Toplumsal Cinsiyet Rolleri Üzerinden Sembolik Şiddet: Türk Atasözleri Ve Deyimlerinde Annelik-Babalık Cinsiyet Rollerinin Kültür Kodlarına Dayalı Bir İnceleme

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 5, 178 - 194, 11.08.2018

Selin Bayrakdar

Öz

Toplumsal cinsiyet en genel anlamıyla, cinsiyetin sosyo-kültürel özellikler tarafından oluşturulduğunu belirtir. Toplumsal cinsiyet rolleri ise, kültürel olarak üretilen ancak biyolojik cinsiyete atıfla bedenlere kazınan kültürel kodlardır. Toplumsal cinsiyet rollerinin oluşturulması vasıtasıyla, cinsiyet eşitsizliği yaratılır ve sürdürülür. Kültür kodları yoluyla bedenlere ve zihinlere işleyerek varlığını sürdüren bu eşitsizlikte dilin özel bir yeri söz konusudur. Dil algılama kategorileri yaratır ve inşa edilen kültürel kategoriler sayesinde, eşitsizliğin meşru görülme aracı olarak kullanılır. Bir toplumun temel geleneksel yapı taşları olan ve dil vasıtasıyla sürdürülerek gelecek kuşaklara aktarılan atasözleri ve deyimler, toplumsal cinsiyet rollerinin sürdürülmesinde önemli bir yere sahiptirler. Türk Atasözleri ve Deyimleri cinsiyet eşitsizliğini sürdüren, sembolik şiddet içerici ifadeler barındırılar. Sembolik şiddet içerici ifadelerin analizini yapmak, bizlere düşünümsel bir bakış sunarak, bu eşitsizliklere karşı farkındalık kazandırır. Buradan hareketle bu yazının amacı; öncelikli olarak toplumsal cinsiyet kavramından yola çıkarak toplumsal cinsiyet rollerini tanımlamaktır. Sembolik şiddet kavramı bağlamında, Türk Atasözleri ve Deyimlerindeki annelik-babalık rollerine ilişkin sembolik şiddet içerici ifadeler üzerinde yapılacak söylem ve içerik analiziyle, şiddetin gelecek kuşaklara aktarıldığının bulgulanması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Cinsiyet Rolleri, Annelik-Babalık Rolleri, Cinsiyet Eşitsizliği, Sembolik Şiddet

Kaynakça

• AKALIN Şükrü, H., Recep TOPARLI, Belgin AKSU T., Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, Türk Dil Kurumu, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_atasozleri&view=atasozleri, Erişim Tarihi: 17.05.2018. AKSOY Ömer Asım, “Atasözleri Sözlüğü”, Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, İstanbul: İnkılâp Kitabevi, 1995. AKSOY Ömer Asım, “Deyimler Sözlüğü”, Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, İstanbul: İnkılâp Kitabevi, 1995. ARENDT Hannah, Şiddet Üzerine, çev. Bülent Peker, 8. b., İletişim Yayınları, 2016. BEAUVOIR Simone de, Kadın 1 “İkinci Cins” Genç Kızlık Çağı, çev. Bertan Onaran, İstanbul: Payel Yayınları, 1993. BEAUVOIR, Kadın 2 “İkinci Cins” Evlilik Çağı, çev. Bertan Onaran, İstanbul: Payel Yayınları, 2010. BOURDIEU Pierre, Ayrım Beğeni Yargısının Toplumsal Eleştirisi, çev. Derya Fırat, Günce Berkkurt, Ankara: Heretik Yayıncılık, 2017. BOURDIEU, Eril Tahakküm, çev. Bediz Yılmaz, Ankara: Bağlam Yayıncılık, 2015. BOURDIEU, Pratik nedenler, çev. Hülya Uğur (Tufan) Tanrıöver, İstanbul: Hil Yayın, 2015. BOURDIEU Pierre, Loic WACQUANT, Düşünümsel Bir Antropoloji İçin Cevaplar, çev. Nazlı Öktem, İstanbul: İletişim Yayınları, 2016. BUTLER Judith, Cinsiyet Belası Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi, çev. Başak Ertür, İstanbul: Metis Yayınları, 2012. ECEVIT Yıldız, “Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisine Başlangıç”, Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisi, Eskişehir: Açıköğretim Fakültesi, 2011, ss. 3-30. ENTWISTLE Joanne, “Cinsiyet/Toplumsal Cinsiyet”, Temel Sosyolojik Dikotomiler, çev. İlkay Şahin, Ankara: Birleşik Yayınevi, 2012, ss. 216-36. FIRESTONE Shulamith, Cinselliğin Diyalektiği, çev. Yurdanur Salman, İstanbul: Payel Yayınları, 1993. HAN Byung-Chul, Şiddetin Topolojisi, çev. Dilek Zaptçıoğlu, İstanbul: Metis Yayınları, 2017. KÖKNEL Özcan, Şiddet, İstanbul: Altın Kitaplar, 1996. MARTIN, SLATTERY, Sosyolojide Temel Fikirler, ed. Tatlıcan, Ümit, Demiriz, Gülhan, çev. Balkız, Özlem vd., İstanbul: Sentez Yayıncılık, 2011. MERRIAM Sharan B., Jossey BASS, Nitel Araştırma Yöntemleri, ed. Selahattin Turan, çev. Kollektif vd., Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2015. PUNCH Keith F., Sosyal Araştırmalara Giriş Nicel ve Nitel Yaklaşımlar, ed. Zeliha Etöz, çev. Dursun Bayrak, H. Bader Arslan, Zeynep Akyüz, Ankara: Siyasal Kitabevi, 2014. ŞIMŞEK Hasan, Ali YILDIRIM, Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (Hasan Şimşek-Ali Yıldırım), Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2000. TITLEY Gavan, Yael OHANA, (ed.), Toplumsal Cinsiyet Konu(şma)ları, çev. Şehnaz Kıymaz Bahçeci, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi, 2014.