Political Division after Prophet Muhammad in Yemen: the Conflict between ʿAlī and Muʿāwiya

Yıl 2022, , 91 - 100, 01.01.2022

Halil Ortakcı

https://doi.org/10.47169/samer.1016402

Öz

The Prophet secured political dominance throughout Arabia, before his death. Except for the Ridda events, Muslims remained united politically and religiously until the second era of Uthman’s (d. 35/656) reign. Political instability occurred during this time, as a new generation emerged about two decades following the Prophet’s death. These events that separated Muslims into political groups, ended with Uthman’s death. In the History of Islam, at this time, political atmosphere was called “fitnah”. Despite the fact that there are numerous speculations about that time in the sources, it is difficult to form a definitive judgment about the political obscurity. However, it is certain that Uthman’s murder laid the backround for division of the Muslims into political parties. In this political situation, where it is difficult to distinguish between political right and wrong,.ʿAlī (d. 40/661) became caliph. However, the first and most serious difficulty he faced was the punishment of those who murdered Uthman, who lost his life due to the lynching of the rebels. Utman's governor in Damascus, Muʿāwiya (d. 60/680), refused to pledge loyalty to ʿAlī because of this unsolved issue. The legitimacy crisis resulted in division of society into two groups. Yemen is one of the districts where the political separation is most evident. It was not possible for the Yemenis to maintain their neutrality in this political situation. As a result, the territory became one of the secondary areas of contention between ʿAlī and Muʿāwiya. ʿAlī inducted his uncle’s son, Ubaydullah b. Abbas, as governor of Yemen. However, Muʿāwiya sent his commander, Busr b. Abī Artāt, to take control of the area. This study is intended for discussing the ultimate consequences of ʿAlī and Muʿāwiya conflict in Yemen.

Anahtar Kelimeler

History of Islam, Yemen, ʿAlī, Muʿāwiya, Ubaydullah b. Abbas

Hz. Peygamber’den Sonra Yemen’de Siyasi Bölünme: Ali-Muâviye Çatışması

Öz

Hz. Peygamber, vefat etmeden önce Arabistan’ın tamamında siyasî hakimiyeti tesis etmişti. Ridde hadiseleri hariç tutulursa Müslümanlar arasındaki siyasî-dinî birliktelik Hz. Osman’ın (ö. 35/656) hilafetinin ikinci yarısına kadar devam etti. Bu zaman diliminde siyasî istikrarsızlık ortaya çıktı. Zira Hz. Peygamber’in vefatından yaklaşık yirmi sene geçmiş ve yeni bir nesil ortaya çıkmıştı. İslâm tarihinde bu zamandaki politik atmosferi saran sise fitne adı verilir. Her ne kadar kaynaklarda söz konusu dönemle ilgili çok sayıda rivayet olsa da yaşanan siyasî belirsizlik hakkında kesin yargıda bulunmak güçtür. Ancak Hz. Osman’ın öldürülmesinin İslâm dünyasının ayrışmasına zemin hazırladığı kesindir. Siyasî doğruları ve yanlışları ayırt etmenin güç olduğu bu politik atmosferde Hz. Ali (ö. 40/661), hilafet vazifesini üstlendi. Ancak asilerin linç girişimiyle vefat eden Hz. Osman’ı katledenlerin cezalandırılması onun karşısına çıkan ilk ve en büyük sorun oldu. Çözüme kavuşturulması mümkün olmayan bu mesele nedeniyle Hz. Osman’ın Şam valisi Hz. Muâviye (ö. 60/680), Hz. Ali’ye biat etmedi. Hz. Ali’nin hilafeti için yaratılan meşruiyet krizi, toplumun kutuplaşmasıyla sonuçlandı. Bu ayrışmanın derinden hissedildiği bölgelerden biri de Yemen’dir. Yemenlilerin, bu politik iklimde tarafsızlıklarını sürdürmeleri mümkün değildi. Bundan dolayı bölge, Hz. Ali ve Hz. Muâviye’nin çatışma sahalarından biri olmuştur. Hz. Ali, amcasının oğlu Ubeydullah b. Abbas’ı Yemen’e vali olarak görevlendirse de Hz. Muâviye, Büsr b. Ebî Ertât isimli komutanını göndererek bölgeyi kontrol altına almıştır. Bu çalışma, Hz. Ali ve Hz. Muâviye ihtilafının Yemen'deki sonuçlarını ortaya koymak için hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

İslâm Tarihi, Yemen, Ali, Muâviye, Ubeydullah b. Abbas

Kaynakça

• Azimli, Mehmet. Hasan ve Muâviye. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2016.
• al-Balādhurī, Ahmad ibn Yahya ibn Jabir. Ansab al-ashraf. Beirut: Dār al-Fikr, 1417.
• al-Bayhakī, Abū Bakr Ahmad b. al-Husayn b. ʿAlī. al-Sunen al-Saghīr. Karachi: Cāmiah a’d-Dirasāt al-Islāmiyyah, 1410.
• al-Bukhārī, Muhammad ibn Ismā’il. al-Tārīkh al-awsat. Aleppo: Dār al-Wa‘y, 1397.
• Demircan, Adnan. ʿAlī-Muaviye Kavgası. İstanbul: Beyan, 2014.
• al-Fasavī, Yakub b. Sufyān. al-Ma‘rifah wa al-tārīkh. Beirut: Muassasah ar-Risālah, 1981.
• al-Hamdānī, Abū Muhammad al-Hasan. al-Iklīl. ad-Dār al-Yemeniyyah, 1987.
• al-Hamdānī, Abū Muhammad al-Hasan. al-Iklīl. Beirut-San’a: Dār al-’Avda-Dār al-Kalima.
• Ibn Abd al-Barr, Yusuf ibn Abdallah ibn Mohammed. al-Isti’āb fī ma’rifat al-ashāb. Beirut: Dār al-Jīl, 1412.
• Ibn Abdalhakam, Abdurrahman b. Abdullah. Futūh Mısr wa al-Maghrib. Maktabah al-Theqāfah al-Dīniyye, 1415.
• Ibn al-Athīr, Abū al-Hasan ʿAlī. Kāmil fī al-tārīkh. Beirut: Dār al-Kitāb al-Arabī, 1417.
• Ibn al-Habīb, Muhammad ibn al-Habib ibn al-Siddiq al-Amgharī al-Idrisī al-Husaynī. al-Muhabbar. Beirut: Dār al-Âfāq al-Cadīdah.
• Ibn al-Jawzī, Abū al-Muzaffar Şamsuddin Yusuf b. Kızoghlu Sibt. Mir’āt al-zamān fī tavārīkh al-a‘yān. Dimashq: Dār ar-Risālah al-Alamiyyah, 1434.
• Ibn Aʿtham, Abū Muhammad Ahmad ibn Aʿtham al-Kūfī. Kitāb al-futūh. Beirut: Dār al-Azvā’, 1411.
• Ibn Hibbān, Abū Hātim Muhammea b. Hibbān b. Ahmad al-Tamīmī. al-Sīratu al-nabaviyyah ve akhbār al-Khulefā. Beirut: al-Kutub al-Saqāfiyyah, 1417.
• Ibn Khayyat, Khalifah. Tārīkh. Dimashq: Dār al-Qalam, 1397.
• Ibn Ma‘īn, Yahya. Tārīkh ibn Ma‘īn. Mecca: Markaz al-Bahth al-Ilmī ve Ihyā al-Turāth al-Islāmī, 1979.
• Ibn Sa’d, Abū Abdallah Muhammad ibn Sa‘d ibn Manī‘ al-Basrī al-Hāshimī. Kitāb al-tabaqāt al-kabīr. Beirut: Dār al-Kutub al-ilmiyyah, 1410.
• Ibn Asākir, ʿAlī ibn al-Hasan ibn Hibat Allah ibn Abd Allah Thiqat al-Din Abū al-Qasim. Tārīkh al-Dimashq. Dār al-Fikr, 1995.
• Ibn Hazm, Ebū Muhammad b. ʿAlī b. Ahmad b. Said al-Zāhirī. Javāmi‘ al-sīra. Beirut: Dāru’l-Kutubi’l-Ilmiyye.
• Ibn Manzūr, Abū al-Fazl Muhammad b. Mukarram b. ʿAlī al-Ansārī. Mukhtasar tārīkh Dimashq. Dimashq: Dār al-Fikr, 1982.
• al-Janadī, Abū Abdillah Bahaaddin Muhammad b. Yusuf b. Yakub. al-Sulūk fī tabaqāt al-ulamā wa al-mulūk. 2 Volumes. San’a: Maktabah al-Irşād, 1414.
• al-Jurcānī, Abū Ahmad Abdallah b. Adī. el-Kāmil fī zu’afā’ ar-ricāl. Beirut: Dār al-Kutub al-ilmiyyah, 1997.
• Oktan, Yusuf. “Siyasi ve Mezhebî Olayların Ortaya Çıkardığı Süfyânî Rivâyetleri”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 24/3 (Aralık 2020), 1135-1156.
• Özaydın, Abdülkerim. “Büsr b. Ebû Ertât”. TDV İslām Ansiklopedisi. 6/494. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.
• Safadī, Salāhaddin Khalil b. Aybak b. Abdallah al-. al-Wāfī bi al-wafayāt. Beirut: Dār Ihyā al-Turāth, 2000.
• Sarıkaya, Hüseyin. “Mütenebbîler Meselesi Bağlamında Câhiliye Araplarının Nübüvvet Telakkîleri”. İhya Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi 4/2 (2018), 173-214.
• Shoufany, Elias. “Hz. Ebû Bekir Döneminde Elde Edilen Başarılar”. tr. Ahmet Turan Yüksel - Murat Ak. İSTEM 3/6 (2005), 281-290.
• al-Tabarī, Ebū Cafar İbn Carīr Muhammad b. Carīr b. Yazīd. Tārīkh al-rusul wa al-mulūk. Beirut: Dār al-Turāth, 1967.
• Yaşaroğlu, Hasan. “Sıffîn Savaşı ve Tarihin Gizlediği Bir Gerçek; Ali-Muâviye Mütarekesi”. Turkish Studies 9/1 (2014).
• al-Zahabī, Muhammad b. Ahmad b. Uthman. Siyar a‘lām an-nubalā Şemsaddin. Muassasah ar-Risālah, 1985.