Hz. Muhammed Dönemi ile Endülüs Dönemi Kadınlarının Sosyal ve Siyasal Hayata Katılım Açısından Bir Karşılaştırması

Yıl 2023, Sayı: 7, 51 - 62, 01.01.2023

Fatma Merve Çınar

https://doi.org/10.47169/samer.1196690

Öz

Müslümanların Endülüs’teki siyasi varlığı, 711’de Tarık bin Ziyad’ın Vizigot egemenliğindeki İber Yarımadası’nı fethinden başlayarak 1492’de Müslümanların İber Yarımadası’ndaki son siyasî varlığı olan Gırnata Benî Ahmer Devleti’nin yıkılışına dek sürmüştür. Bu süreç içerisinde yaşanan tüm siyasi mücadelelere, isyanlara, işgallere ve savaşlara rağmen Endülüs’ün tarihi, yalnızca siyasi bir geçmişten daha fazlasını ifade etmektedir. Müslümanların bölgedeki uzun varlıkları esnasında Endülüs, farklı renk, din, mezhep, dil ve etnik kökene sahip insanların bir arada yaşamını ifade eden “convivencia”nın merkezi haline gelmiştir. Bu farklılıklar içerisinde Endülüslü kadınlar da sosyal hayatta, bilimde, siyasette etkin rol oynamışlardır. Her ne kadar zamansal düzlemde çok uzak olmasa da, coğrafî açıdan İslam’ın doğduğu toprakların en batısına düşen Endülüs, İslam medeniyeti içinde kendine has dinamikleri ile şekillenen bir bölge olmuştur. Bu bağlamda İslam’ın doğduğu topraklar ile ulaştığı en ileri nokta arasında kadınların sosyal ve siyasi yönlerine dayalı bir karşılaştırma, Endülüs kadınını daha iyi anlamamıza vesile olacaktır. Çalışmamızda, Hz. Muhammed’in mesajıyla şekillenen, İslam’ın doğduğu topraklarda kadının sosyal ve siyasal sahadaki rolü ile Endülüslü kadınların faaliyetleri ve toplumsal hayattaki görünürlüklerine dair bir karşılaştırma yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Siyer, Endülüs, İslam Tarihi, Kadın, Sosyal Hayat

A Comparison of Women in the Time of Prophet Muhammad and Andalusian Period in Terms of Participation in Social and Political Life

Öz

The political presence of Muslims in al-Andalus had remained from Tariq bin Ziyad’s conquest of Visigothic Hispania in 711, untill the fall of Ghirnata in 1492. Despite all the political struggles, rebellions, occupations and wars, the history of al-Andalus means more than political history. Because at this period of Muslims’ presence in medieval Iberia, al-Andalus became the center of “convivencia”, that means “the art of living together of all differences”. This convivencia refers to people with different colors, religions, sects, languages and ethnicities. Among these differences, Andalusian women also played an active role in social life, science and politics. Although it is not very far in the temporal plane, al-Andalus, which has fallen to the west of the lands where Islam was born, has been a region shaped by its unique dynamics within Islamic civilization. In this context, a comparison based on the social and political aspects of women between the lands where Islam was born and the furthest point it has reached will be instrumental in our better understanding of the Andalusian woman. Hereby, our aim is to compare the role of women in the social and political life of the Islamic society, which was shaped by the message of Prophet Muhammad, with the activities of Andalusian women and their visibility in social life.

Anahtar Kelimeler

Sirah, al-Andalus, History of Islam, Woman, Social Life

Kaynakça

• Albayrak, H. Şule (ed.). Kadın Olmak: İslâm, Gelenek, Modernlik ve Ötesi, İstanbul: İz Yayıncılık, 2020.
• al-Humaydi. Jazva al-muqtabas. ed. Salah al-din al-Havvari. Beirut: s.n., 2004.
• al-Hushani. Ahbâru’l-fukahâ ve’l-muhaddisîn. pub. M. L. Ávila - L. Molina. Madrid: s.n., 1992.
• Ávila, María Luisa. “Las Mujeres ‘sabías’ en al-Ándalus” La Mujer en al-Andalus: Reflejos Históricos de su Actividad y Categorías Sociales. 139-184. ed. María Jesús Viguera. Madrid-Sevilla: Editoriales Andaluzas Unidas, 1989.
• Boloix Gallardo, Bárbara. Las Sultanas de la Alhambra: Las Grandes Desconocidas del Reino Nazarí de Granada (siglos XIII-XV). Granada: Editorial Comares, 2013.
• Dabbi, Ebu Ja’far Ahmed ibn Yahya al-Andalusi. Bughya al-multamis fi tarikh al-rijal al-Andalus. ed. İbrahim aI-Abyāri. 2 vols. Cairo-Beirut: s.n., 1410/1989-90.
• Duby, Georges – Perrot, Michelle (ed.). Kadınların Tarihi: Rönesans ve Aydınlanma Çağı Paradokslar. trans. Ahmet Fethi. İstanbul: s.n., 2005.
• Fath ibn Khaqan. Qalā’id al-’Iqyān, fi mahasin al-ruasa wa al-qudāt wa al-kuttāab wa al-ā’yān. ed. Husain Yusuf Haryush. Jordan: s.n., 1989.
• Gonzalvo, Luis. “La mujer musulmana en España”, Conferencia-Archivo Histórico Nacional. Madrid: s.n., 1904.
• Ibn Abd al-malik. al-Zayl wa al-taqmila. ed. Muhammad ibn Sharifa. Rabat: s.n., 1984.
• Ibn al-Abbar, Abu Abd Allah Muhammad bin Abdullah. Kitab al taqmila li-kitab al-sila. ed. Bashar Avvad Ma’ruf. 4 vols. Tunusia: s.n., 2011.
• Ibn al-Abbar, Abu Abd Allah Muhammad bin Abdullah. al-Hulla al-siyara. pub. Abdullah Anis al-Tabba. Beirut: s.n., 1962.
• Ibn al-Faradi, Abu al-Valid Abd Allah ibn Yusuf. Târikh al-ulama al-Andalus. pub. Ibrahim al-Abyari. Cairo: s.n., 1989.
• Ibn Bashkuwal, Abu al-Qasim Halef ibn Abd al-Malik. Kitab al-Sila. ed. Izzat al-Attar al-Husayni. 2 vols. Cairo: s.n., 1955.
• Ibn Hazm. Güvercin Gerdanlığı. trans. Mahmut Kanık. İstanbul: İnsan Pub., 2015.
• Ibn Sa’d. al-Tabaqat al-qubra. ed. İhsan Abbas. 8 vols. Beirut: s.n., 1968.
• Lévi-Provençal, E. “España Musulmana hasta la Caída del Califato de Córdoba (711-1031 de J.C.)”, Historia de España. dir. Ramón Menéndez Pidal. 5/331-788. Madrid: s.n., 1950.
• Marín, Manuela. Las Mujeres en al-Ándalus. Madrid: s.n., 2000.
• Molins, María Jesús Viguera (ed.). La Mujer en al-Andalus: Reflejos Históricos de su Actividad y Categorías Sociales. Madrid: s.n., 1989.
• Molins, María Jesús Viguera. “A Borrowed Space: Andalusi and Maghribi Women in Chronicles”, Writnig the Feminine: Women in Arab Sources. ed. M. Marín - R. Deguilhem. 163-180. New York: I. B. Tauris, 2002.
• Savaş, Rıza. Hz. Muhammed Devrinde Kadın. İstanbul: s.n., 2004.
• Simonet, Federico Javier. “Ensayo crítico histórico acerca de la mujer arábgo-española”, IX Congreso Internacional de Orientalistas. 13-32. Granada: s.n., 1891.