Türkiye’de Kemoterapi İlişkili Oral Mukozit Yönetimine Yönelik Girişimsel Tipte Yürütülen Hemşirelik Lisansüstü Tezlerinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 3, 480 - 495, 30.12.2023

Özlem Kardaş Kin Ayşegül Çelik

https://doi.org/10.54803/sauhsd.1283376

Öz

Amaç: Bu araştırma, Türkiye’de kemoterapi ilişkili oral mukozit yönetimine yönelik girişimsel tipte ve hemşirelik alanında yürütülen lisansüstü tezlerinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır.
Yöntem: Araştırmada doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Veriler, Eylül-Aralık 2022 tarihleri arasında “Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi” veri tabanında “kemoterapi”, “oral mukozit”, “hemşirelik” anahtar kelimeleri kullanılarak toplanmıştır. 2007-2022 yılları arasında tamamlanan yirmi altı teze ulaşılmış ve araştırma kriterlerini karşılayan dokuz tez araştırmaya dâhil edilmiştir.
Bulgular: İncelenen tezlerin %55,5’i yüksek lisans, %44,4’ü doktora tezidir. Tezlerin çoğunluğu (%44,4) Hemşirelik Anabilim Dalı’nda yürütülmüş olup, tez danışmanlarının uzmanlık alanı (%77,7) İç Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı’dır. Yapılan tezlerin çoğunluğu (%44,4) randomize kontrollü deneysel tiptedir. Oral mukozitin değerlendirilmesinde en sık Dünya Sağlık Örgütü Mukozit Değerlendirme Ölçeği’nin (%88,8) kullanıldığı belirlenmiştir. Kemoterapi ilişkili oral mukoziti önlemeye yönelik en sık uygulanan yöntemler karadut şurubu (%33,3) ve kriyoterapi (%33,3)’dir.
Sonuç: Yapılan doküman analizi sonucunda, hemşirelik alanındaki lisansüstü tezlerinde karadut şurubu, kriyoterapi, propolisli gargara, klorheksidin, hyalüronik asit ve ankaferd hemostatın kanser bakımında oral mukozitin yönetiminde kullanılabilecek hemşirelik müdahalesi olarak bildirildiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kemoterapi, oral mukozit, hemşirelik, doküman analizi

Investigation of Interventional Type Nursing Postgraduate Theses Conducted for Chemotherapy-Related Oral Mucositis Management in Türkiye

Öz

Objective: This research was conducted to examine the interventional type and postgraduate theses in the field of nursing on the management of chemotherapy-associated oral mucositis in Türkiye.
Methods: Document analysis method was used in the research. The data were collected using the keywords "chemotherapy", "oral mucositis", "nursing" in the database of the "The Council of Higher Education National Theses Center" between September and December 2022. Twenty six theses completed between 2007-2022 were reached and nine theses meeting the research criteria were included in the research.
Results: %55,5 of the theses examined are master's and %44,4 of them are doctoral theses. The majority of theses (44,4%) were conducted in the Department of Nursing, and the expertise of the thesis advisors (77,7%) is the Department of Internal Medicine Nursing. The majority of theses (44,4%) are of the randomized controlled experimental type. It was determined that World Health Organization Oral Mucositis Grading Scale (88,8%) was used most frequently in the evaluation of oral mucositis. The most commonly used methods to prevent chemotherapy-associated oral mucositis are black mulberry syrup (33,3%) and cryotherapy (33,3%).
Conclusion: As a result of the document analysis, it was determined that black mulberry syrup, cryotherapy, propolis mouthwash, chlorhexidine, hyaluronic acid and ankaferd hemostat were reported as nursing interventions that can be used in the management of oral mucositis in cancer care within the postgraduate theses in the field of nursing.

Anahtar Kelimeler

Chemotherapy, oral mucositis, nursing, document analysis

Kaynakça

• Eilers J, Harris D, Henry K, Johnson LA. Evidence-based interventions for cancer treatment-related mucositis: Putting evidence into practice. Clin J Oncol Nurs. 2014;18 Suppl: 80–96.
• Curra M, Soares Junior LAV, Martins MD, Santos PSDS. Chemotherapy protocols and incidence of oral mucositis. An integrative review. Einstein (Sao Paulo, Brazil). 2018;16(1):eRW4007.
• Cidon EU. Chemotherapy induced oral mucositis: prevention is possible. Chin Clin Oncol. 2018;7(1):6.
• Kwon Y. Mechanism-based management for mucositis: option for treating side effects without compromising the efficacy of cancer therapy. OncoTargets and Therapy. 2016;9:007–2016.
• Pulito C, Cristaudo A, Porta C, Zapperi S, Blandino G, Morrone A et al. Oral mucositis: The hidden side of cancer therapy. J Exp Clin Cancer R. 2020;39(1):210.
• Kusiak A, Jereczek-Fossa BA, Cichońska D, Alterio D. Oncological-therapy related oral mucositis as an interdisciplinary problem-literature review. Int J Environ Res. 2020;17(7):2464.
• Çakmak S, Nural N. Kanser hastalarında oral mukozitin değerlendirilmesi. Türkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2018;10(4):319-29.
• Bowen JM, Gibson RJ, Coller JK, Blijlevens N, Bossi P, Al-Dasooqi N, et al. Mucositis Study Group of the Multinational Association of Supportive Care in Cancer/International Society of Oral Oncology (MASCC/ISOO). Systematic review of agents for the management of cancer treatment-related gastrointestinal mucositis and clinical practice guidelines. Supportive care in cancer: Official journal of the Multinational Association of Supportive Care in Cancer. 2019;27(10):4011-22.
• Carlotto A, Hogsett VL, Maiorini EM, Razulis JG, Sonis ST. The economic burden of toxicities associated with cancer treatment: review of the literature and analysis of nausea and vomiting, diarrhoea, oral mucositis and fatigue. Pharmacoeconomics. 2013; 31(9):753–66.
• Bahar A, Ovayolu Ö, Ovayolu N. Onkoloji hastalarında sık karşılaşılan semptomlar ve hemşirelik yönetimi. Erciyes Üniversitesi Saǧ Bil Fak Derg. 2019;6(1):42–58.
• Çıtlak K, Kapucu S. Kemoterapi alan hastalarda görülen oral mukozitin önlemesi ve tedavisinde güncel yaklaşımlar: Kanıta dayalı uygulamalar. HUHEMFAD. 2015;2(1):70–77.
• Elad S, Cheng KKF, Lalla RV, Yarom N, Hong C, Logan RM, et al. Mucositis Guidelines Leadership Group of the Multinational Association of Supportive Care in Cancer and International Society of Oral Oncology (MASCC/ISOO). MASCC/ISOO clinical practice guidelines for the management of mucositis secondary to cancer therapy. Cancer. 2020;126(19):4423–31.
• Oncology Nursing Society. Putting Evidence Into Practice (PEP): What’s new in mucositis. https://www.ons.org/pep/ mucositis (Erişim tarihi:18 Aralık 2022.)
• Katrancı N, Ovayolu N, Ovayolu O, Sevinc A. Evaluation of the effect of cryotherapy in preventing oral mucositis associated with chemotherapy- a randomized controlled trial. Eur J Oncol Nurs. 2012 Sep;16(4):339-44.
• Ünal Çubukçu N, Çınar S. Kemoterapi alan kanserli hastalarda oral mukozitler önlenebilir mi?. Clinical and Experimental Health Sciences. 2012; 2(4): 155-163. Erden Y, Ipekcoban G. Comparison of efficacy of cryotherapy and chlorhexidine to oral nutrition transition time in chemotherapy-induced oral mucositis. Eur J Cancer Care. 2017;26(5):10.1111/ecc.12495
• Yüce UÖ, Yurtsever S. Effect of education about oral mucositis given to the cancer patients having chemotherapy on life quality. J Cancer Educ. 2019;34(1):35-40. Harman M, Ovayolu N, Ovayolu O. The effect of three different solutions on preventing oral mucositis in cancer patients undergoing stem cell transplantation: a non-randomized controlled trial: A Turkish study. J Pak Med Assoc. 2019;69(6):811-816.
• Baysal E, Sari D, Vural F, et al. The effect of cryotherapy on the prevention of oral mucositis and on the oral pH value in multiple myeloma patients undergoing autologous stem cell transplantation. Semin Oncol Nurs. 2021;37(3):151146.
• Çakmak S. Yüksek doz kemoterapi alan hastalarda oral mukozitin önlenmesinde propolisin etkinliğinin saptanması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, 2021, 150.
• Çullu M. Ameliyat sonrası kemoterapi alan hastalarda karadut şurubu ve hyalüronik asitin oral mukoziti önlemedeki etkileri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir, 2019, 127.
• Karacan Y, Yıldız H, Evrensel T, Haznedaroglu IC. The effects of Ankaferd hemostat on preventing oral mucositis in colorectal cancer patients receiving chemotherapy. Support Care Cancer. 2023;31(7):385.
• Ardahan M, Özsoy S. Türkiye’de hemşirelik araştırmalarındaki eğilimler: Yüksek lisans ve doktora tezleri üzerine bir çalışma. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2015;4(4):516-34.
• Correa MEP, Cheng KKF, Chiang K, et al. Systematic review of oral cryotherapy for the management of oral mucositis in cancer patients and clinical practice guidelines. Support Care Cancer. 2019;28(5):2449-56.
• Al-Rudayni, AHM, Gopinath D, Maharajan MK, Veettil SK, Menon RK. Efficacy of oral cryotherapy in the prevention of oral mucositis associated with cancer chemotherapy: Systematic Review with Meta-Analysis and Trial Sequential Analysis. Curr Onco. 2021;28(4):2852-67.
• Yigit N, Yigit D, Ozgen U, Aktaş E. Anticancidal activity of black mulberry. Turkish Mikrobiyol Bul. 2007;37(3):169-73.
• Çınar D. Kemoterapinin komplikasyonlarının önlenmesine yönelik kanıtlar (oral mukozit, bulantı, kusma). In: Yava A, Koyuncu A, editör. Hemşirelikte kanıttan kliniğe uygulama önerileri. 1. Baskı, Ankara Nobel Tıp Kitabevleri, 2022. p:121-31
• Karabey T, Karagözoglu Ş, Aygün N, Sümer Z. The effect of oral care with black mulberry extract on oral mucositis, dry mouth, and weight gain in patients with cancer. Clin J Oncol Nurs. 2022;26(6):636–42.
• Yuce Sari S, Beduk Esen CS, Yazici G, et al. Do grape and black mulberry molasses have an effect on oral mucositis and quality of life in patients with head and neck cancer?. Support Care Cancer. 2022;30(1):327–36.
• Kakoei S, Pardakhty A, Maryam-Al-Sadat Hashemipour HL, Kalantari B, Tahmasebi E. Comparison the pain relief of amitriptyline mouthwash with benzydamine in oral mucositis. J Dent. 2018;19(1):34.
• Berk D, Durna Z, Akın S. Kemoterapi uygulanan kanser hastalarında ağız bakımı uygulamaları ve ağız bakım alışkanlıklarının değerlendirilmesi. SSYV. 2020;30(2):54-63.
• Miller MM, Donald DV, Hagemann TM. Prevention and treatment of oral mucositis in children with cancer. J Pediatr Pharmacol Ther. 2012;7(4):340–50.
• Cardona A, Balouch A, Abdul MM, Sedghizadeh PP, Enciso R. Efficacy of chlorhexidine for the prevention and treatment of oral mucositis in cancer patients: A systematic review with meta‐analyses. J Oral Pathol Med. 2017;46(9):680-88.