İslam Öncesi Arap Akidesinde Kabir

Yıl 2020, Sayı: 1, 155 - 173, 01.01.2020

Çevirmen: Mustafa İyidoğan

Öz

Kabir,
İslâm öncesi Arap akidesindeki konumu ve İslâm öncesi Arap toplumunda pek çok
âdet ile bağlantısı olması dolayısıyla oldukça önemli bir konudur. Bu konuda
yapılan araştırmalar genellikle Arap inancında kabir konusunun açıklanması,
insan nefsine olan tesiri ve toplumsal hayatta ne şekilde karşılık bulduğuna
dairdir. Ayrıca inanç boyutunda kabir konusuyla alakalı bize ulaşan şiirlerde
ne gibi anlatımların bulunduğu ve ölüleri hakkında ne gibi uygulamalar
yaptıklarına yöneliktir. Konunun bu şekilde bir başlık taşıması, önemi üzerinde
durduğumuz bu akidenin, Arapların büyük çoğunluğunda yaygın olduğunu göstermek
içindir. Öteki âlem ve kabir ile irtibatlı olan bu akide hakkında şairler çok
farklı anlatımlarda bulunmuşlardır. Hâmme, sadâ, kabirleri sulayarak dua etme
ve ölen kişiyi yüceltip ona saygı gösterme ve onun ihtiyacını giderme
düşüncesiyle ona azık olması için kabrinin başında kurban kesme, bu akideye
yönelik şairlerin bahsettikleri konulardan bazılarıdır. Kabir, meçhul bir
yolculuk olma özelliğini koruduğu sürece insan zihnini meşgul etmeye devam
edecektir. Bundan dolayı yapılan uygulamaların tamamına yakını, bu yolculukta
insanların ihtiyaçlarını giderebilecekleri şeyleri sağlamaya yöneliktir.
Bazıları ölümden sonraki hayata ve yeniden dirilmeye iman etmese de İslâm
öncesi Arap akidesi bu yolculuğun mahiyet ve keyfiyetine yönelik sessiz
kalmamıştır. Arap şairler kabirleri, ceset ve haşri şiirlerinde anlatarak
cisimleştirmişlerdir. Yüce görülen birinin mezarı başında kurban kesilmesi,
intikamına yönelik sözler sarf edilmesi ve mezarın başında ağlamaya kadar varan
uygulamalar bu anlatılanlar arasındadır. Biz bu akideye yönelik şiirlerin
İslâm’ın indirildiği dönemin ortalarından, Emeviler dönemine ve sonraki
asırlara kadar uzayıp gittiğine de şahit olmaktayız.

Anahtar Kelimeler

Cahiliye, Çöl, Kabir, Ahiret, Arap, Ölüm

Grave in the Pre-Islamic Arab Faith

Öz

I've filled the grave is an
important aspect of beliefs, including the doctrines of the Arabs before Islam
has gained attention, Vartbtt do a lot of habits, especially when the Arabs
before Islam. The study in this research based on highlighting the grave in the
doctrines of the Arabs and the impact on them and how they reflected on their
lives and how employed in the poems that have brought us their beliefs own tomb
and how they are dealing with him dead, he carried Search this title to reflect
the beliefs of those where we stood on the most important of these beliefs and
the most common with them, has drawing poets images multiple those beliefs
associated with the tomb and the other world, the mismatch important and echo
and pray Balskie graves, and Al 'Aqer on the grave تقديسا for the dead and out of respect for him
and provide him with what he needs, according to their faith that, Valcypr has
always been the main concern of the thought of the human is that fate unknown
of man therefore considered most faiths provide human Pmaihtaj him on his
journey of those, and beliefs of the Arabs before Islam was not without
thinking that fate despite the fact that some of them did not believe in the
resurrection and the resurrection, drew Arab poets pictures of those graves and
cram for the coffin and embodied those beliefs in Ibyatem poetic understanding
between Buck and important among those addressing the dead and some of them
Aziz on the tomb of it, but even those beliefs we find that it spread to the
poetry of the era of Islam and the Umayyad and other eras.

Anahtar Kelimeler

Cahiliyya, Desert, Tomb, Hereafter, Arab, Death

Kaynakça

• Acîne, Muhammed. Mevsû`atu esâtîru’l-Arab ani’l-câhiliyye ve delâletuhâ. Beyrut: Dâru’l-Farâbî, 1994.
• Ali, Abdülaziz Ali. el-Gurâbu fi’ş-şi`ri’l-câhilî. Filistin: Necahü’l-Vataniye Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2012.
• Atıyye, Muhammed Hâşim. el-Edebu’l-Arabî ve târîhuhu fi’l-asri’l-câhilî. b.y.: Mektebetü Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1936.
• Câhiz. el-Hayevân. thk. Abdüsselam Harun. b.y.: Mektebetü Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1960.
• Casim, Ali Hasan. Dirâsetü fi’ş-şi`ri’l-Arabi’l-kadîm. Şam: Temmuz li’t-Tabâ`ti ve’n-Neşr, 2011.
• Cevâd Alî. el-Mufassal fî târîhi’l-Arabi kable’l-İslâm. Beyrut: Dâru’l-İlmi li’l-Melâyîn, 1980.
• Dîvânı Ümeyye b. Ebi’s-Salt. thk. Secî`Cemil el-Cibeylî. b.y.: Dâru Sâdır, 1998.
• Dîvânu Benî Esed –eş`âru’l-câhliyyîn ve’l-muhadramîn-. thk. Muhammed Ali Dakka. Beyrut: Dâru Sâdır, 1999.
• Dîvânu Bişr b. Ebî Hâzim el-Esedî. thk. İzzet Hasan. Şam: İhyâu Turâsi’l-Kadîm, 1960.
• Dîvânu Düreyd b. es-Samt. thk. Ömer Abdurrasul. Kahire: Dâru’l-Me`ârif, ts.
• Dîvânu Ebî Dâvud el-İyâdî. thk. Ahmed Haşim es-Semrâî & Enver Mahmud es-Sâlihî. Şam: Dâru’l-Asmâ’, 2010.
• Dîvânu Evs b. Hacer. thk. Muhammed Yusuf Necm. Beyrut: Dâru Sâdır, 2010.
• Dîvânu Hansâ’, Şerhu Sa`leb. thk. Enver Ebû Süveylim. b.y.: Dâru Ammâr, 1988.
• Dîvânu Şu`arâ Benî Kelb b. Vebre. thk. Muhammed Şefik el-Baytar. Beyrut: Dâru Sâdır, 2002.
• Dîvânu’l-Harnak bnt. Haffân rivâyetu Ebî Amr b. el-Alâ’. thk. Yüsrâ Abdülgani Abdullah. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1990.
• Dîvânu’s-Samuel me`a Dîvânu Urve b. el-Verd. Beyrut: Dâru Sâdır. ts.
• ed-Dîyk, İhsan. “Hâmme ve’s-sadâr-rûhi fi’ş-şi`ri’l-câhilî”. Necah Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (1999).
• el-Alûsî, Mahmud Şükrî. Bulûğu’l-ereb fî ma`rifeti ahvâli’l-Arab. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1314.
• el-Cârim, Muhammed Numan. Edyânu’l-Arab fi’l-câhiliyye. Mısır: Matba`atü’s-Sa`âde, 1923.
• el-Câsim, Ahmed Musa. Şi`ru Benî Esed fi’l-câhiliyyeti dirâse fenniyye. Beyrut: Dâru’l-Künûzu’l-Edebiyye, 1995.
• el-Hafâcî, Muhammed Abdu’l-Mun`im. el-Hayâtü’l-edebiyyetü fi’l-asrı’l-câhilî. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1992.
• el-Himyerî, Ebû Said. Hûru’l-`ıyn. thk. Kemal Mustafa. Beyrut: Dâru İzâl, 1985.
• el-Kâtib, Seyfuddin. Şerhu Dîvânı Ümeyye b. Ebi’s-Salt. Beyrut: Dâru Mektebeti’l-Hayat, ts.
• el-Mâcdî, Haz`al. İncîlu Bâbil. Amman: Menşûrâtu’l-Ehliyye, 1998.
• el-Mufaddaliyât. thk. Ahmed Muhammed Şakir & Abdüsselam Harun. Kahire: Dâru’l-Me`ârif, ts.
• en-Nâşif, Hâle. Edyânu’l-Arab fi’l-cahiliyyeti ve mu`tegadâtuhum fî tabakâti İbn Sa`d. Beyrut: Amerikan Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 1972.
• Esad, Şeyma Gazi. Fikretü’l-mevti inde felâsifeti’l-İslâm İbn Sina enmûzec. Bağdat: Bağdat Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2004.
• es-Sâiğ, Abdulilâh. ez-Zamanu inde’ş-şuarâi kable’l-İslâm. Bağdat: Dâru’ş-Şu’ûnu’s-Sakâfiyyeti’l-Âmme, 1986.
• eş-Şehrî, Muhammed Ali Salih. el-Merâsî fî cemhereti eş`âri’l-Arab. Mekke: Ümmü’l-Kurâ Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2003.
• eş-Şelbî, Sa`d İsmail. el-Usûlü’l-fenniyye li’ş-şi`ri’l-câhilî. b.y.: Mektebetü Garîb, ts.
• Feyyûmî, Muhammed İbrahim. el-Fikrü’d-dini’l-câhilî. b.y.: Dâru’l-Me`ârif, ts.
• Guneym, Semih. Edyânu ve mu`tegadâtu’l-Arab kable’l-İslâm. Beyrut: Dâru’l-Fikri’l-Lübnânî, 1995.
• Halil, Hannân Ahmed. el-Mevtu fi’ş-şi`ri’l-Abbâsî. Filistin: Necahü’l-Vataniye Üniversitesi,Yüksek Lisans Tezi, 2003.
• Han, Muhammed Abdülma`îd. el-Esâtîru’l-Arabiyye kable’l-İslâm. Kahire: Matbaatu Lecnet’it-Telîf ve’t-Terceme ve’n-Neşr, 1973.
• Hatîbu’t-Tebrîzî. Şerhu Divânu Antere. thk. Mecîd Tarâd. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-Arabî, 1992.
• Haydar, Bâdiye Hüseyin. el-Hamru fi’l-hayâti’l-câhiliyye. Beyrut: Amerikan Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 1986.
• Hudar, Kerim Necm. Mefhûmu’r-rûh fî diyânâti’s-semâviyye. Bağdat: Dâru’ş-Şuûnı’s-Sakâfiyyeti’l-Âm, 2010.
• Isbehânî. Muhâdarâtü’l-üdebâ ve muhâverâtü’ş-şuarâ. Beyrut: Dâru Mektebeti’l-Hayat, ts.
• İbn Hacer el-Askalânî. Fethu’l-bârî Şerhu Sahîhu’l-Buhârî. Beyrut: Dâru’l-Ma`rifet li’t-Tıbâ`a ve’n-Neşr, ts.
• İbn Kuteybe. el-Me`âni’l-kebîr. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1984.
• İbn Kuteybe. el-Me`ârif. thk. Servet Ukkâşe. Kahire: Dâru’l-Me`ârif, ts.
• İbn Manzûr. Lisânu’l-Arab. Beyrut: Dâru İhyai’t-Turâsi’l-Arabî, 1999.
• Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş & Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 3. Basım, 2011.
• Mahmud, Abdürrezzak Halife. Hâcisu’l-hulûd fî’ş-şi`ri’l-Arabî hatta nihâyeti’l-asrı’l-Emevî. Bağdat: Dâru’ş-Şuûnı’s-Sakâfiyyeti’l-Âmm, 2001.
• Mes`ûdî. Mürûcu’z-zeheb ve me`âdini’l-cevher. tsh. Kemal Hasan Mer`î. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asrıyye, 2005.
• Müberred. el-Kâmil fi’l-lügati ve’l-edeb. thk. Muhammed Ebu’l-Fadıl İbrahim. Kahire: Dâru’l-Fikri’l-Arabî, 1997.
• Nasıruddîn, Mehdi Muhammed. Dîvânu Tarafe b. el-Abd. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 2002.
• Nielsen, Ditlef. et-Târîhu’l-arabiyu’l-kadîm. çev. Fuad Hüseyin. b.y.: Mektebetü’n-Nahdatü’l-Arabiye, 1985.
• Reşad, Ahmed. Dîvânu Hâtemü’t-Tâî. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1986.
• Sabri, Mahmud. el-Hayyetü fi’ş-şi`ri’l-câhilî. Filistin: Necahü’l-Vataniye Üniversitesi, 2003.
• Süleym, Ahmed Emin. Me`âlimu tarihi’l-Arab kable’l-İslâm. Beyrut: Mektebetü Kureydiyyetü İhvan, ts.
• Şerhu Dîvâni Lebîd b. Rebî`a el-Âmirî. thk. İhsan Abbas. Kuveyt: Matbaatü Hükûmetü’l-Kuveyt, 1962.
• Tuleymât, Gazi - el-İşkâr, İrfan. el-Edebu’l-câhilî. Humus: Dâru Reşâd, 1992.
• Tuncî, Muhammed. Dîvânu’l-Efvahu’l-Ûdî. Beyrut: Dâru Sâdır, 1998.