Dār al-Nadwah from Jāhiliyya to Islam

Yıl 2024, Sayı: Cahiliye Özel Sayısı, 33 - 48, 15.12.2024

Korkut Dindi

https://doi.org/10.47169/samer.1441773

Öz

One of the most important institutional structures of the pre-Islamic Arabs related to the administration of Mecca and the services of the Ka’bah was the Dār al-Nadwah. This building, which Qusay (Zayd) b. Kilāb (d. 480?) built for himself after he fought against the tribe of Huzāʾa and took over the administration in Mecca, turned into a large meeting house where the Quraysh tribe discussed and decided on important political, religious and social issues. It was called “Dār al-Nadwah” because the notables of Quraysh gathered here at certain times to discuss and consult on issues and affairs concerning the city and the tribe. Although the Dār al-Nadwah is briefly touched upon in the literature both in classical sources and modern studies in the context of Jāhiliyya, we have not yet come across any detached study on the subject in our country. This study aims to synthesize and analyze the scattered and fragmented information and data on Dār al-Nadwah in classical sources through a literature review method. In other words, it aims to reveal in detail and chronologically the structural and functional status, the changes and transformations it underwent, and its fate in the pre-Islamic and post-Islamic periods. We hope that this study, which we think is comprehensive and original in this respect, will contribute to the literature and the field.

Anahtar Kelimeler

Sirah, Mecca, Quraysh, Management, Dār al-Nadwah

Cahiliye’den İslam’a Dârünnedve

Öz

İslam öncesi Arapların, Mekke’nin idaresi ve Kâbe hizmetleriyle ilgili en önemli kurumsal yapılarından biri Dârünnedve’dir. Kusay (Zeyd) b. Kilâb’ın (ö. 480?) Huzâa kabilesiyle mücadele edip Mekke’de yönetimi ele geçirdikten sonra kendisi için inşa ettiği bu yapı, zamanla Kureyş kabilesinin önemli siyasi, dini, içtimai meseleleri görüşüp karara bağladığı büyük toplantı evine dönüşmüştür. Kureyş’in ileri gelenleri, şehri ve kabileyi ilgilendiren mesele ve işleri görüşmek ve istişare etmek üzere belli zamanlarda burada toplanıp oturdukları için “Dârünnedve” olarak isimlendirilmiştir. Literatürde Dârünnedve’ye gerek klasik kaynaklarda ve gerekse modern çalışmalarda kısa ve öz olarak cahiliye bağlamında temas edilse de ülkemizde konuyla alakalı makale türünde henüz herhangi bir müstakil çalışmaya rastlamış değiliz. Bu çalışma, literatür taraması yöntemiyle, Dârünnedve’ye dair klasik kaynaklarda dağınık ve parçalı bir şekilde yer alan bilgi ve verileri derleyerek bir senteze ulaşmayı ve analiz etmeyi amaçlamaktadır. Başka bir ifadeyle Dârünnedve’nin tarihsel süreç içerisinde gerek İslam öncesi gerekse İslam sonrası dönemde yapısal ve işlevsel durumunu, geçirdiği değişim ve dönüşümü, akıbetini ayrıntılı ve kronolojik olarak ortaya koymayı hedeflemektedir. Bu yönüyle kapsamlı ve özgün olduğunu düşündüğümüz bu çalışmanın, literatüre ve alanına katkı sağlayacağını ümit etmekteyiz.

Anahtar Kelimeler

Siyer, Mekke, Kureyş, Yönetim, Dârünnedve

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillah Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî. Müsned. thk. Ahmed Muhammed Şakir. 8 Cilt. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1995.
• Apak, Adem. Kabile. İstanbul: Endülüs Yayınları, 2017.
• Ateş, Ali Osman. “Kusay b. Kilâb”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26/460-461. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Bâselâme, Hüseyin Abdullah. Târîhu ‘İmâreti’l-Mescidi’l-Harâm. Cidde: Tihâme, 1980.
• Belâzürî, Ahmed b. Yahyâ b. Câbir b. Davud. Ensâbü’l-eşrâf. thk. Süheyl Zekkâr-Riyâd ez-Ziriklî. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1996.
• Câhiz, Ebû Osmân Amr b. Bahr b. Mahbûb. Resâʾilü’l-Câhiz. thk. Abdüsselâm Muhammed Harun. 4 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Hancî, 1964.
• Cevâd Ali. el-Mufassal fî târîhi’l-Arab kable’l-İslam. 20 Cilt. b.y.: Dâru’s-Sâkî, 2001.
• Çelikkol, Yaşar. İslâm Öncesi Mekke. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2003.
• Demircan, Adnan. Bedevi. İstanbul: Endülüs Yayınları, 2018.
• Dindi, Emrah. Kur’an’da İslam Öncesi Kültür. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2017.
• Edîb Selâme, Avâtıf. Kureyş kable’l-İslâm Devruhe’s-Siyâsî ve’l-İktisâdî ve’d-Dînî. Riyâd: Dâru’l-Merîh, 1994.
• Ezrakî, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Abdillah. Ahbâru Mekke ve mâ câe fîhâ mine’l-âsâr. thk. Ali Ömer. 2 Cilt. Kahire: Mektebetü’s-Sekâfeti’d-Dîniyye, ts.
• Fâkihî, Muhammed b. İshâk b. Abbas. Ahbâru Mekke fî kadîmi’d-dehr ve hadîsih. thk. Abdülmelik b. Abdullah b. Dehîş. 6 Cilt. Beyrut: Dâru Hadar, 1994.
• Fâsî, Takıyyüddin. Şifâʾü’l-garâm bi-ahbâri’l-beledi’l-harâm. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2000.
• Fığlalı, Ethem Ruhi. “Dârünnedve”. Türkiye Diyanet İslâm Ansiklopedisi. 8/555-556. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
• Halebî, Ebü’l-Ferec Nureddîn. es-Sîretü’l-Halebiyye. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2006.
• Hârisî, Adnan b. Muhammed. “Dârünnedve fi’l-Cahiliyye ve’l-İslam”. Mecelletü’d-Dârah 31/3 (Riyad 1426/2005), 13-37.
• İbn Düreyd, Ebû Bekr Muhammed b. el-Hasen. el-İştikâk. thk. Abdüsselâm Muhammed Harun. Kahire: Mektebetü’l-Hancî, ts.
• İbn Fehd, Necm Ömer. İthâfü’l-verâ bi-ahbâri ümmi’l-kurâ. thk. F. Muhammed Şeltût. 4 Cilt. Mekke: Câmi’atü Ümmi’l-Kurâ, 2005.
• İbn Habîb, Ebû Ca’fer Muhammed el-Hâşimî. el-Muhabber. thk. Ilse Lichtenstadter. Beyrut: Dâru’l-Âfâki’l-Cedîde, ts.
• İbn Habîb, Ebû Ca’fer Muhammed el-Hâşimî. el-Münemmak fî ahbâri Kureyş. thk. Hurşîd Ahmed Fârûk. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1985.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b. Saîd el-Endelüsî. Cemheretü ensâbi’l-Arab. thk. Heyet. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1403/1983.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdülmelik b. el-Himyerî. es-Sîretü’n-nebeviyye. thk. Mustafa es-Sakâ vd. 2 Cilt. Mısır: Matbaatü Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1955.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-Arab. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1994.
• İbn Sa’d, Ebû Abdillah Muhammed Sa’d b. Menî’ el-Basrî. et-Tabakâtü’l-kübrâ. thk. İhsan Abbas. 8 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1968.
• İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasen İzzüddîn. el-Kâmil fi’t-târîh. thk. Ömer Abdüsselam Tedmürî. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1997.
• İbnü’z-Ziyâ el-Mekkî, Ebu’l-Bekâ Muhammed. Târîhu Mekkete’l-müşerrefe ve’l-Mescidi’l-Harâm ve’l-Medîneti’ş-şerîfe ve’l-Kabri’ş-şerîf. thk. Alâ’ İbrahim-Eymen Nasr. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
• Makdisî, Mutahhar b. Tâhir. el-Bed’ ve’t-târîh. 6 Cilt. Kahire: Mektebetü’s-Sekâfeti’d-Dîniyye, ts.
• Mes’ûdî, Ebü’l-Hasen Ali b. el-Hüseyn b. Ali. Mürûcü’z-zeheb. thk. Kemal Hasan Mer’î. 4 Cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, 2005.
• Mizzî, Ebü’l-Haccâc Yusuf b. Abdirrahman. Tehzîbü’l-kemâl fî esmâi’r-ricâl. thk. Beşşâr Avvâd Ma’rûf. 35 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1980.
• Nevevî, Ebû Zekeriyya Yahya b. Şeref. Tehzîbü’l-esmâ ve’l-lügât. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Seâlibî, Ebû Mansûr. Simârü’l-kulûb fi’l-muzâf ve’l-mensûb. thk. Muhammed Ebü’l-Fazl İbrahim. Kahire: Dâru’l-Maârif, 1965.
• Süheylî, Ebü’l-Kasım Abdurrahman b. Abdillah. er-Ravzü’l-ünüf. 7 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1992.
• Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Târîhu’t-Taberî-Târîhu’l-ümem ve’l-mülûk. 11 Cilt. Beyrut: Dâru’t-Türâs, 1967.
• Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Tefsîru’t-Taberî-Câmiu’l-beyân fî te’vîli’l-Kur’an. thk. Ahmed Muhammed Şakir. 24 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2000.
• Vâkıdî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ömer. el-Megâzî. thk. Marsden Jones. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-A’lemî, 1989.
• Ya’kûbî, Ebü’l-Abbas Ahmed b. Ebî Ya’kûb. Târîhu’l-Ya’kûbî. thk. Abdülemîr Mühennâ. 2 Cilt. Beyrut: Şeriketü’l-A’lemî li’l-Matbuât, 2010.
• Yâkūt el-Hamevî, Ebû Abdillâh Şihâbüddîn. Mu’cemü’l-büldân. 5 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1977.
• Zübeyr b. Bekkâr. Cemheretü nesebi Kureyş ve ahbâruhâ. thk. Abbas Hani el-Cerrâh. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2010.
• Zübeyrî, Ebû Abdillah Mus’ab. Nesebü Kureyş, thk. Lévi-Provençal. Kahire: Dâru’l-Maârif, 1982.