Yanlış Bazı Sîret ve Sünnet Anlayışlarına Eleştirel Bir Bakış -Cemaat ve Tarikat Örnekleri-

Yıl 2020, Sayı: 1, 21 - 49, 01.01.2020

Abdulkadir Evgin

Öz

İslamî ilimlerin önemli dallarından
biri olan Siyer, İslam Peygamberi Hz. Muhammed Mustafa’nın biyografisi için
kullanılan özel bir kavramdır. Dolayısıyla Hadis Tarihi ilmi ile Siyer ilmi iç
içe girmiş disiplinlerdir. Şu kadar ki Siyer ilmi Hz. Peygamber’i insan ve
peygamber olarak incelerken, Hadis ilmi daha çok Hz. Peygamber’in peygamberlik
görevi gereği yani ‘dinî nitelikli söz ve davranışları’nı konu edinir.
Geçmişten günümüze, Siyer ve Hadis arasındaki bu hassas çizgi ayırt edilemediği
için, özellikle kendilerini İslam Dini’nin en iyi uygulayıcıları kabul eden
cemaat ve tarikatların ya da mensuplarının, bilerek-bilmeyerek aracılık
ettikleri yanlış bazı siyer ve sünnet anlayışları, içinde yaşadığımız süreç
dahil, tarih boyunca müslüman toplumlarda birçok problemi de beraberinde
getirmiştir. Neticede de birbirine karşıt, Kur’an ve Hadis/Sünnet’te yeri
olmayan birçok uygulama (bid’at/hurafe) ihdas edilmiştir. Halbuki siyer ve
sünnet müslümanlar açısından, öncelikle ahlâkî ve dinî bakımdan, son derece
önemli birer bütünleştirici kaynaktır. 

Anahtar Kelimeler

Siyer, Hadis, Sünnet, Cemaat, Tarikat, Manipülasyon

A Critical Look at Some Wrong Sirah and Sunnah Understandings -Examples of Congregations and Cults-

Öz

Sirah, one of the most important branches
of Islamic sciences, is a special concept used for the biography of Muhammad
Mustafa, Prophet of Islam. Therefore, Hadith history and Sirah, biography of
the Prophet, science are interrelated disciplines. So much so that while the
Sirah science examines the Prophet Muhammad as a human and a prophet, Hadith
science is more about the Prophet's prophetic duty, namely his religious lyric
and behaviors. Since this delicate line between Sirah, biography of the Prophet
Muhammad, and Hadith cannot be distinguished from the past to the present, some
wrong Sirah and understandings of Sunnah, which are deliberately or
inadvertently mediated by congregations and cults or their members who consider
themselves the best practitioners of Islam, have brought many problems in
Muslim societies throughout history including our present time. Consequently,
many practices (wrong belief/superstition) that are opposed to each other and
that have no place in the Koran and Hadith/Sunnah have emerged. However, Sirah
and Sunnah are an extremely important integrative resource for Muslims,
primarily from a moral and religious point of view.

Kaynakça

• Abdurrahman Câmî, Ebu’l-Berekât. Nefehâtü’l-üns min hadarâti’l-kuds. Mısır: y.y., 1989.
• Ahmed b. Hanbel. el-Müsned. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Algar, Hamid. “İmâm-ı Rabbânî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 22/194-199. Ankara: TDV Yayınları, 2000.
• Aliyyü’l-kârî. el-Esrâru’l-merfûah fi’l-ahbâri’l-mevdûah. nşr. Muhammed b. Lutfî es-Sabbâğ. Beyrut: Mektebetü’l-İslâmî, 3. Basım, 1979.
• Altıntaş, Hayrani. Tasavvuf Tarihi. Ankara: Ankara Ünv. İlahiyat Fak. Yayınları, 1986.
• Badıllı, Abdulkadir. Risale-i Nur’un Kudsî Kaynakları. İstanbul: Envâr Neşriyat, 1992.
• Bodur, Hüsnü Ezber - Korkmaz, Sezai. “İlahiyat Öğrencilerinde Sosyal Medya Kullanımı ve Dindarlık İlişkisi”. KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 30 (2017), 329-351.
• Bodur, Hüsnü Ezber. “Moonculuk Hareketi ve Türkiye’de Benzer Bir Cemaat Yapılanmasının Sosyolojik Analizi”. KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/1 (2003), 13-51.
• Bodur, Hüsnü Ezber. “Sosyolojik Perspektiften Türkiye’de Dinî Gruplar: KSÜ İlahiyat Fakültesi Öğrencileri Üzerine Boylamsal Bir Araştırma”. Dinî Gruplar, Siyaset ve Bürokrasi. 335-365. Bursa: Bursa Akademi Yayınları, 2017.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail. es-Sahîh. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Can, Muhammet Ali. Said Nursi’nin Risaleleri’nde Geçen Hadislerin Tahrici ve Değerlendirilmesi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Canan, İbrahim. Fethullah Gülen’in Sünnet Anlayışı. İstanbul: Ufuk Kitap, 2007.
• Canan, İbrahim. Hadis Ansiklopedisi Kütüb-i Sitte. İstanbul: Akçağ/Zaman Gazetesi, Feza Gazetecilik, ts.
• Cebecioğlu, Ethem. Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. Ankara: Rehber Yayınları, 1997.
• Cübbeli Ahmet Hoca. “Ayetler Gibi Hadisler de Vahiydir”. Youtube. Yayın Tarihi 4 Ekim 2016. https://www.youtube.com/watch?v=VqE5h057zb8
• Cübbeli Ahmet Hoca. “Cübbeli Ahmet Hoca Efendi İle Bu Haftanın Sohbeti 23 Mart 2017”. Youtube. Yayın Tarihi 24 Mart 2017. https://www.youtube.com/watch?v=i7xKxF3uPdY
• Çakır, Ruşen. Ayet ve Slogan. İstanbul: Metis Yayınları, 2012.
• Demir, Hilmi. Gülen Örgütü Ezoterik Bir Kült Cemaatinin Radikalleşmesi. Ankara: Ay Yayınları, 2017.
• Demir, Ömer - Acar, Mustafa. Sosyal Bilimler Sözlüğü. İstanbul: Ağaç Yayınları, 1993.
• Ebû Davud, Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî. es-Sünen. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Edip, Eşref. Risale-i Nur Müellifi Said Nursi Hayatı, Eserleri, Mesleği. İstanbul: Sözler Yayınevi, 1990.
• Erul, Bünyamin. “Bir Alan Taramasının Panoraması”. İslamiyat Dergisi 3/1 (2000), 161-184.
• Erul, Bünyamin. “Hz. Peygamber’in Risalet Öncesi Hayatına Farklı Bir Bakış”, Diyanet İlmi Dergi -Peygamberimiz Hz. Muhammed (SAV) Özel Sayısı- (2003), 33-66.
• Evgin, Abdulkadir. “Caferî İnanç Sisteminde Hadîs Anlayışı”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 4/1 (2004), 117-147.
• Evgin, Abdulkadir. “Örneklerle Günümüzde Hz. Peygamber’i Yanlış Anlama Sebepleri”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5 (2000), 111-116.
• Evgin, Abdulkadir. Hadislerde Hızır-Gayb İlişkisi. Ankara: İlahiyat Yayınları, 2017.
• Görmez, Mehmet. Sünnet ve Hadisin Anlaşılması ve Yorumlanmasında Metodoloji Sorunu. Ankara: TDV Yayınları, 1997.
• Gülen, Fethullah. Asrın Getirdiği Tereddütler. 4 Cilt. İzmir: Nil Yayınları, 2011.
• Gülen, Fethullah. Fasıldan Fasıla-1. İzmir: Nil Yayınları, 2011.
• Gülen, Fethullah. İnancın Gölgesinde. 2. Cilt. İzmir: Nil Yayınları, 2011.
• Gülen, Fethullah. Kur’ân’dan İdrake Yansıyanlar. İzmir: Nil Yayınları, 2011.
• Gülen, Fethullah. Prizma-1. İzmir: Nil Yayınları, 2011.
• Gülen, Fethullah. Sonsuz Nur-1. İzmir: Nil Yayınları, 2011.
• Gülen, Fethullah. Varlığın Metafizik Boyutu -Ruh, Melek, Cin ve Şeytanların Varlığı ve Mahiyeti-. İzmir: Nil Yayınları, 2011.
• Güngör, Erol. İslam Tasavvufunun Meseleleri. İstanbul: Ötüken Yayınları, 1996.
• Hatiboğlu, Mehmed Said. Hz. Peygamber ve Kur’an Dışı Vahy. Ankara: Otto Yayınları, 2009.
• Haylamaz, Reşit. Gönül Tahtımızın Eşsiz Sultanı Efendimiz (sallallahu aleyhi vesellem). İstanbul: Muştu Yayınları, 2010.
• Irâkî vd.. Tahrîcu ehâdîs-i ihyâ-i ulûmi’d-dîn. nşr. Ebî Abdillah Mahmud b. Muhammed el-Haddâd. Riyad: Dâru’l-Âsıme, 1987.
• İbn Arabî, Muhyiddîn. el-Fütûhâtü’l-mekkiyye. nşr. Ahmed Şemsuddîn. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1999.
• İbn Arabî, Muhyiddîn. Fusûsu’l-hikem. nşr. Ebu’l-Alâ el-Afîfî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1946.
• İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd. es-Sünen. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• İmam Mâlik. el-Muvatta’. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Kendi Dilinden Fetö Örgütlü Bir Din İstismarı. Ankara: DİB Yayınları, 2017.
• Köklü, Recep. “Cemaat Kavramının Delaleti ile İlgili Yaklaşımlar ve İslam Düşünce Ekollerine Yansımaları”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 17/3 (2017), 157-192.
• Kutluay, Yaşar. “Mezhepler Tarihi Yönünden Said Nursi ve Nurculuk”. İslam Tetkikleri Enstitüsü Dergisi 3/3-4 (1966), 211-226.
• Lâlegül Tv. “30 Mart 2017 Tarihli Bursa Sohbeti (Reğâib Kandili) - Cübbeli Ahmet Hocaefendi Lâlegül TV”. Youtube . Yayın Tarihi 31 Mart 2017. https://www.youtube.com/watch?v=U79i58E0bvg
• Mübarekfûrî, Emânullah b. Hüsâmuddîn er-Rahmânî. Mir’âtü’l-mefâtîh şerh-i mişkâtü’l-mesâbîh. Hindistan: İdâretü’l-Buhûsi’l-İlmiyye, 1984.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyn Müslim b. Haccâc el-Kuşeyrî. es-Sahîh. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Nakşibendi Tarikatı. “Cemaat Olmanın Önemi”. Erişim 23 Eylül 2019. http://www.naksibenditarikati.com/
• Nesâî, Ebû Abdirrahman Ahmed b. Şuayb. es-Sünen. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Nicholson, Reynold A.. “Tasavvufun Kaynağı ve Gelişimi Üzerine Tarihî bir Araştırma”. çev. Abdullah Kartal. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/7 (1998), 689-708.
• Nursi, Said. Barla Lahikası. İstanbul: Envar Neşriyat, 2016.
• Nursi, Said. Mektubât. İstanbul: Envar Neşriyat, ts.
• Nursi, Said. Risâle-i Nur Külliyâtı-Tarihçe-i Hayat. İstanbul: Yeni Asya Neşriyat, 2013.
• Öz, Şaban. “Fetö’nün Peygamber Tasavvuru ve Siyer İstismarı”. Siyer Araştırmaları Dergisi 4 (Temmuz-Aralık 2018), 35-60.
• Öztürk, Mustafa. Din Sermayesinden İktidar Devşirmek Fetö. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2017.
• Polat, Selahattin. Mezhep Tarikat Cemaat Eğitim. Kayseri: İlim Hikmet Vakfı Yayınları, 2015.
• Sargın, İzzet. “Dinî Kavramların Yanlış Kullanım Sebepleri ve Doğurduğu Olumsuz Sonuçlar”. Günümüz İslam Dünyasında Meseleler ve Çözüm Yolları Uluslararası Sempozyum Bildirileri. ed. Cezmi Bayram vd.. 108-134. İstanbul: y.y., 2016.
• Uludağ, Süleyman. “Abdulkadir-i Geylânî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 1/234-239. Ankara: TDV Yayınları, 1988.
• Ustaosmanoğlu, Mahmut. Rûhu’l-Furkân Tefsiri. İstanbul: Ahıska Yayınları, 1991.
• Ülken, Hilmi Ziya. Sosyoloji Sözlüğü. İstanbul: MEB Yayınları, 1969.
• Yıldırım, Suat. Kur’ân-ı Hakîm ve Açıklamalı Meali. İstanbul: Feza Gazetecilik A.Ş. Yayınları, 1998.
• Zehebî, Şemsuddin. Mîzânu’l-i’tidâl fî nakdi’r-ricâl. thk. Ali Muhammed el-Becâvî. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 1963.