Genetiği değiştirilmiş gıdalar ve potansiyel sağlık riskleri

Yıl 2014, Cilt: 18 Sayı: 1, 31 - 38, 09.04.2014

Selen Şen , Sevin Altınkaynak

https://doi.org/10.16984/saufbed.53754

Cited By: 6

Öz

Bünyelerine yabancı genler dahil edilerek genetik yapıları değişikliğe uğratılan, yabancı genleri genomlarına entegre
eden ve bu özellikleri gösteren organizmalara “genetiği değiştirilmiş organizma (GDO)” denir. Geliştirilmelerinden
bu yana; birçok alanda gündelik hayatımıza giren GDO’ların, en yaygın uygulama alanı bulduğu sektörler, tarım ve
gıda sektörü olmuştur. Ancak, uzun süredir özellikle gıda olarak tükettiğimiz GDO’ların ve türevlerinin, insan
sağlığı üzerinde; alerjik ve toksik etkiler oluşturma, antibiyotiklere direnç gelişimine neden olma, kanser
oluşumunda rol oynama gibi olumsuzluklara yol açabileceğini savunan tartışmalar yapılmaktadır. Bu makalede;
genetik olarak modifiye edilmiş gıdalar ve bunların insan sağlığı üzerinde oluşturabileceği potansiyel olumsuz etkiler
hakkında bilgi verilmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Genetiği değiştirilmiş gıdalar, alerji, antibiyotik direnci, toksisite, kanser.

Kaynakça

• [1] Meseri, R. (2008) Beslenme ve genetiği değiştirilmiş organizmalar, TAF Preventive Medicine Bulletin, 7(5), 455-460..
• [2] Kulaç, İ., Ağırdil, Y., Yakın, M. (2006) Sofralarımızdaki tatlı dert, genetiği değiştirilmiş organizmalar ve halk sağlığına etkileri, Türk Biyokimya Dergisi, 31 (3), 151-155.
• [3] Koçak, N., Türker, T., Kılıç, S., Hasde, M. (2010) Tıp fakültesi öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalar hakkındaki bilgi, tutum ve davranışlarının belirlenmesi, Gülhane Tıp Dergisi, 52, 198-204.
• [4] Uzogara, S.G. (2000) The impact of genetic modification of human foods in the 21st century, Biotechnology Advances, 18, 179-206.
• [5] Cellini, F., Chesson, A., Colquhoun, I., Constable, A., Davies, H.V., Engel, K.H., Gatehouse, A.M.R., Karenlampi, S., Kok, E.J., Leguay, J.J., Lehesranta S., Noteborn, H.P.J.M, Pedersen, J., Smith M. (20004) Unintended effects and their detection in genetically modified crops, Food and Chemical Toxicology, 42, 1089-1125.
• [6] Demir, A., Seyis, F., Kurt, O. (2006) Genetik yapısı değiştirilmiş organizmalar: I. Bitkiler, ÖMÜ Zir. Fak. Dergisi, 21(2), 249-260.
• [7] Food Standarts Agency. GM Time Tour –A history of gene manipulation. URL: (http://archive.food.gov.uk/gmtimeline/default.ht ml) Accessed on March 2013.
• [8] Atsan, T. (2008) Genetiği değiştirilmiş organizmaların (GDO) tarım ve insan sağlığı üzerine etkileri, Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (2). 1-6.
• [9] Koçak, N., Türker, T., Kılıç, S., Hasde, M. (2010) Tıp fakültesi öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalar hakkındaki bilgi, tutum ve davranışlarının belirlenmesi, Gülhane Tıp Dergisi, 52, 198-204.
• [10] Olhan, E. (2010) Modern Biyoteknolojinin tarımda kullanımının politik ve ekonomik yönden değerlendirilmesi. Farklı boyutlarıyla genetiği değiştirilmiş organizmalar, Ankara Tabip Odası Yayını, 9-14.
• [11] Çetiner, S. (2010) Genetiği değiştirilmiş organizma (GDO) nedir? Sorular ve yanıtlar-1, Uluslarası Ekonomik Sorunlar Dergisi, 38, 29- 38.
• [12] Özgen, M., Ertunç, F., Kınacı, G., Yıldız, M., Birsin, M., Ulukan, H., Emiroğlu, H., Koyuncu, N., Sancak, C. (2005) Tarım teknolojilerinde yeni yaklaşımlar ve uygulamalar: Bitki biyoteknolojisi, Türkiye Ziraat Mühendisliği VI. Teknik Kongresi, Cilt 1, 315–346.
• [13] Özmert, S., Yaman, H. (2011) Tüketicilerin genetiği değiştirilmiş gıdalara karşı tutumlarının ve bilgi düzeylerinin belirlenmesi, Kocatepe Veteriner Dergisi, 4(1), 31-34.
• [14] Erkmen, O. (2010) Gıda kaynaklı tehlikeler ve güvenli gıda üretimi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 53, 220-235.
• [15] Çakar, F. (2005) Genetiği değiştirilmiş organizmalar, Ölçü, TMMOB Yayın Organı, 112-119.
• [16] Çelik, V., Balık, T.G. (2007) Genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO), Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 23 (1-2), 13 -23.
• [17] Haspolat, I. (2012) Genetiği değiştirilmiş organizmalar ve biyogüvenlik, Ankara Üniv Vet Fak Derg., 59, 75-80.
• [18] Shelton, A.M., Tang, J.D., Roush, R.T., Metz, T.D., Earle, E.D. (2000) Field tests on managing resistence to Bt-engineered plants. Nat Biotechnol, 18, 339-342, 2000.
• [19] Zhang, Z. Xing A, Staswick P, Clemente E.T. (1999) The use of glufosinate as a selective agent in Agrobacterium-mediated transformation of soybean, Plant Cell, Tissue, Organ Culture, 56, 37-46.
• [20] Y, X., S. Al-Babili, A, Kloti, J. Zhang, P. Lucca, P. Beyer, I. (2000) Potrykus. Engineering the provitamin A (Beta karoten) biosynthetic pathway into (carotenoid-free) rice endosperm, Science 287: 303-305.
• [21] Ergin, I., Karababa, O.A. (2011) Genetiği değiştirilmiş organizmalar: Sağlığa zararlarını kanıtlamak neden zor? Sorunlar ve riskin ipuçları, Türkiye Halk Sağlığı Dergisi, 9(2), 113-122.
• [22] Aslan, D. (2011) Halk sağlığı bakış açısı ve genetiği değiştirilmiş organizmalar, Hacettepe Tıp Dergisi, 42, 110-114.
• [23] Ewen, B.W.S., Pusztai, A. (1999) Effect of diets containing genetically modified potatoes expressing galanthus nivalis lectin on rat small intestine, The Lancet, 354(9187), 1353-1354.
• [24] Fare, H.N., El-Sayed, K.A. (1998) Fine structural changes in the ileum of mice fed on δ- endotoxin-treated potatoes and transgenic potatoes, Natural Toxins, 6, 219-233.
• [25] Ermakova, I.V. (2006) Influence of genetically modified soya on the birth-weight and survival of rat pups, Proceedings Epigenetics, Transgenic Plants and Risk Assessment, 41-48.
• [26] Velimirov, A., Binter, C., Zentek, J. (2008) Biological effects of transgenic maize NK603XMON810 fed in long term reproduction studies in mice, The Austrian Ministries of Agriculture and Health, 28-82.
• [27] Malatesta, M., Tiberi, C., Baldelli, B., Battistelli, S., Manuali, E., Biggiogera, B. (2005) Reversibility of hepatocyte nuclear modifications in mice fed on genetically modified soybean. Eur J Histoche, 49:237–242.
• [28] Seralini, E.G., Cellier, D., Vendomois, J.S. (2007) New analysis of a rat feeding study with a genetically modified maize reveals signs of hepatorenal toxicity, Archives of Environmental Contamination and Toxicology, 52, 596-602.
• [29] Cisterna, B. Flach, F., Vecchio, L., Barabino, L.M.S., Battistelli, S., Martin, E.T., Malatesta, M., Biggiogera, M. (2008) Can a geneticallymodified organism-containing diet influence embryo development? A preliminary study on pre-implantation mouse embryos, European Journal of Histochemistry, 52 (4), 263-267.
• [30] Baranov, A.S. Chernova, O.F., Feoktistova, N.Y., Surov, A.V. (2010) A new example of ectopia: oral hair in some rodent species, Doklady Akademii Nau, 431( 4), 559–562.
• [31] Ermakova, I. (2006) Genetically modified soy leads to decrease of weight and high mortality of rat pups of the first generation, Preliminary studies, Ecosinform 1, 4-9.
• [32] Vazquez, R.I. Moreno, L., Neri, L., Riva, G.A., Lopez, R. (1999) Intragastric and intraperitoneal administration of Cry1Ac protoxin from Bacillus thuringiensis induces systemic and mucosal antibody responses in mice, Life Sci., 64(21) 1897–1912.
• [33] Vazquez, R.I., Moreno, L., Neri, L., Martinez, A.F., Riva, G.A., Lopez, R. (2000) Characterization of the mucosal and systemic immune response induced by Cry1Ac protein from Bacillus thuringiensis HD 73 in mice, Brazilian J. of Med. and Biol. Research, 33: 147–155.
• [34] Vazquez, R.I, Moreno, L., Neri, L., Martinez, A.F., Riva, G.A., Lopez, R. (1999) Bacillus thuringiensis Cry1Ac protoxin is a potent systemic and mucosal adjuvant, Scandanavian Journal of Immunology, 49, 578–584.
• [35] Seralini, G.E., Clair, E., Mesnage, R., Gres, S., Defarge, N., Malatesta, M., Hennequin, D., Vendomois, J.S. (2012) Long term toxicity of a round up herbicide and a round up-tolerant genetically modified maize, Food and Chem Toxicology, 50, 4221-4231.
• [36] Çetiner, S. (2012) GDO kanser ilişkisi kanıtlandı mı?, Tarla Sera Dergisi, (26), 16-18. [37] Engeseth, J.N. (2000) Safety of genetically engineered foods, In Helferich Winters K(eds), Toxicology of Foods, CRC Press., 77-89.
• [38] Nordlee, J.A., Taylor, L.S., Townsend, A.J., Thomas, L.A., Bush, R.K. (1996) Identification of Brazil Nut allergen in transgenic soybeans, The New England Journal of Medicine, 334(11), 688-692.
• [39] Smith, M.J. (2007) Point of view: genetically modified foods unsafe? Evidence that links GM Foods to allergic responses mounts, Genetic Engineering and Biotechnology News, 27(19).
• [40] Conner, A.J., Glare, T.R., Nap, J.P. (2003) The release of genetically modified crops into the environment: Part II. Overview of ecological risk assessment, Plant J, 33, 19–46.
• [41] Bernstein, J.A., Bernstein, I.L., Bucchini, L., Goldman, L.R., Hamilton, R.G., Lehrer, S., Rubin, C. (2003) Clinical and laboratory investigation of allergy to genetically modified foods, Environ Health Perspect, 111, 1114–1121.
• [42] Gupta, A., Mandloi, A., Nidhi, A. (2005) Impact of Bt cotton on farmers’ health (in Barwani and Dhar district of Madhya Pradesh,), Investigation Report, 13-16.
• [43] Smith, J.M. Bt-maize (corn) during pollination, may trigger disease in people living near the cornfield. Press Release, 2004. URL: (http://www.seedsofdeception.com/Mediamaizepollen.php.) Accessed on March 2013.
• [44] Gücükoğlu, A., Küplülü, A. (2006) Genetik Modifiye Gıdalar, Veteriner Hekimler Derneği Dergisi, 77(2), 30-38.
• [45] Pryme, I.F., Lembck, R. (2003) In vivo studies on possible health consequences of genetically modified food and feed-with particular regard to ingredients consisting of genetically modified plant materials, Nutrition and Health, 17, 1-8.
• [46] Mayeno, A.N., Gleich, G.J. (1994) Eosinophiliamyalgia syndrome and tryptophan production: A cautionary tale, Trend in Biotecnology, 12(9), 346-352.
• [47] Hemmer, W. (1997) Foods derived from genetically modified organisms and detection methods, BATS Report 2, BATS, Clarastrasse 13, CH-4058, 6-12.
• [48] Einspanier, R., Klotz, A., Kraft, J., Aulrich, K., Poser, R., Schwagele, F., Jahreis, G., Flachowsky, G. (2001) The fate of forage plant DNA in farm animals: A collaborative casestudy investigating cattle and chicken fed recombinant plant material, European Food Research and Technology, 212, 129-134.
• [49] Schubbert, R., Renz, D., Schmitz, B., Doerfler, B. (1997) Foreign (M13) DNA ingested by mice reaches peripheral leukocytes, spleen, and liver via the intestinal wall mucosa and can be covalently linked to mouse DNA, Proceedings of The National Academy of Sciences of The United States of America, 94, 961-966.
• [50] Agodi, A., Barchitta, M., Grillo, A., Sciacca, S. (2006) Detection of genetically modified DNA sequences in milk from the Italian market, International Journal of Hyginene and Environmental Health, 209(1), 81-88.
• [51] Tapp, H., Stotzky, G. (1998) Persistence of the insecticidal toxins from Bacillus thurigiensis susp. kurstaki in soil, Soil Biol Biochem, 30, 471-476.