DOKU ORGAN BAĞIŞINA YÖNELİK BİLGİ VE TUTUMLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ: KARASU ÖRNEĞİ

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 76 - 87, 19.12.2020

Gülcan Yiğit , Dilek Aygin

Öz

ÖZET
Amaç: Bu çalışmada Sakarya ilinin Karasu ilçe merkezinde bulunan yetişkin bireylerin doku-organ bağışına yönelik bilgi ve tutumlarının değerlendirilmesi amaçlandı.
Yöntem: Ağustos-Aralık 2019’da Sakarya ilinin Karasu ilçe merkezindeki yetişkin bireylerle yapılan ve tanımlayıcı tipteki çalışmaya 227 kişi dahil edildi. Katılmaya istekli bireylerin tanıtıcı özelliklerini içeren anket ve ‘Organ-Doku Bağışı ve Nakli Konusunda Bilgi Düzey Ölçeği’ (DBNBDÖ) kullanılarak sosyal medya aracılığıyla veriler toplandı. Veriler SPSS 18.0 programında sayı, yüzde, ortalama, standart sapma, Kolmogorov-Smirnov, Mann-Whitney, Kruskal-Wallis ve ki kare testleri kullanılarak analiz edildi.
Bulgular: Çalışmada %68,7’si kadın ve yaş ortalaması 35,70±15,045 olan bireylerin %75,8’i doku organ bağışı eğitimi almadığını ifade etti. Çoğunluğu (%96,5) doku-organ bağışında bulunmadığını, %55,1’i bağışlamayı düşündüğünü, %32,2’si kararsız olduğunu bildirdi. DBNBDÖ puan ortalaması 11,58±3,381 olan katılımcıların bilgi düzeylerinin iyi olduğu görüldü (%63= iyi, %31,7= orta, %5,3= kötü). Doku-organ bağışı eğitimi alma durumuyla toplam ölçek puanı (p=0,002), medeni durum (p=0,000), çocuk sahibi olma (p=0,000), meslek (p=0,000) ve organ bağışında bulunmayı düşünme durumu (p=0,008) arasında anlamlı ilişki bulundu. Toplam ölçek puanı ile organ bağışında bulunmayı düşünme arasında da (p=0,033) anlamlı bir ilişki saptandı.
Sonuç: Sonuç olarak, çoğunluğun doku-organ bağışı konusunda eğitim almadığı, bilgi düzeyinin iyi olmasına karşın istenen seviyede olmadığı belirlendi.

Anahtar Kelimeler

bilgi düzeyi, doku bağışı, organ bağışı, organ nakli

Teşekkür

Tüm katılımcılara teşekkür ederiz.

Kaynakça

• 1. T.C.Sağlık Bakanlığı. T.C Sağlık Bakanlığı İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü. 2019: https://siyamiersekeah.saglik.gov.tr/TR,181602/organ-ve-doku-nakli.html (Erişim tarihi: 17 Ocak 2020)
• 2. T.C.Sağlık Bakanlığı. Organ ve Doku Bağışı. T.C.Sağlık Bakanlığı Sağlık Bilimleri Üniversitesi Ankara Keçiören Eğitim ve Araştırma Hastanesi. 2018: http://akeah.saglik.gov.tr/TR,162941/organ-ve-doku-bagisi.html (Erişim tarihi: 17 Ocak 2020)
• 3. Karayurt Ö, Ordin YS, İşeri ÖP. Organ ve Doku Nakli. F. Eti Aslan içinde, Cerrahi Bakım Vaka Analizleri ile Birlikte. Ankara. Akademisyen Tıp Kitabevi. 2016; 911-939
• 4. T.C.Sağlık Bakanlığı. Doku Organ Nakli ve Diyaliz Hizmetleri Dairesi Başkanlığı. 2019: https://organ.saglik.gov.tr/Systems.aspx (Erişim tarihi: 23 Ocak 2020)
• 5. ABD Hükümeti Organ Bağışı ve Organ Nakli -U.S. Government Information on Organ Donation and Transplantation. Organ Bağışı İstatistikleri. 2018: https://www.organdonor.gov/statistics-stories/statistics.html (Erişim tarihi: 27 Şubat 2020)
• 6. Global Observatory on Donation and Trasplantation-GODT. 2018: http://www.transplant-observatory.org/data-charts-and-tables/chart/ (Erişim tarihi: 03 Mart 2020)
• 7. Saudi Center for Organ Transplantation -SCOT. Transplantation in Kingdom of Saudi Arabia. 2017: http://www.scot.gov.sa/webb/Reports/1034?lang=Ar (Erişim tarihi: 28 Şubat 2020)
• 8. Dominguez-Gil, B. NewsletterTransplant 2018: https://organkds.saglik.gov.tr/dss/PUBLIC/Newsletter_EU_2018_Book.aspx# (Erişim tarihi: 12 Ağustos 2019)
• 9. Topbaş E, Bingöl G. Türkiye’de Kadavra Donörden Gerçekleştirilen Organ Nakline Etki Eden Faktörler. Nefroloji Hemşireliği Dergisi . 2016; 77-88.
• 10. T.C.Sağlık Bakanlığı. Kan, Organ ve Doku Nakli Hizmetleri Daire Başkanlığı. 2019: https://organ.saglik.gov.tr/Systems.aspx (Erişim tarihi: 12 Ağustos 2019)
• 11. Yılmaz M, Demirağ S. Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Organ Bağışı ve Nakli İle İlgili Bilgi, Düşünce ve Tutumlarına Tıp Eğitiminin Etkisi. Ankara Med J. 2019; 316‐324.
• 12. Yazar MA, Açıkgöz MB. Nevşehir İl Merkezinde Yaşayan Halkın Organ Bağışı ve Nakli Konusundaki Bilgi ve Tutumları. Turk J Anaesthesiol Reanim. 2016; 250-257.
• 13. Üçgün AB, Başaran Ö, Uskun E. Isparta İl Merkezinde Yaşayan Erişkin Bireylerin Organ Bağışı Tutumu ve Etkileyen Etmenler. Smyrna Tıp Dergisi. 2017; 32-43.
• 14. Altıntaş HK. Hemşirelik Bölümü Öğrencilerinin Organ Nakli ve Bağışı Konusundaki Bilgi, Tutum ve Davranışlarının Belirlenmesi. Sağlık Akademisi Kastamonu. 2018; 3 (3): 210-227.
• 15. Tetik S, Cebesoy ÜB. Ortaokul Öğrencilerinin Organ Bağışına Yönelik Görüşlerinin İncelenmesi: Bingöl Örneği. Cumhuriyet International Journal of Education. 2019; 8(4): 983-1004.
• 16. Öztürk Emiral G, Atalay BI, Altunok H, Gokler M, Onsuz M, Metintaş S. Development of a Reliable and Valid Organ Tissue Donation and Transplantation Knowledge Scale. Elsevier. 2017; 260-266.
• 17. Kurt B ve ark. Konya İlindeki Birinci Basamak Sağlık Çalışanlarının Organ Bağışı Hakkındaki Bilgi Tutum ve Davranışları. Sakarya Tıp Dergisi. 2018; 8(3): 497-504.
• 18. Güneş ME, Conak Ö. Uzmanlık Öğrencisi Hekimlerin Benlik Saygısı Düzeylerinin Organ Bağışı Tutumlarına Etkisi. Bakırköy Tıp Dergisi. 2017; 13 (4): 195-202.
• 19. Dumanlı A ve ark. Afyon Kocatepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Organ veya Doku Nakli ve Organ Bağışı Hakkında Bilgi Tutum ve Davranışları. Kocatepe Tıp Dergisi. 2019; 20: 58-62.
• 20. Pouraghaei et al. Knowledge and Attitude Regarding Organ Donation among Relatives of Patients Referred to the Emergency Department. Emerg (Tehran). 2015; 3(1): 33-39
• 21. T.C.Sağlık Bakanlığı. Sağlık İstatistikleri Yıllığı. Ankara: Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü. 2018.
• 22. Ordin YS, Bilik Ö, Söylemez BA, Kankay EA, Çelik B, Duğral E. Organ Bağışına Yönelik Öğrenci Tutumları: Hemşirelik. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2018; 7(2): 28 -36.
• 23. Tüter K, Yalçın EC. Organ Bağışında Kamu Spotu Etkisinin Nitel Tercih Modelleri İle Analizi. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2017; 6(5): 150-159.