Refik Halit Karay’ın Coğrafya Betimlemelerinde Anlatım Teknikleri

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 6, 133 - 145, 20.08.2018

Kubilay Ünsal

Öz

Olay çevresinde gelişen anlatmaya bağlı edebi eserlerde mekânın başarılı betimlemesi, anlatının gerçekliğe yakın olmasını ve okuyucu tarafından kolayca kabul edilebilmesini sağlar. Yazar, mekân betimlemelerinin anlatı üzerindeki işlevselliğini kendi kurgusuna göre belirlerken birbirinden farklı anlatım tekniklerine başvurabilir. Anlatım tekniklerinin seçimi ve bu teknikleri uygulamadaki başarı anlatıya güç kazandırır.  Refik Halit Karay gözlem yeteneği ve gerçek mekânları betimlemelerindeki başarısıyla kabul görmüş bir yazardır. Karay’ın olay merkezli anlatılarında kahramanlar sürekli hareket halindedirler ve birbirinden farklı coğrafyalara seyahat etmektedirler. Yazar coğrafi mekânların betimlemelerinde birbirinden farklı pek çok anlatım tekniğine başvurur. Refik Halit Karay betimleme, anlatma, gösterme, dalga hareketi, zoom (kaydırma), zihinsel betimleme, hareketli perspektif, dramatize edilmiş betimleme, montaj, geriye dönüş, diyalog, iç konuşma, bilinç akışı, duyular arası aktarım, içten dışa betimleme, dıştan içe betimleme gibi anlatım teknikleri ile kurguladığı coğrafi mekânlara eserlerinde çeşitli işlevler yükler.  Onun her zaman aynı stratejiye bağlı kalmak yerine coğrafyanın karakteristik özelliğine uygun, olay ve kişilerle uyumuna dikkat edilerek kurgulanmış coğrafi mekânlar tercih ettiği görülmektedir. Eserlerinde kullandığı coğrafi mekânlar ve okur arasındaki bağı ise kullandığı anlatım teknikleri ile pekiştiren Karay, okuyucunun anlatıdaki kurmaca dünyanın gerçekliğini kolayca benimsemesine yardımcı olur.

Anahtar Kelimeler

Betimleme, Anlatım teknikleri, Refik Halit Karay, roman

Kaynakça

• Aytaç Gürsel, Çağdaş Türk Romanları Üzerine İncelemeler, Gündoğan Yayınları, Ankara, 1990. Cevizci Ahmet, Paradigma Felsefe Sözlüğü, Paradigma Yayınları, İstanbul, 2000. Karay Refik Halit, 2000 Yılın Sevgilisi, İnkılap Kitabevi, İstanbul, 2009. Karay Refik Halit, Bir İçim Su, İnkılap Kitabevi, İstanbul, 2009. Karay Refik Halit, Bu Bizim Hayatımız, İnkılap Kitabevi, İstanbul, 2009. Karay Refik Halit, İki Cisimli Kadın, İnkılap Kitabevi, İstanbul, 2009. Karay Refik Halit, Sürgün, İnkılap Kitabevi, İstanbul, 2009. Karay Refik Halit, Yezidin Kızı, İnkılap Kitabevi, İstanbul, 2009. Karay Refik Halit, Yüzen Bahçe, İnkılap Kitabevi, İstanbul, 2009. Uysal Mehmet Ali, Mekân Algısı, Sanatta Yeterlik Eseri Çalışması Raporu, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2009.