İbn Sa’d’ın et-Tabakât’ında Kesîru'l-Hadîs Râviler -Medîneli Tabiûn Özelinde-

Yıl 2022, Sayı: 6, 111 - 140, 30.06.2022

Veli Aba , Gazi Sevil

https://doi.org/10.47169/samer.1111092

Öz

İslam geleneğinde iki temel kaynaktan birisi olan sünnetin/hadisin kayıt ve rivayetinde yer alan şahıslar dinin gelecek nesillere sağlam şekilde ulaşmasına aracılık etmişlerdir. Peygamber’imizin (sav) yetiştirdiği ilk nesil olan sahâbeden, “müksirûn” olarak isimlendirilen şahıslar bu hususta öncü olmuşlardır. Onlardan sonra gelen tabiûn ve tebeu’t-tâbiîn tabakalarında da yine onlar gibi çok hadis rivayet eden anlamında “kesîru’l-hadis” râviler olmuştur. Bu şahıslar Mekke, Medine, Kûfe, Basra gibi İslam coğrafyasının pek çok önemli şehrinde bulunmaktaydılar. Tarihçi kimliğiyle tanınan Muhammed b. Sa’d (230/845), bu râvileri Kitâbü’t-tabakâti’l-kebîr (et-Tabakâtü’l-kübrâ) isimli eserinde kaydetmiş, haklarında çeşitli cerh-ta’dîl ifadeleri kullanmıştır. Bu makalemizde Medîneli tâbiûn tabakasına mensup olup haklarında İbn Sa’d’ın çok hadis naklettiğini ifade ettiği râviler tespit edilip söz konusu râviler hakkında değerlendirmelerde bulunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hadis, İbn Sa’d, Kesîru’l-hadis, Râvi, Kitâbü’t-Tabakâti’l-kebîr

Rāwīs of Kathīr Al-Hadith in Ibn Sa’d’s Tabaqāt -in the Example of Tābiʿūn of Madinah-

Öz

The people involved in the recording and transmission of the sunnah/hadith, which is one of the two main sources in the Islamic tradition, mediated the transmission of the religion to future generations. The first generation of the Companions brought up by our Prophet (pbuh), known as "Mukthirun ", became pioneers in this regard. There were also "kathīr al-hadith" narrators among the tābiʿūn and tābiʿū al-tābʿīn who came after them, in the sense of "reporting many hadiths". These people were in many important cities of the Islamic geography such as Mecca, Medina, Kufa and Basra. Known for his identity as a historian, Muhammad b. Sa’d (d. 230/845) recorded these narrators in his book called Kitāb al-Ṭabaqāt al-Kabīr and used various jarh-ta’dīl expressions about them. In this article, the narrators who belong to the tābiʿūn of Medinah and about whom Ibn Sa’d said that he narrated many hadiths will be identified and evaluations will be made about the narrators in question.

Anahtar Kelimeler

Hadith, Ibn Sa’d, Kathīr al-hadith, Rawi, Kitāb al-Ṭabaqāt al-Kabīr

Kaynakça

• Ağırman, Cemal. “Müksirûn”. 31/534. İstanbul: TDV İslam Ansiklopedisi, 2006.
• Ağırman, Cemal. “Talha b. Abdullah”. TDV İslam Ansiklopedisi. 39/504. İstanbul: TDV İslam An-siklopedisi, 2010.
• Ahmed Naim, Babanzade. Sahihi Buhari Muhtasarı Tecrid-i Sarih Tercemesi (Mukaddime). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2. Basım, 1957.
• Âşıkkutlu, Emin. “Cerh ve Ta’dîl”. 7/394-401. İstanbul: TDV İslam Ansiklopedisi, 1993.
• Âşıkkutlu, Emin. Hadiste Ricâl Tenkîdi. İstanbul: İFAV, 1997.
• el-Beyhaki, Ebû Bekir Ahmed b. Hüseyin. Şuabü’l-Îmân. thk. Ebû Hacir Muhammed es-Said. 9 Cilt. Beyrut: Dâr’ul-Kütüb’il-İlmiyye, 2000.
• el-Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cûfî. Sahîh’ul-Buhârî. 9 Cilt. Beyrut: Dâru Tavki’n-Necât, 1422. Cevherî, İsmâil b. Hammâd Ebu Nasr. haz. Nedim Maraşlı - Üsâme Maraşlı, ts.
• Çelik, Ali. “İbn Sa‘d’ın Hadisçiliği”. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 7/13 (30 Nisan 2017), 277-294.
• Efendioğlu, Mehmet. “Râvi”. 34/472-474. İstanbul: TDV İslam Ansiklopedisi, 2007.
• Fayda, Mustafa. “İbn Sa’d”. 20/294-297. İstanbul: TDV İslam Ansiklopedisi, 1999.
• Fayda, Mustafa. “Vâkıdî”. 42/471-475. İstanbul: TDV İslam Ansiklopedisi, 2012.
• İbn Hacer, Ebu’l-Fazl Ahmed b. Ali b. Ebu’l-Fazl Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Ahmed b. Hacer el Askalânî. Feth’ul-Bârî Şerhu Sahîh-i Buhârî. 13 Cilt. Beyrut: Dâr’ul-Ma’rife, 1379.
• İbn Hacer, Ebu’l-Fazl Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Ahmed b. Hacer el Askalânî. Tehzîb’ut Tehzîb. 12 Cilt. Hindistan: Matbaatu Dâirati’l-Meârif’in-Nizâmiye, 1326.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibban b. Ahmed b. Hibban ed-Dârimî el-Büstî. es-Sikât. nşr. Muhammed Abdülmuîd. 9 Cilt. Haydarâbad: Dâire’tül-Maarifi’l-Osmaniye, 1393.
• İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. Sünen. nşr. Faysal Îsâ el-Bâkî el-Halebî. thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî. 2 Cilt. Mısır: Dâru İhyâ’il-Kütüb’il-Arabiye, 1952.
• İbn Sa’d, Muhammed b. Sa’d b. Meni’ ez-Zührî (öl. 230/845). Kitâbu’t-Tabakât’il-kebîr. 11 Cilt. Kahi-re: Mektebet’ül-Hanci, 2., 1434.
• İbn Sa’d, Muhammed b. Sa’d b. Meni’ ez-Zührî (öl. 230/845). Tabakâtü’l-Kübrâ. thk. Muhammed Abdülkadir Atâ. 8 Cilt. Beyrut: Dâr’ul-Kütüb’il-İlmiyye, 1410.
• İbn’ün-Nedîm, Ebu’l-Ferec Muhammed b. İshâk b. Muhammed el-Verâk el-Bağdâdî el-Mu’tezilî eş-Şâfi’î. el-Fihrist fî Ahbâri’l-Ulemâʾi’l-Musannifîn mine’l-Kudemâʾ ve’l-Muhdessîn ve Esmâʾi Kütü-bihim,. thk. İbrâhîm Ramazân. Beyrut: Dâr’ul-Ma’rife, 2. Basım, 1997.
• el-İclî, Ebu’l-Hasan Ahmed b. Abdullah b. Sâlih. Ma’rifetü’s-Sikât min Ricâl-i Ehli’l-İlm ve’l-Hadîs ve min Duafâ’i ve Zikri Mezâhibihim ve Ahbârihim. 2 Cilt. Suûdî Arabistan: Mektebetü’d-Dâr ve Mektebetü’l-Münevvere, 1405.
• İmam Mâlik, Ebû Abdillâh Mâlik b. Enes el-Asbahî. Muvatta’. 2 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1991.
• Kallek, Cengiz. “Fukahâ-yi Seb’a”. 13/214. İstanbul: TDV İslam Ansiklopedisi, 1996.
• Karman, Hayrettin vd. Kur’an Yolu Türkçe Meal Ve Tefsir. 5 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 7. Basım, 2020. el-Kasımi, Muhammed Cemaleddin b. Muhammed Said b. Kasım el-Hallak. Kavâid’ut-Tahdîs min Fünûn-u Mustalahi’l-Hadîs. Beyrut: Daru’l-Kütüb’il-İlmiyye, ts.
• Korkmaz, Nuray - Aba, Veli. “Râvî Tenkidinde Objektiflik Üzerine Bir Değerlendirme”. Akademik Siyer Dergisi 5 (01 Ocak 2022), 70-90.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. Sâhîh’u Müslim. thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî. 5 Cilt. Kâhire: Matbaatu İsa el-Bâbî el-Halebî, 1955.
• Özen, Şükrü. “Velâ”. 43/11-15. İstanbul: TDV İslam Ansiklopedisi, 2013.
• es-Sehâvî, Şemseddîn Ebu’l-Hayr Muhammed b. Abdurrahmân b. Muhammed b. Ebû Bekir b. Osman b. Muhammed. Fethu’l-Muğîs. thk. Ali Hüseyin Ali. 4 Cilt. Mısır: Mektebe’tüs-Sünne, 2003.
• Sezgin, Fuat. Târîh’ut-Türâs’il-Arabî. çev. Muhammed Fehmi Hicâzî. nşr. Câmi’at’ül-İmâm Mu-hammed b. Suûd’il-İslâmî. 4 Cilt. Suûdî Arabistan, 1991.
• et-Tirmizî, Muhammed b. İsa. Sünen. 5 Cilt. Mısır: Mektebetü Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 2. Basım, 1395.
• Uğur, Mücteba. “Ebû Seleme b. Abdurrahman b. Avf”. 10/228. İstanbul: TDV İslam Ansiklopedisi, 1994.
• Üzüm, İlyas. “Kaderiyye”. 24/64-65. İstanbul: TDV İslam Ansiklopedisi, 2001.
• Yücel, Ahmet. Hadis Usûlü. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı, 2016.
• ez-Zehebî, Şemseddîn Ebu Abdullah. Tehzîb’ut Tehzîb. nşr. Fâruk el-Hadîse. thk. Ganîm Abbâs Ganîm - Mecdi es-Seyyid Emîn. 11 Cilt, 2004.
• ez-Zehebî, Şemseddîn Ebu Abdullah. Tezkiratu’l Huffâz. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l Kütübi’l İlmiyye, 1998.