Hz. Peygamber Öncülüğünde Gerçekleşen Değişim ve Dönüşümün Kur’anî Dinamikleri

Yıl 2020, Sayı: 2, 105 - 118, 30.06.2020

Fatih Tiyek

Öz

Allah Tealâ, insanlığa son müdahalesini peygamber ve kitap göndererek; Hz. Peygamber’in örnekliği ve Kur’an’ın rehberliği ile yapmıştır. Allah’ın emriyle ağır bir sorumluluk üstlenen Hz. Peygamber bu süreçten yüzünün akıyla çıkmış ve insanlık tarihinde emsali olmayan bir değişim ve dönüşümün baş mimarı olmuştur. Yanlış ilah anlayışı, anlamsız ibadet şekilleri ve çarpık ahlakî yaşantı yerine Tevhid’in hakim olduğu bir sistemin kurulması ve mükemmel bir şekilde uygulanmaya başlanması bu değişim ve dönüşümün bir sonucudur. Bu süreçte Hz. Peygamber’in en büyük bilgi ve motivasyon kaynağı Allah’ın mesajlarını ve talimatlarını ihtiva eden Kur’an olmuştur. O, kapsayıcı muhtevası, eşsiz üslubu, zengin beyan tarzı ve insani özellikleri gözeten nüzul süreci ile Hz. Peygamber’in elini güçlendirmiş, değişim ve dönüşümün belirli bir plan/düzen içinde gerçekleşmesine katkıda bulunmuştur. Bu yüzden bu çalışmada nüzul süreci özelinde Kur’an’ın değişim ve dönüşüme katkı sağlayan yönleri ve bunun ilk muhatapları özelindeki yansımaları üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Siyer, Tefsir, Peygamber, Kur’an, Dönüşüm

The Quranic Dynamics of the Change and Transformation which Took Place under the Guidiance of Prophet Muhammad

Öz

Sending the Prophet and the book, Allah made means the exemplification of the Prophet and the guidance of the Quran to the last intervention of humanity. Taking a heavy responsibility with the order of Allah , the holy Prophet acquited himself well and he became the chief architect of a change and transformation that hadn't been seen in the history of humanity. Instead of wrong understanding of god, meaningless worship forms and crooked moral life, an establishment of a system dominated by Tawhid and the perfect implementation of it was a result of this change and transformation. In this process, the greatest source of information and motivation of our Prophet was the Quran, which contains the messages and the instructions of Allah. With its inclusive content, unique style, rich declaration style and the process of descending paying regard humanistic features, it strengthened the hand of the Prophet, contributed the change and transformation in a certain plan and order. Therefore, this study will focus on the aspects of the Qur'an that contribute to change and transformation, and its reflections on the first interlocutors

Anahtar Kelimeler

Sirah, Tafsir, Prophet, Quran, Transformation

Kaynakça

• Abay, Ahmet. Kur’an’da Kişilik Eğitiminin İlkeleri. İstanbul: Düşün Yay., 2015.
• Abay, Ahmet. Nüzul Sürecinde Kur’an’a Karşı Algı Yönetimi. İstanbul: Düşün Yay., 2016.
• Çalışkan, İsmail. Tefsir Usûlü. Ankara: Ankara Okulu Yay., 2017.
• Çiçek, M. Halil. Kur’an Nasıl Bir Kitaptır. İstanbul: Beyan Yay., 2007.
• Demircan, Adnan. “Tebliğde Hz. Peygamber’in Örnekliği”. Diyanet İlmi Dergi 49/1 (2012), 7-28.
• Dumlu, Ömer. “Kur’an ve Değişim”. Kutlu Doğum 2002: Çağımızda Sosyal Değişme ve İslâm. Ankara: TDV Yay. (2007), 169-181.
• Ebu Zeyd, Nasr Hamid. İlahi Hitabın Tabiatı. çev. Mehmet Emin Maşalı. Ankara: Kitâbiyât Yay., 2001.
• Erdoğan, Mehmet. “Kur’an Nüzul Dönemi Olgusallığıyla İlişkisinin Fıkhî Yorumu”. İslamiyât 7/1 (Ankara 2004).
• Evkuran, Mehmet. “Kur’an-Kültür İlişkisine Zihin Felsefesi Açısından Bir Bakış”. İslâmî İlimler Dergisi: I. Kur’an Sempozyumu. 27-34. Çorum: İslami İlimler Dergisi Yay., 2007.
• Fazlur Rahman. İslam ve Çağdaşlık. Çev. Alparslan Açıkgenç - M. Hayri Kırbaşoğlu. Ankara: Ankara Okulu Yay., 2014.
• Gölcük, Şerafeddin. Kur’an ve Mekke. İstanbul: İz Yay., 2012.
• Güngör, Mevlüt. “Kur'an'ın Peyderpey İndirilmesindeki Hikmetler”. Diyanet İlmi Dergi 24/3 (1988), 3-23.
• Kanik, İsa. “Kur’an’ın Edebi Anlatım Üslubundaki Çeşitlilik”. Çankırı Karatekin Üniversitesi Karatekin Edebiyat Fakültesi Dergisi 6/1 (2018), 68-87.
• Kılıç, Sadık. “Nesnellikle Öznellik Arasında Yorum”. İslami Araştırmalar Dergisi 9/1-2-3-4 (1996), 103-114.
• Kılıç, Sadık. Kur’an Vahyi ve Hz. Peygamber. İstanbul: İnsan Yay.,2015.
• Kırca, Celal. Hayatın İçinde Hayatla Birlikte Kur’an’ı Anlama. Ankara: Anadolu Ay Yay.,2019.
• Kırca, Celal. Kur’an ve Bilim. İstanbul: Marifet Yay., 1997.
• Koçak, Süleyman. “Kur’an’da Mesellerle Anlatımın Eğitim Açısından Değeri”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 9/1 (2009), 187-215.
• Kurt, Yaşar. “Kur’an’ın Nüzul Süreci”. İslâmî İlimler Dergisi: I. Kur’an Sempozyumu. 130-142. Çorum: İslami İlimler Dergisi Yay., 2007.
• Okumuş, Mesut. “Hz. Peygamber'in Örnek Ahlaki Kişiliğinden Kesitler”. Diyanet İlmi Dergi 39/2 (2003), 29-52.
• Önkal, Ahmet. Rasûlüllah’ın İslâm’a Davet Metodu. İstanbul: Kitap Dünyası Yay., 2016.
• Öztürk, Mustafa. Kur’an’ı Kendi Tarihinde Okumak. Ankara: Ankara Okulu Yay., 2013.
• Saka, Şevki. “İnsanı Aydınlatmada Tedrici Metodun Önemi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 42 (2001), 59-76.
• et-Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Câmiʿu’l-beyânʿ an te’vîliâyi’l-Kur’ân. 15 Cilt. Beyrut/Amman: Daru İbni Hazm/Dâru’l-A’lâm, 1423/2002.
• Tan, Zeki. “Kur’an Öncesi Arap Toplumunun Örf ve Adetlerini Bilmenin Kur’an’ı Anlamadaki Rolü: Kurban Örneği”. Kur’an’ın Anlaşılmasına Katkısı Açısından Kur’an Öncesi Mekke Toplumu Sempozyumu. 27-78. İstanbul: y.y., 2011.
• Tiyek, Fatih. Kur’an’ın Kamuoyu Oluşturmadaki Rolü. Ankara: Ankara Okulu Yay., 2018.
• Tok, Fatih. “Şirkin Tevhide Dönüştürülmesinde İlahî Metot”. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi 11/24 (2019), 713-733.
• Türcan, Selim. Kimlik ve Kitâb İlişkisi Bağlamında İlk Dönem Kur’an Tasavvuru ve Dönüşümü. Ankara: Ankara Okulu Yay., 2010.
• Ünsal, Hadiye. Erken Dönem Mekkî Surelerin Tahlili. Ankara: Ankara Okulu Yay., 2015.
• Vardi, Recep. “Hz. Muhammed’in Liderliğinde Arap Toplumunda Gerçekleşen Toplumsal Değişim”. Toplum Bilimleri Dergisi 9/17 (2015), 321-342.
• Yavuz, Yusuf Şevki. Kur’ân-ı Kerîm’de Tefekkür ve Tartışma Metodu. Bursa: İlim ve Kültür Yay., 1983.
• ez-Zürkânî, Muhammed Abdulazîm (ö.1367/1948). Menâhilu’l-irfân fî ulumi’l-Kur’an. thk. Ahmed b. Ali. 2 Cilt. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1422/2001.