KİŞİLİK, DUYGUSAL ZEKA VE ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DAVRANIŞLARI ARASINDAKİ İLİŞKİLERİ BELİRLEMEYE YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2010, Sayı: 11, 41 - 65, 01.06.2010

İlker Çarıkçı Selahattin Kanten Pelin Kanten

Öz

Bu çalışmada, kişilik özellikleri, duygusal zeka ve örgütselvatandaşlık davranışları arasındaki ilişkilerin irdelenmesi amaçlanmaktadır.Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi bünyesindeki yüksekokullar ile meslekyüksekokullarında görev yapan akademik personelden anket yöntemi ile eldeedilen veriler faktör analizi, korelasyon analizi, regresyon analizi vebağımsız gruplar T testi yöntemleri ile değerlendirilmiştir. Elde edilenbulgular sonucunda; akademisyenlerin kişilik özellikleri, duygusal zekalarıve örgütsel vatandaşlık davranışları arasında anlamlı ilişkilerin bulunduğuistatistiksel olarak kabul edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Kişilik, duygusal zeka, örgütsel vatandaşlıkdavranışları, akademik personel

A RESEARCH ON DETERMINING THE RELATIONSHIPS AMONG PERSONALITY, EMOTIONAL INTELLIGENCE AND ORGANIZATIONAL CITIZENSHIP BEHAVIOURS

Öz

This study aims to investigate the relationships among personalitytraits, emotional intelligence and organizational citizenship behaviours. Thedata provided from a sample of academic staff in Mehmet Akif ErsoyUniversity are analyzed via factor analysis, correlation analysis, regressionanalyses and independent samples t test. According to the results, it isstatistically supported that there are significant relationships amongacademic staffs personality traits, emotional intelligence and organizationalcitizenship behaviours

Anahtar Kelimeler

Personality, emotional intelligence, organizationalcitizenship behaviours, academic staff

Kaynakça

• ACAR, F. T., 2001, “Duygusal Zeka Yeteneklerinin Göreve Yönelik ve İnsana Yönelik Liderlik Davranışları İle İlişkisi: Banka Şube Müdürleri Üzerine Bir Alan Araştırması”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• ARSLANTAŞ, C.C., 2006, “Örgütsel Öğrenmenin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisini Belirlemeye Yönelik Görgül Bir Araştırma”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8 (3): 153-170.
• ARTECHE, A., T.C. PREMUZIC, A. FURNHAM ve J. CRUMP., 2008, “The Relationship of Trait EI with Personality, IQ and Sex in a UK Sample of Employees”, International Journal of Selection and Assessment, 16 (4): 421-426.
• AUSTIN, J.E., SAKLOFSKE, D.H. ve V. EGAN., 2005, “Personality, wellbeing and health correlates of trait emotional intelligence”, Personality and Individual Differences, 38: 547–558.
• AUSTIN, J.E., DORE, T.C.P ve K.M. Q’DONOVAN., 2008, ”Associations of personality and emotional intelligence with display rule perceptions and emotional labour”, Personality and Individual Differences, 44: 679–688.
• BARTONE, P.T., EID, J., JOHNSEN B.H., J.C., LABERG ve S.A. SNOOK., 2009, “Big five personality factors, hardiness, and social judgment as predictors of leader performance”, Leadership & Organization Development Journal, 30 (6): 498-521.
• BASTIAN, V.A., BURNS, Nicholas R. ve T. NETTELBECK., 2005, “Emotional intelligence predicts life skills, but not as well as personality and cognitive abilities”, Personality and Individual Differences, 39: 1135–1145.
• BELL, S.J. ve B. MENGÜÇ., 2002, “The employee-organization relationship, organizational citizenship behaviors and superior service quality”, Journal of Retailing, 78 (2): 131-146.
• BORMAN, W.C., PENNER, L.A., ALLEN, T.D ve S.J., MOTOWIDLO., 2009, “Personality Predictors of Citizenship Performance”, International Journal of Selection and Assesment, 9 (1/2): 52-69.
• BOYATZIS, R.E., 2009, “Competencies as a behavioral approach to emotional intelligence”, Journal of Management Development, 28 (9): 749-770
• CARMELI, A. ve Z.E., JOSMAN., 2006, “The Relationship Among Emotional Intelligence, Task Performance and Organizational Citizenship Behaviors”, Human Performance, 19(4): 403-419.
• CASTRO, C.B., ARMARIO, E.M ve D.M., RUIZ., 2004, “The influence of employee organizational citizenship behavior on customer loyalty”, International Journal of Service Industry Management, 15 (1): 27-53.
• DAY, A.L. ve S.A., CARROLL., 2004, “Using an ability-based measure of emotional intelligence to predict individual performance, group performance, and group citizenship behaviours”, Personality and Individual Differences, 36 (6): 1443-1458.
• DENİZ, A. ve A. ERCİŞ., 2008, “Kişilik Özellikleri İle Algılanan Risk Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi Üzerine Bir Araştırma”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22 (2): 301-330.
• DUFF, D.B., 2007, “The Relationship Between Organizational Climate, Personality Factors and Organizational Citizenship Behaviors in a University Extension”, University of Illinois at UrbanaChampaign, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• DRAVES, P.R., 2003, “An Examination of Potential Moderating Effects of Personality on the Relationship between Job Attitudes and Organizational Citizenship Behaviors”, University of South Florida, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• ELENAIN, H.M.A., 2007, “The Five-Factor Model of Personality and Organizational Citizenship Behavior in United Arab Emirates”, Sam Advanced Management Journal, 47-57.
• EMMERIK, I.J. H. ve M.C., EUWEMA., 2007, “Who is offering a helping hand? Associations between personality and OCBs, and the moderating role of team leader Effectiveness”, Journal of Managerial Psychology, 22 (6): 530-548.
• EREN, E., 2006, Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi, Beta Yayınları, Yayın No: 1433, 9.Baskı, İstanbul ERKUŞ, A. ve A. TABAK., 2009, “Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Çalışanların Çatışma Yönetim Tarzlarına Etkisi: Savunma Sanayiinde Bir Araştırma”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23 (2): 213-242. FREELAND, E.M., 2007, “A Comparison Of Emotional Intelligence and Personality Factors: Two Concepts Or One”, University of Oklahoma, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• GOLDBERG, L.R., 1992, “The development of markers for the Big-Five factor structure”, Psychological Assessment, 4: 26-42.
• GÜRBÜZ, Sait ve M. YÜKSEL., 2008, “Çalışma Ortamında Duygusal Zeka: İş Performansı, İş Tatmini, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve Bazı Demografik Değişkenlerle İlişkisi”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9 (2): 174-190.
• KANTEN, S., TÜKELTÜRK, Ş.A ve M. BARAN., 2008, “Konaklama İşletmelerinde İşgörenlerin Prososyal Örgütsel Davranışları Arasındaki Etkileşimi Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma”, SOİD Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 5 (3): 30-38.
• KESKİN, F. ve M. SALTÜRK., 2008, “Stratejik Hedeflere Ulaşmada Yöneticilerin Kişisel Davranış Farklılıkları”, H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26 (1): 187-212.
• KORKMAZ, T. ve E. ARPACI., 2009, “Relationship of Organizational Citizenship Behavior with Emotional Intelligence”, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 1(1): 2432-2435.
• LANGFORD, P.H., 2003, “A one-minute measure of the Big Five? Evaluating and abridging Shafer’s (1999a) Big Five markers”, Personality and Individual Differences, 35: 1127–1140.
• LAW, K.S., WONG, C. ve L.J., SONG., 2004, “The construct and criterion validity of emotional intelligence and its potential utility for management studies”, Journal of Applied Psychology, 89 (3): 483– 496.
• LEARY, M.M., REILLY, M.D. ve F.W., BROWN., 2009, “A study of personality preferences and emotional intelligence”, Leadership & Organization Development Journal, 30 (5): 421-434.
• LYUSIN, D.B., 2006, “Emotional Intelligence as a Mixed Construct: Its Relation to Personality and Gender”, Journal of Russian and East European Psychology, 44 (6): 54–68.
• MAHYUDDIN, R., SIAW, Y.L., ROSLAN, S. ve R.A., TARMIZI., 2009, “Relationship Between Personality, Misbehavior and Academic Achievement among Freshmen in a University”, The International Journal of the Humanities, 7 (1): 309-315.
• ÖZDEVECİOĞLU, M., 2002, “Kamu ve Özel Sektör Yöneticileri Arasındaki Davranışsal Çalışma Koşulları ve Kişilik Farklılıklarının Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19: 115-134.
• ÖZKALP, E. ve Ç. KIREL., 2006, Örgütsel Davranış, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 149, 1.Baskı, Eskişehir.
• PARE, G., TREMBLAY, M. ve P., LALONDE., 15.12.2010, “The Impact of Human Resource Practices on It Personel Commitment, Citizenship Behaviors and Turnover Intentions”, www.hec.ca/gresi/documents/ cahier0007.pdf.
• PIZUR, B. K. ve J., KNUTSON., 2009, ”A comparison of the personality dimensions and behavior changes that occur during solitary and cooccupation”, Journal of Occupational Science, 16(3): 157-162.
• RAMO, L.G., SARIS, W.E. ve R.E., BOYATZIS., 2009, “The impact of social and emotional competencies on effectiveness of Spanish executives”, Journal of Management Development, 28 (9): 771- 793.
• SAATHOFF, K.I., 2009, “Adapting to supervisor styles: The moderating role of employee emotional intelligence on organizational citizenship behavior”, University of Nebraska, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• SALOVEY, P., LOPES, P.N. ve R. STRAUS., 2003, “Emotinal Intelligence, Personality And The Perceieved Quality Of Social Responsibilities”, Personality and Individual Differences, 35 (3): 641-658.
• SCHULTE, M.J., REE, M.J. ve T.R., CARRETTA., 2004, “Emotional intelligence: not much more than g and personality”, Personality and Individual Differences, 37: 1059–1068.
• SHULMAN, T.E. ve S.H. HEMENOVER., 2006, “Is Dispositional Emotional Intelligence Synonymous with Personality?”, Self and Identity, 5: 147-171.
• SOLAN, A.M., 2008, “The Relationships Between Emotional Intelligence, Visionary Leadership, and Organizational Citizenship Behavior in Continuing Higher Education”, Regent University, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• STEFFENSMEIER, J., 2008, “Situational Constraints and Personality as Antecedents of Organizational Citizenship Behaviors”, Clemson University, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• TAN, H.H. ve M.L. TAN., 2008, “Organizational Citizenship Behavior and Social Loafing: The Role of Personality,Motives, and Contextual Factors”, The Journal of Psychology, 142(1): 89–108.
• TOMRUKÇU, B., 2008, “Beş Faktör Kişilik Özellikleri İle İş Değerleri Arasındaki İlişki Üzerine Bir İnceleme”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• VAKOLA, M., TSAOUSIS, I. ve I. NIKOLAOU., 2004, “The role of emotional intelligence and personality variables on attitudes toward organisational change, Journal of Managerial Psychology, 19 (2): 88-110.
• VARİNLİ, İ., YARAŞ, E. ve A. BAŞALP., 2009, “Duygusal Zekanın Müşteri Odaklılık ve Satış Performansı Üzerine Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma, Ege Akademik Bakış Dergisi, 9 (1): 113- 130.
• YELBOĞA, A., 2006, “Kişilik Özellikleri ve İş Performansı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, İş,Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 8 (2): 196-211.
• YENER, M. ve S.E. AYKOL., 2009, “Girişimcilik Değerleri ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerine Bir Araştırma”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14 (1): 255-271.
• YOON, M.H. ve S. JAEBEOM., 2003, “Organizational citizenship behaviors and service quality as external effectiveness of contact employees”, Journal of Business Research, 56 (8): 597-611.