Diyabetik Nöropatide Hemşirelik Yönetimi ve İntegratif/Bütünleştirici Uygulamalar

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 3, 351 - 372, 31.12.2022

Reva Gündoğan , Sevgin Samancıoğlu Bağlama

https://doi.org/10.54803/sauhsd.1150292

Öz

Diyabet, hiperglisemiyle karekterize, insidansı ve prevalansı giderek artan, oluşan akut ve kronik komplikasyonlar ile bireylerin yaşamını ciddi şekilde etkileyen, kronik ve sistemik bir hastalıktır. Diyabette oluşan hiperglisemiyle birlikte protein glikasyonunun artması, enzimatik olmayan glikasyon ve buna bağlı olarak dokulardaki son ürünlerin artışıyla inflamasyon ve oksidatif stres sonucu endotel hasarı ve mikrovasküler bozukluklar meydana gelir. Bu olayların sonucunda schwann hücrelerinin demiyelinizasyonu ve azalmış nöronal kan akışı ile sinir iskemisine bağlı olarak diyabetli hastalarda periferik ve otonomik nöropati gelişir. Diyabetik periferik nöropatiye bağlı nöropatik ağrı hastaları ise hastaların yaklaşık 1/4’ünde görülmekte ve yaşam kalitesini olumsuz etkilemektedir. Bu makalede diyabette önemli bir komplikasyon olarak karşımıza çıkan diyabetik nöropatide, hemşirelik yönetimi ve integratif uygulamalar ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

diyabet, diyabetik nöropati, hemşirelik yönetimi, integratif uygulamalar

Destekleyen Kurum

Destekleyen kurum bulunmamaktadır.

Nursing Management and Integrative/Integrated Applications in Diabetic Neuropathy

Öz

Diabetes is a chronic and systemic disease, characterized by hyperglycemia, with an increasing incidence and prevalence, which seriously affects the lives of individuals with acute and chronic complications. Endothelial damage and microvascular disorders occur as a result of inflammation and oxidative stress, with the increase of protein glycation, non-enzymatic glycation, and consequently the increase of end products in the tissues with hyperglycemia in diabetes. As a result of these events, peripheral and autonomic neuropathy develops in diabetic patients due to the demyelination of Schwann cells and decreased neuronal blood flow and nerve ischemia. Neuropathic pain patients due to diabetic peripheral neuropathy are seen in approximately 1/4 of the patients, and it negatively affects their quality of life. In the present study, nursing management and integrative practices in diabetic neuropathy, which is an important complication in diabetes, are discussed.

Anahtar Kelimeler

diabetes, diabetic neuropaty, nursing management, integrative applications

Kaynakça

• Bayindir Cevik A, Olgun N. The predictors of painful diabetic neuropathy and its effect on quality of life. Pain Manag Nurs. 2022;23(3):345-352. doi:10.1016/j.pmn.2021.04.002
• Introduction: Standards of medical care in diabetes-2020. Diabetes Care. 2020;43(Suppl 1):S1-S2. doi:10.2337/dc20-Sint
• IDF Diabetes Atlas Ninth Edition 2019. https://www.diabetesatlas.org/en/ (Date of Access: 26.06.2022).
• Önmez A. Diabetes Mellitus’ta mikrovasküler komplikasyonların yönetimi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2017;7(2):117-119.
• Feldman EL, Callaghan BC, Pop-Busui R, Zochodne DW, Wright DE, Bennett DL, et al. Diabetic neuropathy. Nat Rev Dis Primers. 2019;5(1):41. doi:10.1038/s41572-019-0092-1
• Satılmış Borucu I, Aydın Ş, Kuloğlu Pazarcı N, Gökyiğit M, Altuntaş Y. Diyabetes mellitusta iyi glisemik kontrol ile nöropati gelişimi önlenebilir mi? Şişli Etfal Hastanesi Tıp Bülteni. 2015;49(4):243-247. doi:10.5350/SEMB.2015111911553
• Sima AF, Zhang W. Mechanisms of diabetic neuropathy: Aaxon dysfunction. Handb Clin Neurol. 2014;126:429-442. doi:10.1016/B978-0-444-53480-4.00031-X
• Agashe S, Petak S. Cardiac autonomic neuropathy in diabetes mellitus. Methodist Debakey Cardiovasc J. 2018;14(4):251-256. doi:10.14797/mdcj-14-4-251
• Haas AV, McDonnell ME. Pathogenesis of cardiovascular disease in diabetes. Endocrinol Metab Clin North Am. 2018;47(1),51-63. doi:10.1016/j.ecl.2017.10.010
• Levy D. Practical diabetes care. 4th edition. Hoboken NJ, Wiley, 2017.
• Martin CL, Albers J, Herman WH, Cleary P, Waberski B, Greene DA, et al. Neuropathy among the diabetes control and complications trial cohort 8 years after trial completion. Diabetes Care. 2006;29(2):340- 344. doi:10.2337/diacare.29.02.06.dc05-1549
• Sertbas M, Sertbas Y, Uner ÖE, Elarslan S, Okuroglu N, Ak F, et al. Lens autofluorescence ratio as a noninvasive marker of peripheral diabetic neuropathy. Pol Arch Intern Med. 2019;129(3):175-180. doi:10.20452/pamw.4449
• Aktar Reyhanioğlu D, Kara B, Şengün İŞ, Yıldırım G. Diyabetik nöropatide görülen biyomekanik değişiklikler. DEÜ Tıp Fakültesi Dergisi. 2018;32(2):167-172. doi:10.5505/deutfd.2018.36449
• Fu Q, Yang H, Zhang L, Liu Y, Li X, Dai M, et al. Traditional Chinese medicine foot bath combined with acupoint massage for thetreatment of diabetic peripheral neuropathy: A systematic review and meta‐analysis of 31 RCTs. Diabetes Metab Res Rev. 2020;36(2):e3218. doi:10.1002/dmrr.3218
• Zakin, E, Abrams, R, Simpson DM. Diabetic neuropathy. Semin Neurol. 2019;39(5):560-569. doi:10.1055/s-0039-1688978
• Sönmez A. Diyabetik retinopati klinik protokolü. Ersöz Gülçelik N, Sönmez A. Editörler. Diyabet Tedavi ve İzlem Klinik Protokolleri 2020. 1. Baskı. T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara; 2020. s:39-42.
• Ulusal Diyabet Konsensus Grubu: Türkiye Diyabet Vakfı. Diyabet Tanı ve Tedavi Rehberi 2019. 9. Baskı, İstanbul, Armoni Nüans Baskı Sanatları; 2019.
• Çıtaker S, Kafa N, Yetkin İ, Atalay Güzel N, Tuna Z, Hazar Kanık Z. Kadın ve erkek diyabet hastalarının ayak taban duyularının karşılaştırılması. Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2018;3(1):29-37.
• Öğce F, Yasak K. Nöropatik yaralar ve hemşirelik bakımı. Turkiye Klinikleri J Surg Nurs-Special Topics. 2017;3(3):211-221.
• Gierthmühlen J, Baron R. Neuropathic pain. Semin Neurol. 2016;36(5):462-468. doi:10.1055/s-0036-1584950
• Gilron I, Baron R, Jensen T. Neuropathic pain: Principles of diagnosis and treatment. Mayo Clin Proc. 2015;90(4);532-545. doi:10.1016/j.mayocp.2015.01.018
• Volmer-Thole M, Lobmann R. Neuropathy and diabetic foot syndrome. Int J Mol Sci. 2016;17(6):917. doi:10.3390/ijms17060917
• Rosenberger DC, Blechschmidt V, Timmerman H, Wolff A, Rolf-Detlef Treede D. Challenges of neuropathic pain: Focus on diabetic neuropathy. J Neural Transm (Vienna). 2020;127(4):589-624. doi:10.1007/s00702-020-02145-7
• Gadhvi M, Waseem M. Physiology, sensory system. 2022. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK547656/ (Date of Access: 17.09.2022).
• Anastasi JK, Capili B. Detecting peripheral neuropathy in patients with diabetes, prediabetes and other high-risk conditions: An advanced practice nurse’s perspective. Med Clin Nurs. 2022;3(2):143. doi:10.47363/jmcn/2022(3)143
• ACE/ADA Task Force on Inpatient Diabetes. American College of Endocrinology and American Diabetes Association Consensus statement on inpatient diabetes and glycemic control. Diabetes Care. 2006;29(8):1955-1962. doi:10.2337/dc06-9913
• Meacham K, Shepherd A, Mohapatra DP, Haroutounian S. Neuropathic pain: Central vs. peripheral mechanisms. Curr Pain Headache Rep. 2017;21(6):21-28. doi:10.1007/s11916-017-0629-5
• Erkin Y. Nöropatik ağrıda medical tedavi. Ağrı Dergisi. Kongre Bildiri Özetleri Özel Eki. 2018;30(1):11.
• Macone A, Otis JAD. Neuropathic pain. Semin Neurol. 2018;38:644-653. doi:10.1055/s-0038-1673679
• Kayıkçı EE, Can G. Kanser hastalarında kemoterapi tedavisine bağlı gelişen periferal nöropatinin yönetiminde kanıta dayalı tamamlayıcı yaklaşımlar. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. 2020;17(1):59-65. doi:10.5222/KUHEAD.2020.059
• Turan S, Tamer İ. Glisemik kontrolün diyabetik kardiyovasküler otonom nöropati üzerine etkisi. Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi. 2008;19(2):73-79.
• T.C Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. Turkey Diabetes Program 2015-2020. 2. Basım, Ankara, Kuban Matbaacılık Yayıncılık, 2014.
• Patel K, Horak H, Tiryaki E. Diabetic neuropathies. Muscle Nerve. 2021;63(1):22-30. doi:10.1002/mus.27014
• Alp R. Diyabetik nöropatide sınıflandırma ve klinik özellikler. Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi. 2008;19(1):48-56.
• Araç E. Diyabetik otonom nöropatide güncel tanı ve tedavi yaklaşımları. Abant Tıp Dergisi. 2017;6(3):129-133. doi:10.5505/abantmedj.2017.48658
• Yüksel M, Bektaş H. Diyabete bağlı kronik komplikasyonların yönetiminde güncel yaklaşımlar. Turkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2020;12(1):133-157. doi:10.5336/nurses.2019-70201
• Bril V, Breiner A, Perkins BA, Zochodne D. Neuropathy. Can J Diabetes. 2018;42(Suppl 1):217-221. doi:10.1016/j.jcjd.2017.10.028
• Vanormelingen C, Tack J, Andrews CN. Diabetic gastroparesis. Br Med Bull. 2013;105(1),213-230. doi:10.1093/bmb/ldt003
• Erkal E, Çınar Pakyüz S. Diyabetli kadınlarda önemli bir sorun: Üriner inkontinans. Diyabet, Obezite ve Hipertansiyonda Hemşirelik Forumu Dergisi. 2019;11(1):28-31.
• Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği Diabetes Mellitus Calışma ve Eğitim Grubu. Diabetes mellitus ve komplikasyonlarının tanı, tedavi ve izlem kılavuzu 2020.14. Baskı, Ankara, BAYT Bilimsel Araştırmalar Basın Yayın ve Tanıtım, 2020.
• Özdemir Ü, Kurban B, Bayraktaroğlu T. Diabetes Mellituslu hastalarda Podolojik Açıdan ayak Değerlendirmesi. Türk Diyab Obez. 2019;1:51-62.
• Çetinarslan B. Diyabet tedavisinde korkumuz: Hipoglisemi. Dinççağ N, editor. Türk Diyabet Yıllığı 2018-2019.1. Basım, İstanbul, Özgün Ofset, 2019. s:27-31.
• Fulda Saraç Z. Farklı yaş gruplarında diyabet tedavisi: Hedefler ve ilaç seçimi. Dinççağ N, editör. Türk Diyabet Yıllığı 2018-2019. 1. Basım, İstanbul, Özgün Ofset. 2019. s:85-90.
• Ardeleanu V, Toma A, Pafili K, Papanas N, Motofei I, Diaconu CC, et al. Current pharmacological treatment of painful diabetic neuropathy: A narrative review. Medicina (Kaunas). 2020;56(1):25. doi:10.3390/medicina56010025
• Bril V, England J, Franklin GM, Backonja M, Cohen J, Del Toro D, et al. Evidence-based guideline: Treatment of painful diabetic neuropathy: Report of theAmerican Academy of Neurology, the American Association of Neuromuscular and Electrodiagnostic Medicine, and the American Academy of Physical Medicine and Rehabilitation. Neourology. 2011;76(20):1758-1765. doi:10.1212/WNL.0b013e3182166ebe
• Scain SF, Franzen E, Hirakata VN. Effects of nursing care on patients in an educational program for prevention of diabetic foot. Rev Gaucha Enferm. 2018;39:e20170230. doi:10.1590/1983-1447.2018.20170230
• Wu SC, Driver VR, Wrobel JS, Armstrong DG. Foot ulcers in the diabetic patient, prevention and treatment. Vasc Health Risk Manag. 2007;3(1):65-76.
• Ersöz Gülçelik N. Diyabetin kronik komplikasyonları. Ersöz Gülçelik N, Sönmez A. Editörler. Diyabet Tedavi ve Izlem Klinik Protokolleri 2020. 1. Baskı. T.C. Sağlık Bakanlığı, Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara; 2020. s:22-30.
• Kara Olgun S. Diyabetik ayak bakımı. http://www.diabetcemiyeti.org/diyabet-hakkinda/ayak-sagligi/diyabetik-ayak-Bakimi (Date of Access: 08.06.2022).
• Karabuğa Yakar H. Yaşlılıkta diyabetin diğer bir yüzü: Diyabetik retinopati ve düşmeler. Izmir Democracy University Health Sciences Journal. 2018;1(2):13-22.
• Özer A. Diabet ve Pupilla. Ret-Vit Özel Sayı. 2014;22:179-184.
• Çalapkorur S, Şahin H. Diyabetik gastroparezide beslenme tedavisi. Bes Diy Derg. 2016;44(3):257-264.
• Kumar M, Chapman A, Javed S, Alam U, Malik RA, Azmi S. The investigation and treatment of diabetic gastroparesis. Clin Ther. 2018;40(6),850-861. doi:10.1016/j.clinthera.2018.04.012
• Kurniawan AH, Suwandi BH, Kholili U. Diabetic Gastroenteropathy: A complication of diabetes mellitus. Acta Med Indones. 2019;51(3):263-271.
• Özcan L, Polat EC. Diyabet ve cinsel yaşam. Okmeydanı Tıp Dergisi. 2015;31(Ek sayı):57-62. doi:10.5222/otd.2015.057
• Jeong IH. Effect of self-foot reflexology on peripheral blood circulation and peripheral neuropathy in patients with diabetes mellitus. J. Korean Acad Fonda Nurs. 2006;13(2):225-234.
• Dalal K, Maran VB, Pandey RM, Tripathi M. Determination of efficacy of reflexology in managing patients with diabetic neuropathy: A randomized controlled clinical trial. Evid Based Complement Alternat Med. 2014;2014:843036. doi:10.1155/2014/843036
• Hamidi H, Shojaedin S, Letafatkar A. Efficacy of the reflexology and Yumeiho therapy massages on lower limb pain and balance in women with diabetic neuropathy. J Gorgan Unit Med Sci. 2016;18(2):61-68.
• Ibrahim MM, Rizk SMA. The efficacy of foot reflexology on the reduction of peripheral diabetic neuropathic pain. IOSR Journal of Nursing and Health Science. 2018;7(5):44-55. doi:10.9790/1959-0705094455
• Motilal S, Maharaj RG. Nutmeg extracts for painful diabetic neuropathy: A randomized, double-blind, controlled study. J Altern Complement Med. 2013;19(4),347-352. doi:10.1089/acm.2012.0016
• Gok Metin Z, Arikan Donmez A, Özgü N, Ozdemir L, Arslan IE. Aromatherapy massage for neuropathic pain and quality of life in diabetic patient. J Nurs Scholarsh. 2017;49(4):379-388. doi:10.1111/jnu.12300
• Rivaz M, Rahpeima M, Khademian Z, Dabbaghmanesh MH. The effects of aromatherapy massage with lavender essential oil on neuropathic pain and quality of life in diabetic patients: A randomized clinical trial. Complement Ther Clin Pract. 2021;44:101430. doi:10.1016/j.ctcp.2021.101430
• Garrow AP, Xing M, Vere J, Verrall B, Wang L, Jude EB. Role of acupuncture in the management of diabetic painful neuropathy (DPN): A pilot RCT. Acupunct Med. 2014;32(3):242-249. doi:10.1136/acupmed-2013- 010495
• Jeon E, Kwon H, Shin I, Kang S, Shon H. Effect of acupuncture on diabetic peripheral neuropathy: An uncontrolled preliminary study from Korea. Acupunct Med. 2014;32(4),350-352. doi:10.1136/acupmed-2013- 010479
• Vakilinia SR, Vaghasloo MA, Aliasl F, Mohammadbeigi A, Bitarafan B, Etripoor G, et al. Evaluation of the efficacy of warm salt water foot-bath on patients with painful diabetic peripheral neuropathy: A randomized clinical trial. Complement Ther Med. 2020;49:102325. doi:10.1016/j.ctim.2020.102325