Osmanlı Türkçesinin Son Dönemine Ait Bir Eser: Miftâhuʾl- Cinân

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 1, 55 - 64, 30.06.2024

Rumeysa Öztaş Beyzanur Baltacı

Öz

İslamiyet’i kabul eden Türkler bu dini öğrenmek, öğretmek ve yaymak için birçok eser kaleme almışlardır. Üzerinde çalışılmış olan Miftâhu’l- Cinân adlı eser de bu gayede yazılmıştır. İslam dininin esaslarını öğrenmek ve öğretmek için yazılan eser, fıkıh ilminin temel konularından oluşmaktadır. Eser 43 varaktan oluşup mensur olarak kaleme alınmıştır. Miftâhu’l- Cinân adlı eserin müstensih/müellifi Abdurrahman oğlu Molla Hüseyn olarak bilinmesine rağmen eserin nerede ve ne zaman yazıldığı kesin olarak bilinmemektedir. Eserin dilinden, söz varlığından ve son sayfasında bulunan 1318 tarihli ibareden miladi olarak 1900-1901 yılları arasına ait olduğu düşünülmektedir. Bu çalışmada Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu’nda 06 Mil Yz A 8208/1 arşiv numaralı yazma tanıtılarak hem ilim âlemine hem de Türk diline katkı sağlanması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Miftâhuʾl- Cinân, Abdurrahman Oğlu Molla Hüseyn, Fıkıh, Osmanlı Türkçesi, XX. yüzyıl

A Work of the Last Sentence of Ottoman Turkish: Miftâhuʾl- Cinân

Öz

The Turks who converted to Islam have written many works to learn, teach and spread this religion. The work called Miftâhu’l- Cinân, which has worked on it, was also written for this purpose. The work consists of 43 leaves and was written in prose. The author/author of the work called Miftâhu’l- Cinân is not known exactly, but it is not known exactly where and when it was written. It is estimated that it belongs to the 14th century and after. In this study, it is aimed to contribute to both science and Turkish literature by introducing the manuscript with archive number 06 Mil Yz A 8208/1 in the National Library Manuscripts Collection.

Anahtar Kelimeler

Miftâhu’l-Cinân, Son of Abdurrahman Molla Hüseyn, Fıqh, Ottoman Turkish, 20th century

Kaynakça

• Akkuş, M. (1995). Kitab-ı Gunya. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Cici, R. (2005). Osmanlı Klâsik Dönemi Fıkıh Kitapları. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 3(15), 215- 248. Erişim adresi: http://ktp.isam.org.tr/pdfdrg/D02512/2005_5/2005_5_CICIR.pdf.
• Dilçin, C. (2009). Yeni Tarama Sözlüğü. (2. Baskı). Ankara: TDK Yayınları.
• Duman, M. (2013). Makaleler (Eski Türkiye Türkçesinden Osmanlı Türkçesine). İstanbul: Kesit Yayınları.
• Ercilasun, A. B. (2011). Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Gülsevin, G. (2017). Eski Anadolu Türkçesinde Ekler. Ankara: TDK Yayınları.
• Karasoy, Y. (2017). Satıraltı Tercumeli Fıkıh Kitabı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
• Kartallıoğlu, Y. (2011). Klasik Osmanlı Türkçesinde Eklerin Ses Düzeni (16, 17 ve 18. yüzyıllar). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Özkan, A. (2009). Mehekkü’l-ʿİlim Ve’l- ʿUlemâ, Giriş- İnceleme- Metin- Dizinler- Tıpkıbasım, Isparta: Fakülte Kitabevi.
• Özkan, A. (2015). Netâyicü’l-A’mâl ve Menâhicü’l-Ebrâr (amellerin neticeleri ve iyilerin yolları) Giriş- İnceleme-Metin-Dizinler-Tıpkıbasım. Konya: Palet Yayınları.
• Özkan, A. (2014). “Tersine Uyumsuzluk”, Türk Dil Bilgisi Toplantıları: Türkiye Türkçesi Ses ve Şekil Bilgisi Bildiriler (Ankara, 31 Ekim- 1 Kasım 2014), TDK Yayınları., s. 185- 205.
• Özkan, Z. (2022). Klasik Osmanlı Türkçesi Döneminde Yazılmış Eski Oğuzca Kısasü’l- Enbiyâ. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (30), 74-84.
• Parlatır, İ. (2017). Osmanlı Türkçesi Sözlüğü. (2. Baskı). Ankara: Yargı Yayınevi.
• Şahin, H. (2015). Eski Anadolu Türkçesi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Timurtaş, F. K. (1977). Eski Türkiye Türkçesi. İstanbul: İÜEF yayınları.
• Toker, M. (2011). Anonim satır altı Kur’an Tercumesi I-İnceleme-Metin-Tıpkıbasım Örnekleri. Konya: SÜ Basımevi.
• Toker, M. (2012). Anonim Satır Altı Kur’an Tercümesi II Dizin. Konya: SÜ Basımevi.
• Toparlı, R. (1993). Kitâb Fi’l-Fıkh-Şekil Bilgisi Özellikleri-Örnek Metin. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi.
• Türk Dil Kurumu. (2005). Türkçe Sözlük. Ankara.
• Türk Dil Kurumu. (2012). Yazım Kılavuzu. Ankara.