıstupleniye na sessii, posvyaşçennoy etnogenezu kirgizskogo naroda”, TKKAE, III, Frunze 1959.
• Zuyev, Yu. A., Rannıye tyurki: oçerki istorii i ideologii, Almatı 2002.
• Zuyev, Yu. A., “Kırgızı-burutı”, Sovyetskaya Etnografya, Nu: 4, Moskva 1970.