Farklı Mevsimlerde Yetiştirilen Kafkas (Apis mellifera caucasica), İtalyan (Apis mellifera ligustica) Irkı ve Anadolu Arısı Ege Ekotipi (Apis mellifera ataloliaca) Ana Arıların Bazı Feromon Miktarlarının Belirlenmesi

Yıl 2017, , 1413 - 1421, 01.12.2017

Aytül Uçak Koç

https://doi.org/10.16984/saufenbilder.300635

Cited By: 2

Öz

Bu
çalışmada, bal arılarında mandibular feromonlar üzerine ana arı genotipi ve
yetiştirme mevsiminin etkileri belirlenmiştir. Bu amaçla, üç farklı dönemde (Nisan,
Haziran ve Eylül) Kafkas ırkı, İtalyan ırkı ve Anadolu arısı Ege ekotipi ana
arılar yetiştirilmiştir. Yumurtlamaya başladıktan sonraki 8-10. günlerde
çiftleştirme kutularından toplanan ana arıların mandibular bezlerindeki
9-oksodekanoik asit (9 ODA), 9-hidroksidekanoik asit (9 HDA),
metil-p-hidroksibenzoat (HOB) ve 4-hidroksi-3-metil-oksi-feniletanol (HVA)
miktarları gaz kromotografisi (GC)  ile
belirlenmiştir.  Araştırma sonuçlarına
göre; 9 ODA ve 9 HDA miktarları üzerine ana arı genotipinin etkisi önemli
(P<0.01), ancak, yetiştirme mevsiminin etkisi önemsiz (P>0.05) bulunmuştur.
HOB ve HVA bakımından ise, yetiştirme mevsimi, genotip ve mevsim*genotip
interaksiyon etkileri önemli (P<0.01) bulunmuştur. Kafkas ırkı, Ege ekotipi
ve İtalyan ırkında 9 ODA miktarı sırasıyla; 76.35±5.71 µg, 70.76±4.92 µg ve
148.96±4.63 µg, 9 HDA miktarları yine sırasıyla 26.34±3.67 µg, 30.38±3.16 µg ve
73.61±2.98 µg olarak belirlenmiştir. HOB ve HVA miktarları ise; Kafkas ırkında
5.87±0.61 ve 0.77±0.15 µg; Ege ekotipinde 5.15±0.50 ve 1.05±0.13 µg İtalyan
ırkında ise 7.47±0.52 ve 1.74±0.14 µg olarak belirlenmiştir.  Sonuç olarak, bu çalışmada mandibular ana arı
feromonlarının genotip ve mevsime bağlı olarak değiştiği saptanmıştır. 

Araştırma
sonuçlarına göre; 9 ODA ve 9 HDA miktarları üzerine ana arı genotipinin etkisi
önemli (P<0.01) yetiştirme mevsiminin etkisi ise önemsiz bulunmuştur. HOB ve
HVA bakımından ise, yetiştirme mevsiminin, 
gonotiplerin etkileri ve mevsim*genotip interaksiyonu önemli (P<0.01)
bulunmuştur. Kafkas, Ege ekotipi ve İtalyan ırkında 9 ODA miktarı sırasıyla;
76.35±5.71 µg, 70.76±4.92 µg ve 148.96±4.63 µg bulunmuşken, 9 HDA miktarları aynı
sırayla 26.34±3.67 µg, 30.38±3.16 µg ve 73.61±2.98 µg olarak belirlenmiştir. HOB
ve HVA miktarları ise sırasıyla; Kafkas’ta 5.87±0.61 ve 0.77±0.15 µg; Ege’de
5.15±0.50 ve 1.05±0.13 µg İtalyan’da ise 7.47±0.52 ve 1.74±0.14 µg olarak
belirlenmiştir.  Sonuç olarak, bu
çalışmada mandibular ana arı feromonlarının genotip ve mevsime bağlı olarak değiştiği
saptanmıştır. 

Anahtar Kelimeler

9-ODA-HOB-HVA-9-HDA, mevsim, ana arı, genotip

Determining the Amount of Some Pheromones of Anatolian Honeybee Aegean Ecotype (Apis mellifera ataloliaca), Caucasian (Apis mellifera caucasica) and Italian (Apis mellifera ligustica) Queens Reared in Different Seasons

Öz

In this study, the effects
of queen genotype and breeding season on the amount of mandibular pheromone in
honeybees were determined.  For this
purpose, in three different seasons (April, June and September), Caucasian,
Italian and Aegean ecotype of Anatolian honeybee queens was reared.
9-oxodec-2-enoic acid (9 ODA), 9-hydroxydec-2-enoic acid (9 HDA), methyl
p-hydroxybenzoate (HOB) and 4-hydroxy-3-methyloxphenyethanol (HVA) quantities
in the mandibular glands of the queens collected from nucs after 8-10 days from
they start laying eggs were determined by GC instruments. According to the results
of this study, the effect of the queen genotype on the amount of 9 ODA and 9
HDA was determined to be significant (P<0.01), however, the effect of queen rearing
season was not significant (P>0.05). In terms of HOB and HVA, the effects of
queen rearing season, genotypes and season * genotype interactions were detected
to be significant (P<0.01). In Caucasian, Aegean ecotype and Italian races,
the amount of 9 ODA were 76.35 ± 5.71 μg, 70.76 ± 4.92 μg and 148.96 ± 4.63 μg;
the amounts of HDA were 26.34 ± 3.67 μg, 30.38 ± 3.16 μg and 73.61 ± 2.98 μg,
respectively. The amounts of HOB and HVA were determined to be 5.87 ± 0.61 and
0.77 ± 0.15 μg in Caucasian; 5.15 ± 0.50 and 1.05 ± 0.13 μg in the Aegean ecotype
and 7.47 ± 0.52 and 1.74 ± 0.14 μg in Italian races, respectively. In
conclusion, in this study, it was determined that the mandibular pheromones of queen
bees were differed depending on genotype and season.

Anahtar Kelimeler

9-ODA-HOB-HVA-9-HDA, season, queen honeybee, genotype

Kaynakça

• [1] L. Bortolotti ve C. Costa, "Chemical communication in the honeybee Society, in: Neurobiology of chemical communication", Boca Raton, FL, MA: Mucignat, C.& Caretta Ed. Taylor & Francis Group, 2014.
• [2] J. Free, “Pheromones of Social Bees”, Cambridge, : Chapman and Hall Lmt. 11 New Fetter Lane, London EC4P4EE, Printed Great Britain at the University Press, pp. 218 , 1987.
• [3] M. Breed, «“Individual recognition and learning of queen odors by worker honeybees”.,» Proceedings of the National Academy of Sciences, , no. 78, p. 2635–2637, 1981.
• [4] R. Moritz ve R. Crewe, «"The volatile emission of honeybee queens (Apis mellifera L) ",» Apidologie, no. 22, pp. 205-212, 1988.
• [5] M. D. Breed ve T. M. Stiller, «Honey bee, Apis mellifera, nest mate discrimination: hydrocarbon effects and the evolutionary implications of comb choice,» Animal Behaviour, cilt 43, p. 875–883, 1992.
• [6] K. N. Slessor, G. S. King, L. A. Kaminski, J. S. Borden ve M. L. Winston, «Semiochemical basis for retinue response to queen honey bees.,» Nature,, no. 332, p. 354–356., 1988.
• [7] R. F. Moritz ve R. M. Crewe, «Chemical signals of queens in kin recognition of honeybees (Apis mellifera L.),,» Journal of Comparative Physiology A,, no. 164, p. 83–89., 1988.
• [8] C. I. Keeling, K. N. Slessor, H. A. Higo ve M. L. Winston, «New components of the honey bee (Apis mellifera L.) queens retinue pheromone,,» Proceedings of the National Academy of Sciences (USA), cilt 100, p. 4486–4491., 2003.
• [9] J. L. E. Barbier, «“Chemical structure of the Royal substance of the queen bee (Apis mellifera L.)”,,» CR Acad Sci Ser III Sci Vie,, no. 251,, pp. 1131-1135. , 1960.
• [10] K. N. Slessor, L. A. Kaminski, M. L. Winston ve G. S. King, «Semiochemicals opf the honey bee queen mandibular glands,» J.Chem. Ecol., no. 16, pp. 851-860, (1990).
• [11] K. Naumann, «Grooming behaviors and the translocation of queen mandibular gland pheromone on worker honey bees (Apis mellifera L.),» Apidologie,, no. 22,, pp. 523-531., 1991.
• [12] S. R. Hoover, C. I. Keeling, M. L. Winston ve K. N. Slessor, «The effect of queen pheromones on worker honey bee ovary development.,» Naturwissenschaften,, no. 90, pp. 477-480, 2003.
• [13] C. Butler ve P. Paton, «“Inhibition of queen rearing by queen honeybees (Apis mellifera L.) of different ages”.,» Proc. R. Entomol. Soc.London, Ser. A,, no. 37:, pp. 114-116., 1962.
• [14] J. Pain, M. Barbier ve B. Roger, « Dosages individuels des acides ceto-9-decene-2oique et hydroxyl-10-decene-2oique dans les tetes des reines et des ouvrieres d’abeilles,» Ann. Abeille., no. 10:, pp. 45-52., 1967.
• [15] J. Pain, B. Roger ve J. Theurkauff, Sur l’existence d’un cycle annuel de la production de pheromone (acide ceto-9-decene-2-oique) chez les reines d’abeilles (Apis mellifera ligustica Spinola)., Paris, France.: Comptes Rendus des Seances de LAcademie de Science, 1972.
• [16] R. Boch, D. A. Shearer ve J. C. Young, «Honeybee pheromones: field tests of natural and artificial queen substance,» J. Chem. Ecol., no. 1:, pp. 133-148., 1975.
• [17] R. M. Crewe ve H. M. Velthuis, «“False queens:a consequence of mandibular gland signals in worker bees”.,» Naturwissenschaften., no. 65:, pp. 467-469., 1980.
• [18] V. Apsegaita ve A. Skirkevicius, «Content of (E)-9-Oxo-2-Decenoic acid in pheromones of honeybee (Apis mellifera L.) queens.,» Pheromones,,, no. 6, pp. 27-32., 1999.
• [19] T. Pankiw, M. L. Winston, E. Plettner, K. N. Slessor, J. S. Pettis ve J. O. Taylor, «Mandibular gland components of European and Africanised honey bee queens (Apis mellifera L.).,» Journal of Chemical Ecology,, no. 22:, pp. 605-615., 1996.
• [20] K. Strauss, H. Scharpenberg, R. M. Crewe, F. Glahn, H. Foth ve R. A. Moritz, «The role of the queen mandibular gland pheromone in honey bees (Apis mellifera): Honest signal or suppressive agent?,» Behavioural Ecology Sociobiology,, no. 62:, p. 1523–1531., 2008.
• A. Maisonnasse, C. Alaux, D. Beslay, D. Crauser, C. Gines, E. Plettner ve Y. Le Conte, «“New insights into honey bee (Apis mellifera) pheromone communication. Is the queen mandibular pheromone alone in colony regulation?”.,» Frontiers in Zoology., no. 7, pp. 1-18, 2010.
• M. Doğaroğlu, M. Özder ve C. Polat, «“Türkiye’de önemli bal arısı (Apis mellifera L.) ırk ve ekotiplerinin Trakya koşullarında performanslarının karşılaştırılması”,» Doğa Tr. J. of Veterinary and Animal Sciences,, no. 16:, pp. 403-414., 1992.
• O. Kaftanoğlu, R. Kumova ve Y. Bek, GAP Bölgesinde çeşitli bal arısı (Apis mellifera) ırklarının performanslarının saptanması ve bölgedeki mevcut arı ırklarının ıslahı olanakları., Adana.: Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Genel Yayın No: 74., 1993.
• Ç. Fıratlı ve E. Budak, «“Türkiye’de çeşitli kurumlarda yetiştirilen ana arılar ile oluşturulan bal arısı Apis mellifera L. kolonilerinin fizyolojik, morfolojik ve davranış özellikleri”,» A.Ü. Ziraat Fakültesi,Yayın No:1390., Ankara, 1994.
• F. Genç, C. Dülger, A. Dodoloğlu ve S. Kutluca, «” Kafkas, Orta Anadolu ve Erzurum balarısı (Apis mellifera L.) genotiplerinin Erzurum koşullarındaki bazı fizyolojik özelliklerinin karşılaştırılması”,» Tr. J. Of Veterinary and Animal Sciences,, cilt 23, no. Ek Sayı 4, pp. 645-650, 1999.
• A. Güler ve O. Kaftanoğlu, «”Türkiye’de önemli balarısı (Apis mellifera L.) ırk ve ekotiplerinin göçer arıcılık koşullarında performanslarının karşılaştırılması”,» Tr. J. of Veterinary and Animal Sciences,, cilt 23, no. Ek Sayı3., pp. 577-581, 1999.
• A. Güler, A. Korkmaz ve O. Kaftanoğlu, «“Reproductive characteristics of Turkish honeybee (Apis mellifera L.) genotypes”,» Hayvansal Üretim, Cilt %1 / %239-40, pp. 113-119, 1999.
• H. V. Gençer ve Ç. Fıratlı, «“Orta Anadolu ekotipleri (A. m. anatoliaca) ve Kafkas ırkı (A. m. caucasica) bal arılarının morfolojik özellikleri.,» Tr. J.of Veterinary and Animal Sciences, cilt 23, no. (1), pp. 107-113, 1999.
• M. Karacaoğlu ve A. Uçak, «Güney Ege koşullarında farklı dönemlerde yetiştirilen ana arılar ile oluşturulan kolonilerin gelişimi.,» %1 içinde III. Ulusal Zootekni Bilim Kongresi,, Ankara., 2002.
• H. V. Gençer, «Overwintering of honey bee queens en mass in reservoir colonies in a temperate climate and its effect on queen performance.,» Journal of Apicultural Research, cilt 42, no. (4), pp. 61-64, 2003.
• M. Karacaoğlu, M. Kösoğlu ve A. Uçak Koç, «Farklı yöntemlerin Ege ekotipi (A. m. anatoliaca ) ve Kafkas (A. m. caucasica) x Ege melezi bal arılarının arı sütü verimleri üzerine etkileri”,» ADÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, cilt 1, no. 1, pp. 29-33, 2004.
• A. Güler ve H. Alpay, «Reproductive characteristics of some honeybee (Apis mellifera L.) genotypes.,» Journal of Animal and Veterinary Advances, cilt 4, no. 10, pp. 864-870, 2005.
• H. V. Gençer ve M. Karacaoğlu, «Kafkas ırkı (Apis mellifera caucasica) ve Kafkas ırkı ile Anadolu arısı-Ege ekotipi (Apis mellifera anatoliaca)’nin karşılıklı melezlerinin Ege bölgesi koşullarında yavru yetiştirme etkinlikleri ve bal verimleri.,» Yüzüncü Yıl Üniversitesi. Ziraat Fakültesi. Tarım Bilimleri Dergisi (J. Agric. Sci.),, cilt 13, no. (1), pp. 61-65, 2003.
• G. H. U. K. A. Karacaoğlu M, « Ege Bölgesi koşullarında ek beslemenin bal arısı (Apis mellifera L.) kolonilerinin yavru üretimi ve bal verimi üzerine etkileri”,» Hayvansal Üretim Dergisi, , cilt 44, no. (2), pp. 47-54., 2003.
• M. Karacaoğlu, «Anadolu arısı Ege ekotipi (A. m. anatoliaca) ve İtalyan arısı (A. m. ligustica) X Ege ekotipi melezi arılarının morfolojik özellikleri.,» ADÜ Ziraat Fakültesi Dergisi,, cilt 1, no. (2), pp. 41-46., 2004.
• N. Şahinler ve A. Gül, «A study of comparison of Muğla, İtalian and Carniolan bee genotypes in the Hatay region with respect to their physiological and behavioral characteristics.,» %1 içinde 1st Eur.Conf. Apidology,, Udine, Italy., 2004.
• K. M. Uçak Koç A, « Anadolu arısı Ege ekotipi (A. m. anatoliaca) ana arılarında üreme özellikleri.,» ADÜ Ziraat Fakültesi Dergisi , cilt 2, no. 1, pp. 73-77, 2005.
• Y. H. K. A. Ç. İ. Akyol E, « An observation study on the effects of queen age on some characteristics of honey bee colonies.,» Italian Journal of Animal Sciences , cilt 7, pp. 19-25, 2008.
• K. M. Ç. Y. Gösterit A, « Yığılca yerel bal arısının bazı performans özellikleri bakımından Kafkas ve Anadolu bal arısı ırkı melezleri ile karşılaştırılması.,» Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, cilt 7, no. 1, pp. 107-114., 2012.
• K. M. Uçak Koç A, « Kafkas (A. m. caucasica), İtalyan (A. m. ligustica) Irkları ve Anadolu Arısı Ege Ekotipi (A. m. anatoliaca) ile Bazı Melezlerinin Ege Bölgesi Koşullarında Koloni Gelişimleri.,» e-TRALLEIS , no. 1, pp. 28-35, 2013.
• E. Akyol, A. Unalan, H. Yeninar, D. Özkök ve C. Öztürk, «: Comparison of colony performances of Anatolian, Caucasian and Carniolan honeybee (Apis mellifera L.) genotypes in temperate climate conditions.,» Italian Journal of Animal science, cilt 13:, no. 3409, pp. (637-640)., 2014.
• A. Uçak Koç, «Effects of altitude and beehive bottom board type on wintering losses of honeybee colonies under subtropical climatic conditions.,» Spanish Journal of Agricultural Research,, cilt 12, no. (1), pp. 151-158, 2014.
• A. Uçak Koç ve M. Karacaoğlu, «Bal Arısı (Apis mellifera) Ana Arılarının Ege Bölgesi Koşullarında Farklı Yöntemlerle Kışlatılması.,» Tarım Bilimleri Dergisi, cilt 22, pp. 229-236, 2016.
• R. Boch ve R. A. Morse, «. “Genetic factor in queen recognition odors of honey bees”,» Ann. Entomol. Soc. Am., cilt 67, p. 709–711, 1982.
• M. D. Breed ve T. M. Stiller, «“Honey bee, Apis mellifera, nestmate discrimination: hydrocarbon effects and the evolutionary implications of comb choice”,» Anim. Behav.,, no. 43, p. 875–883, 1992.
• D. C. Gilley, G. DeGrandi-Hoffman ve J. H. Hooper, «Volatile compounds emitted by live European honey bee (Apis mellifera L.) queens.,» Journal of Insect Physiology,, no. 52, p. 520–527, 2006.
• J. W. Rhodes, D. C. Somerwille ve S. Harden, «“Queen honey bee introduction and early survival-effects of queen age at introduction”,,» Apidologie, no. 35, pp. 383-388, 2004.