GEBELİKTE İLAÇ TERATOJENİTESİ

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 3, 55 - 65, 29.12.2019

Eda Aydın Nurcan Armağan Nuran Aydın Ateş

Öz

Fizyolojik bir süreç olan gebelikte
teratojen etkenlerle karşılaşmaya bağlı olarak fetüs üzerinde olumsuz etkiler
ortaya çıkabilmektedir. Bu teratojen etkenler çevresel faktörler, kimyasallar
ve risk grubundaki ilaçlar olarak sınıflandırılabilir. Gebelikte maruz kalınan
bu etkenlerden ilaç kullanımıyla ilişkili olan teratojenik etki, fetal
malformasyonların artması olarak bilinmektedir. İlaç kullanımı ile ilişkili
teratojenik etkiler ve sebeplerinin bilinmesini sağlamak amacıyla FDA (Food and
Drug Administration) kategorize/sınıflandırma sistemleri oluşturmuştur. FDA
kategorize sisteminde gözlemlenmiş etkilerden, etkileri kesin olmayan  verilere kadar A,B,C,D,X şeklinde
harflendirilerek bir aralık tanımlanmaktadır. Bu sayede etkileri
değerlendirilen veriler sonucunda maruziyetin azaltılması amaçlanmaktadır. Buna
rağmen gebelikte ilaç kullanımı ile ilgili yapılan araştırmaların sınırlı
olması, FDA kategorize sisteminin her ilaç için yeterli veriye sahip olmamasına
yol açmaktadır. Dolayısıyla doğum öncesi dönemdeki kadınlara gebelikte herhangi
bir ilacın kullanımı konusunda bilgilendirme yapılması önem arz etmektedir. Bu
konuda öncelikle 15-49 yaş kadınların bakım ve danışmanlığını üstlenen ebelere
büyük bir sorumluluk düşmektedir. Ebeler, prekonsepsiyonel danışmanlık hizmeti
sunarak sağlıklı gebeliklerin oluşumuna destek olmalıdırlar. Prekonsepsiyonel
danışmanlığın yeterli veya ulaşılabilir olmadığı durumlarda doğum öncesi bakım
hizmeti sağlanmalı, ulaşılabilirliği arttırılmalıdır. Ebeler, özellikle doğum
öncesi dönemde teratojenik etkenlere maruz kalan gebelerin bu durumlarını kayıt
etmeli ve bilgilendirme yapmalıdırlar. Bu makalede ebelerin güncel verilere
ulaşması amacıyla, FDA kategorize sistemi ve kanıtlanmış araştırmalar
incelenerek fetal sonuçlar derlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Gebelikte İlaç Kullanımı, Teratojenite, Fetal Malformasyonlar, Doğum Öncesi Bakım

Destekleyen Kurum

İSTANBUL MEDİPOL ÜNİVERSİTESİ

RESPONSIBILITIES OF MIDWIFE IN PREVENTING MEDICINE TERATOGENICITY IN PREGNANCY

Öz

In pregnancy, which is a physiological process, negative effects may occur on the fetus due to encountering teratogenic factors. These teratogenic agents can be classified as environmental factors, chemicals and drugs in the risk groups. The teratogenic effects associated with medicine use is known to increase fetal malformations. FDA (Food and Drug Administration) has established categorized classification systems to ensure that the teratogenic effects and causes associated with medicine use are known. In the FDA categorized system, a range classified as A, B, C, D, X from the observed effects to the uncertain data. By this way, it is aimed to reduce the exposure as a result of the data whose effects are evaluated. However, limited research on medicine use in pregnancy leads to the fact that the FDA categorized system does not have sufficient data for each medicine. Therefore, it is crucial to inform pregnant women in antenatal phase about using medication during pregnancy. Firstly, midwives who take care and counseling of women aged between 15-49 have a great responsibility. Midwives should support the formation of healthy pregnancies by providing preconceptional counseling. If preconceptional counseling is not sufficient or not available, prenatal care should be provided and accessibility should be increased. Midwives should record and inform these pregnant women who are exposed to teratogenic factors especially in the prenatal period. In this article, FDA categorized system and proven researches were reviewed to obtain midwifery’s up to date information.

Anahtar Kelimeler

Use of medicine in pregnancy, teratogenicity, fetal malformations, antenatal care

Kaynakça

• 1. Korkmaz Y.,N. Gebelikte zararlı etmenler. (ed.Yeşilçiçek Ç.K,ed.Çetin CF). Doğum Öncesi Dönem I. 1.baskı.İstanbul: İstanbul Tıp Kitabevi; 2018. s. 197-214.
• 2. Sel,G., Küçük.H., Harma,M.İ., Harma,M. Teratojenite Riskli İlaç Kullanan İlk Trimester Gebelerin, Gebeliklerinin Devamı Konusundaki Tercihleri. Tıp Araştırmaları Arşivi. 2017. 2(2); 17-20.
• 3. Öztürk,Z. Gebelikte İlaç Kullanımı ve Risk Değerlendirmesi: Beni Kategorize Etme. Zeynep Kamil Tıp Bülteni. 2018. 49(1); 109-112.
• 4. Miral,M. Kızılkaya Beji,N. Gebelikte İlaç Kullanımı ve Danışmanlık. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi. 2017. 4(2); 150-150.
• 5. Özbudak,H. Ünal,Z.A., Sabuncuoğlu,S. Gebelikte Non-steroid Antiinflamatuvar İlaçların Kullanımın Değerlendirilmesi. Marmara Pharmaceutical Journal. 2016. 20; 64-71.
• 6. Promoting rational use of medicines: core components. WHO Policy Perspectives on Medicines. September 2002 Geneva. Available from: http://www.who.int/medicines/publications/policyperspectives/ppm05en.pdf (Erişim tarihi: 26 Şubat 2018).
• 7. Banhidy F,Lowry, R.B., Andrew E. Risk and Benefit of Drug Use During Pregnancy. International Journal of Medical Sciences. 2005; 2(3): 100-106.
• 8. Kaplan,Y.C., Can,H., Demir,Ö., Karadaş,B., Yılmaz,İ., Temiz,T.K. İlaçların Gebelikte Kullanımlarına Dair Risk İletişiminde Yeni Dönem: FDA Gebelik Risk Kategorileri Değişiyor. Türk Aile Hekimliği Dergisi. 2014. 18(4); 195-198.
• 9. Doering,P.L., Boothby L.A., Cheok,M. Rewiev of Pregnancy Labeling of Prescription Drugs: Is the System Adequate to Inform of Risks? Am J Obstet Gynecol. 2002. 187(2); 333-9. 10. Olukman,N. ,Parlar,A. Orhan,C.E., Erol,A. Gebelerde İlaç Kullanımı: Son Bir Yıllık Deneyim. Turkish Journal of Obstetrics and Gynecology. 2006. 3(4); 255-261.
• 11. Göker,A., Duman,M., Gürpınar,T., Muci,E., Yıldırım,Y., Erköseoğlu,İ., Dikayak,Ş., Koyuncu,F. Retrospective Evalution of the Pregnant Women Consulted Due to Drug Exposure During Pregnancy. Türkiye Klinikleri Journal of Gynecology and Obstetrics. 2012. 22(2); 90-94.
• 12. Ergün,Y., Altıntaş Aykan,D. Akılcı İlaç Kullanımı Genel Prensipler. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi. 2019. 28(1); 19-27
• 13. Demir,Ö. Dokuz Eylül Üniversitesi Teratojenite Bilgi Servisi’ne Başvuran Gebelerde İlaç ve Radyasyon ile Karşılaşmanın Gebelik Sonuçlarına Etkisinin Değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Farmakoloji Anabilim Dalı. 2008; 1-57.
• 14. İskit,B.A. İlaç.Sürekli Tıp Eğitim Dergisi. 2007. 16(1); 15-17.
• 15. Aydemir,H. Hazar,H.U. Düşük Riskli, Riskli, Yüksek Riskli Gebelik ve Ebenin Rolü. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2014. 3(2); 815-833.
• 16. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. Türkiye nüfus ve sağlık araştırması. http://www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2013/rapor/TNSA_2013_ana_rapor.pdf(Erişim Tarihi: 4 Kasım 2019).
• 17. Doğaner,G., Gölbaşı,Z. Prekonsepsiyonel Danışmanlık. Sürekli Tıp Eğitim Dergisi. 2011. 20(5); 215-221.
• 18. T.C. Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü. Doğum Öncesi Bakım Yönetim Rehberi. https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/Yayin/319 (Erişim Tarihi:4 Haziran 2019).
• 19. T.C Sağlık Bakanlığı Riskli Gebelik Değerlendirme Formu https://dosyaism.saglik.gov.tr/Eklenti/11542,01-risk-degerlendirme-formudoc.doc?0 (Erişim Tarihi: 1 Kasım 2019).
• 20. Sarıkaya,E., Çayırtepe,Z. Gebelikte Farmakovijilans ve Teratojenisite. Türkiye Anne, Çocuk ve Ergen Sağlığı Enstitüsü. 2018; 1-21.