İzlenim Yönetimi Davranışının İşe Tutkunluğa Etkisinde Sosyal Görünüş Kaygısının Aracılık Rolü

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 6, 275 - 299, 20.08.2018

Meral Bektaş , Şerife Karagöz

Öz

Sosyal varlık olan bireyler yaşamın her alanında çevresi ile iletişim haline girerek diğer bireyler ile sosyal etkileşime girmekte, etkileşimde olduğu bireyler hakkında bilgi sağlamakta ve belirli bir izlenim oluşturmaya çalışmaktadır. Bu durumda birey ise, oluşturduğu izlenim ile iletişim halinde olduğu bireyleri etkileyebilmek için davranışlarını kontrol altına alma eğilimi içerisine girebilmektedir. Oluşturulan bu izlenimler bazen bireylerin sosyal görünüşlerine bağlı olarak kaygı yaratabilmekte, bunun yanında çalışanın işe tutkunluğuna ve performansına etki edebilmektedir. İşletme çalışanları yoğun ve sağlıklı sosyal ilişkiler kurarak, performanslarını ve rekabet gücünü arttırmayı hedefleyen gruplardır. Kurumların rekabet avantajı elde edebilmesi, etkinlik ve verimliliğini arttırabilmesi için çalışanın işe tutkunlukları örgütler için önemli bir unsur olarak kabul edilmektedir. Bu bağlamda araştırma, Antalya’da faaliyet gösteren bazı işletme çalışanlarında izlenim yönetimi davranışlarının işe tutkunluklarına etkisinde, sosyal görünüş kaygıları üzerindeki aracılık rolünü tespit etmek amacıyla yapılmış olup, veri toplama aracı olarak anket yöntemi kullanılmıştır. Araştırma sonucuna göre, çalışanların izlenim yönetimi düzeyinin artması işe tutkunluklarını pozitif yönde etkilemekte ve bunun yanında çalışanların sosyal görünüş kaygıları işe tutkunluklarını ortaya çıkarabilmektedir. Ayrıca hiyerarşik regresyon analizi sonucunda izlenim yönetimi ve işe tutkunluk davranışı arasındaki ilişkide, sosyal görünüş kaygısının tam aracılık rolü üstlendiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İzlenim Yönetimi, İşe Tutkunluk

Kaynakça

• ALDEN, E., LYNN-TAYLOR, T. CHARLES, 2004. “Interpersonal processes in Socialphobia”, Clinical Psychology Review, 24(7), ss. 857–882. ALEMDAĞ, S., 2013. “Öğretmen Adaylarında Fiziksel Aktiviteye Katılım, Sosyal Görünüş Kaygısı Ve Sosyal Özyeterlik İncelenmesi”, Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon. ARMSTRONG, M., 2008. Strategic Human Resource Management, 4th Edition, Kogan Page Limited, Usa. BAKKER, A. B., ve BAL, M. P., 2010. “Weekly Work Engagement And Performance: A Study Among Strating Teachers”, Journal of Occupational and Organizational Psychology 83(1), ss. 189-206. BAKKER A. SCHAUFELI W. B., LEITER M. P., ve TARIS T. W. 2008. “Work Engagement: An Emerging Concept in Ocupational Health Psychology”, Work and Stress, 22 (3), ss. 187-200. BAKKER, A. P., ve BAL. M., 2010. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 83, ss. 189-200. BARON, R., ve KENNY, D., 1986. “The Moderator-Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Comceptual, Strategic, and Statistical Considerations’s”, Journal of Personality and Social Psychologay 51 (6), ss. 1173-1182. BASIM, N. H., TATAR, İ., ve ŞAHİN, N. H., 2006. “Çalışma Yaşamında İzlenim Yönetimi: Bir Ölçek Uyarlama Çalışması”, Türk Psikoloji Yazıları, 9(18), ss. 1-17. BAŞODA, A., 2017. “İşe Tutkunluk: Kavramsal Açıdan Bir İnceleme”, Uluslararası Tarih Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 17, ss. 71-98. BAYRAKTUTAR, A., 2009. “The Role of Impression Management and Political Skill on Supervisor Rated Performance”, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi ABD, İstanbul. BOLINO, MARK C., ve TURNLEY, W. H., 1999. “Measuring Impression Management in Organizations: A Scale Development Based on the Jones and Pittman Taxonomy”, Organizational Research Methods, 2(2), ss. 187-206. BOLINO, M. C., ve TURNLEY, W. H., 2003. “Counternormative Impression Management, Likeability, and Performance Ratings: The Use of Intimidation in Organizational Setting”, Journal of Organizational Behavior, 24(2), ss. 237-250. BÜYÜKÖZTÜRK, Ş., (2007). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı: İstatistik, Araştırma Deseni SPSS Uygulamaları Ve Yorum. Ankara, Pegem Yayıncılık, Ankara. CARLETON, R. NICHOLAS- COLLIMORE, C., KELSEY- ASMUNDSON, J.G. GORDON, 2007. “Social Anxiety and Fear of Negative Evaluation: Constructvalidity of the Bfne-Ii”, Journal of Anxiety Disorders, 21(1), ss. 131–141. CAYMAZ, E., ERENEL, F., ve GÜRER, B., 2013. “Liderlik Karizması, Adanmışlık Ve Gruba Aidiyetin Gönüllü Çalışma Performansına Etkileri: Akut Arama Kurtarma Derneği Örneği”, International Journal of Human Sciences, 10 (1), ss. 129-147. ÇAKIL, E., 2011. “Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşire Ve Asistanlarda Mobbing’in İşe Gönülden Adanma Üzerindeki Etkisi”, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak. ÇALIŞKAN, S. C., 2014. “Pozitif Örgütsel Davranış Değişkenleri İle Yeni Araştırma Modelleri Geliştirme Arayışları: Pozitif Örgütsel Davranış Değişkenlerinin İşe Adanmışlık, Tükenmişlik Ve Sinizm Üzerine Etkileri Ve Bu Etkileşimde Örgütsel Adalet Algısının Aracılık Rolü Üzerine Bir Araştırma”, Dokuz Eylül Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(3), ss. 363-382. ÇINAR, H., ve KESKİN, N., 2015. “Öğrencilerin Sosyal Görünüş Kaygısının Öğrenim Yeri Tercihlerine Etkisi”, Electronic Journal of Vocational Colleges, 14, ss. 457-464. DİNDAR, MUHTEREM- AKBULUT, YAVUZ, 2015, “Role of Self-Efficacy and Social Appearance Anxiety on Gaming Motivations of Mmofps Players”, Computers and Education, 81, ss. 26-34. DOĞAN, T., 2010. “Sosyal Görünüş Kaygısı Ölçeği’nin (SGKÖ) Türkçe Uyarlaması: Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education), 39, ss. 151-159. DURMUŞ, B., YURTKORU, S. E., ve ÇİNKO, M., 2013. Sosyal Bilimlerde SPSS’le Veri Analizi. İstanbul, Beta Yayınları. ESEN, E., 2011. “Çalışanların Örgüte Cezbolması”, Marmara Üniversitesi, İİBF Dergisi, 30 (1), ss. 377-390. GARDNER, W. L., ve BRUCE, A. J., 1998. “The Charismatic Relationship: A Dramaturgical Perspective”, Academy of Management Review, 23(1), ss. 32-58. GAUTREAU, M., CHANTAL-SHERRY, B., SIMON- MUSHQUASH, R., AISLIN- STEWARD, H. SHERRY, 2015. “Is Self Critical Perfectionism An Antecedent of or a Consequence of Socialanxiety, or Both? A 12-Month, Three Wave Longitudinal Study”, Personality and Individual Differences, 82, ss. 125–130. GOFFMAN, E., 1956. The Presentation of Self in Everyday Life. Social Sciences Research Centre, Edinburgh: The Bateman Press. GÜL, E., 2016. “Ergenlerde Sosyal Görünüş Kaygısı Ve Sosyal Karşılaştırma Fonksiyonel Olmayan Tutum Ve Bilişsel Çarpıtmalarla İlişkisi”, Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi, SBE, İstanbul. GÜVENÇ, S., 2012. “İşe Yönelik Destek Ve Çalışmaya Tutkunluk Arasındaki İlişki”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul. HAIR, J.F., ANDERSON F.E., TAHTAM R.L., ve BLACAK W.C., 1998. Multivariate Data Analysis, Fifth Edition, New Jersey, Pearson Education. HART, A. TREVOR, F., B. DAVID, P. A., SARAH, F. U., DAVID, H., CHRISTIAN, H., ve RİCHARD, G., 2008. “Development and Examination of The Social Appearance Anxiety Scale”, Assessment, 15(1), ss. 48-59. HIGGINS, C. A., JUDGE, T. A., ve FERRIS, G. R., 2003. “Influence Tactics and Work Outcomes: A Meta-Analysis”, Journal of Organizational Behavior, 24(1), ss. 89-106. İNCE, R., 2016. “Algılanan Örgütsel Desteğin İşe Adanmışlık Üzerindeki Etkisinde Yönetici Desteğinin Aracılık Rolü”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15 (57), ss. 649-660. KACMAR, K. M., ve CARLSON, D. S., 1994. “Using Impression Management in Women’s Job Search Processes”, American Behavioural Scientist, 37(5), ss. 682-697. KAHN, W. A., 1990. “Psychological Conditions of Personal Engagement and Disengagement at Work”, Academy of Management Journal, 33(4), ss. 692-724. KALAYCI, Ş., 2006. SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Ankara, Asil Yayın Dağıtım. KARAKUŞ, M. ve ALEV, S. 2016. Öğretmenlerin Bireysel Ve Örgütsel Değerleri İle İzlenim Yönetimi Taktikleri Seçimi Arasındaki İlişki Düzeyi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(33), ss. 137-152. KOYUNCU, M., BURKE, R. J., ve FISKENBAUM, L. 2006. Work Engagement Among Women Managers and Professionals in A Turkish Bank: A Potential Antecedents and Consequences. Equal Opportunities International, 25(4), ss. 299-310. LEARY, MARK R., ve KOWALSKY, R. M., 1990. “Impression Management: A Literature Review and Two-Component Model”, Psychological Bulletin, 107(1), ss. 34-37. LEITER, M. P., ve BAKKER, A. B. 2010. “Work Engagement: Introduction”, Ed.: Bakker, A. B and Leiter, M. P. Work Engagement: A Handbook of Essential Theory and Research, New York: Psychology Press. LEWIS-BECK, M., 1994. Factor Analysis and Related Techniques. Singapore, Sage Publications. MWABA, K. ve ROMAN, V.N., 2009. Body Image Satisfaction Among a Sample of Black Female South African Students, Social Behavior and Personality, 37(7), ss. 905-910. O’CALLAGHAN, F., ve DOYLE, J., 2001. “What is The Role of Impression Management in Adolescent Cigarette Smoking?”, Journal of Substance Abuse, 13(4), ss. 459-470. ÖZCAN, H., SUBAŞI, B., BUDAK, B., ÇELİK, M., GÜREL, C., ve ŞEREF YILDIZ, M., 2013. “Ergenlik Ve Genç Yetişkinlik Dönemindeki Kadınlarda Benlik Saygısı, Sosyal Görünüş Kaygısı, Depresyon Ve Anksiyete İlişkisi”, Journal of Mood Disorders, 3(3), ss. 107-113. ÖZDAMAR, K., 2002. Paket Programlar İle İstatistiksel Veri Analizi, Kaan Kitapevi, Eskişehir. ÖZKALP, E., ve MEYDAN, B., 2014. “Schaufeli Ve Bakker Tarafından Geliştirilmiş Olan İşe Angaje Olma Ölçeğinin Türkçe’ De Güvenilirlik Ve Geçerliliğinin Analizi”, 2. Örgütsel Davranış Kongresi, Kayseri, 867-880. ÖZSOY, E., FİLİZ, B. ve TEMİZ, T., 2013. “İşkoliklik Ve Çalışmaya Tutkunluk Arasındaki İlişkiyi Belirlemeye Yönelik Sağlık Sektöründe Bir Araştırma”, Sosyal Ve Beşerî Bilimler Dergisi, 3(2), ss. 60-68. SAKS, A. M., 2006. “Antecedents and Consequences of Employee Engagement”, Journal of Managerial Psychology, 21(7), ss. 600-619. SEKİ, T., ve DİLMAÇ, B., 2015. “Ergenlerin Sahip Oldukları Değerler İle Öznel İyi Oluş Ve Sosyal Görünüş Kaygı Düzeyleri Arasındaki Yordayıcı İlişkiler: Bir Model Önerisi”, Türk Eğitim Derneği Eğitim Ve Bilim Dergisi, 40(179), ss. 57-67. SIGNH, V., ve VINNICOMBE, S., 2001. “Impression Management, Commitment and Gender: Managing Others’ Good Opinions”, European Management Journal, 19 (2), ss. 183-194. ŞAHİN, E., 2012. “Bazı Değişkenlere Göre İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Benlik Saygıları Ve Sosyal Görünüş Kaygıları”, Yüksek Lisans Tezi, On Dokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Samsun. TABACHNICK, B. G., ve FIDELL, L. S., 2013. Using Multivariate Statistics, Pearson, Boston. TATAR, S., 2013. “İzlenim Yönetimi Davranışlarında Kişilik Özelliklerinin Rolü: Konaklama İşletmeleri Çalışanlarına Yönelik Bir Araştırma”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği ABD. İzmir: TELLİ, Ü., ve ÜNAL, Z., 2016. “Üniversite Öğrencilerinin Sosyo-Demografik Özelliklerine Göre Sosyal Görünüş Kaygısı: Bir Alan Araştırması”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), ss. 134-146. TOPÇU ERSOY, H., 2011. “İzlenim Yönetiminin Kurum İmajına Etkileri”, Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir. TURGUT, T., 2011. “Çalışmaya Tutkunluk: İş Yükü, Esnek Çalışma Saatleri, Yönetici Desteği Ve İş-Aile Çatışması İle İlişkileri”, Atatürk Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 25(3-4), ss. 155-179. ULUKAPI, H., ÇELİK, A., ve YILMAZ, A., 2014. “Algılanan İşe Adanmışlığın Sanal Kaytarma Davranışı Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi: Selçuk Üniversitesi Örneği”, 2. Örgütsel Davranış Kongresi, Kayseri, 65-72. ÜNALDI, S., 2005. “Emniyet Örgütü Yöneticilerinin İzlenim Yönetimi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Yönetimi, Teftişi, Ekonomisi Ve Planlaması Anabilim Dalı, Ankara. YAZICI, F. CAZ, Ç. ve TUNÇKOL, H. M., 2016. “Gençlik Hizmetleri Ve Spor İl Müdürlüğü’nde Görev Yapan Personelin Sosyal Görünüş Kaygısı”, Uluslararası Spor, Egzersiz Ve Antrenman Bilimi Dergisi, 2(2), ss. 60-65. YOUSEFI, B., HASSANI, Z., ve SHOKRI, O., 2009. “Reliability and Factor Validity of The 7- Item Social Physique Anxiety Scale (Spas-7) Among University Students in Iran”, World Journal of Sport Sciences, 2(3), ss. 201-204.