SAĞLIK SİSTEMLERİNİN TEKNİK VERİMLİLİĞİ: OECD ÜLKELERİ ÜZERİNDE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2017, Sayı: 26, 266 - 290, 30.04.2017

Mehmet Şener Vahit Yiğit

Öz

Bu araştırmanın amacı OECD ülkeleri sağlık sistemlerinin teknik
verimliliklerini veri zarflama analizi (VZA) yöntemi ile ölçmektir. Diğer amaç
ise; elde edilen bulgulardan yararlanılarak, verimli olan ve olmayan ülkeleri
tespit etmek, verimli olmayan ülkeler için potansiyel iyileştirme önerileri
geliştirmektir. OECD ülkeleri sağlık sistemlerinin teknik verimlilik düzeyini
belirleme yöntemi olarak VZA tekniği kullanmaktadır. VZA’nde CCR ve
BCC modeline göre ülkeler değerlendirilmiştir. Araştırmada beş girdi (kişi
başına düşen hastane yatağı sayısı, kişi başına düşen hekim sayısı, kişi başına
düşen sağlık harcaması, kişi başına düşen MRI sayısı ve sigara kullanım oranı)
ve iki çıktı (bebek ölüm oranı ve sağlıklı yaşam beklentisi) kullanılmıştır.
Araştırmada girdi ve çıktıların analizi “DEA Solver” programı ile
gerçekleştirilmiştir. Girdi yönelimli BCC modeline göre OECD ülkeleri sağlık
sistemlerinin %46,7’si (n=14) verimli, %53,3’ü (n=16) verimsiz olduğu tespit
edilmiştir. Tüm ülkelerin ortalama verimlilik skoru 0,943343, verimsiz
ülkelerin ortalama verimlilik skoru ise 0,893937 olarak hesaplanmıştır.
Verimlilik skoru en düşük olan ülke 0,615974 ile Avusturya olmuştur. Türkiye
teknik olarak verimli çıkan ülkeler arasında yer almaktadır. Sağlık
sistemlerinin verimsiz olduğu ülkeler gerekli potansiyel iyileşmeleri sağlamak
için sağlık planlaması ve politikası geliştirmelidir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Sistemleri, Verimlik, Veri Zarflama Analizi

Kaynakça

• Afonso, A and Aubyn, M. St. (2007), “Assessing Health Efficiency Accross Countries with Two-Step and Bootstrap Analysis”, February 2007, p. 1-33. Akdağ, R., Mollahaliloğlu, S. (2011)., “Kamu Hastanelerinin Genel Verimliliğinin Değerlendirilmesi: Araştırma Raporu: Efficiency Measurement and Evaluation in Turkish Hospitals : Survey Report”, Ankara: Refik Saydam Hıfszıssıhha Merkezi Başkanlığı Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü. Asandului, L., Roman, M. ve Fatulescu, P. (2014), “The efficiency of healthcare systems in Europe: a Data Envelopment Analysis Approach”, Science Direct, Procedia Economics and Finance, Elsevier Publiser, p. 261-268. Bayraktutan, Y. ve Pehlivanoğlu, F. (2012), “Sağlık İşletmelerinde Etkinlik Analizi: Kocaeli Örneği”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 23, s. 127 – 162. Cooper, W. W., Seiford, L. M. and Zhu, J. (2011), “Data Envelopment Analysis: History, Models, and Interpretations”, Handbook on Data Envelopment Analysis içinde Edit. Cooper W. W., Seiford L. M. and Zhu J Springer Science+Business Media, USA. Çakmak, M., Öktem, M. K. ve Ömürgönülşen, U. (2009), “Türk Kamu Hastanelerinde Teknik Verimlilik Sorunu: Veri Zarflama Analizi Tekniği ile Sağlık Bakanlığı’na Bağlı Kadın Doğum Hastanelerinin Teknik Verimliliklerinin Ölçülmesi”, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, Cilt:12, Sayı:1, s. 1-36. Daştan, İ., Çetinkaya, V. (2015). “OECD Ülkeleri Ve Türkiye’nin Sağlık Sistemleri, Sağlık Harcamaları Ve Sağlık Göstergeleri Karşılaştırması”, Sosyal Güvenlik Dergisi, 5(1), s. 104–134. Ersoy, K., Kavuncubasi, S., Ozcan, Y. Harris, J. M. (1997). “Technical Efficiencies Of Turkish Hospitals: DEA Approach”, Journal Of Medical Systems, 21(2), s. 67–74. Kavuncubaşı, Ş. ve Ersoy, K. (1995), “Hastanelerde Teknik verimlilik Ölçümü”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 28, Sayı 3, s. 77-92. Kavuncubaşı, Ş. ve Yıldırım, S. (2010), “Hastane ve Sağlık Kurumları Yönetimi”, Siyasal Kitabevi, 2. Baskı. Kocaman, M. A., Mutlu, E. M., Bayraktar, D. ve Araz, M. Ö. (2011), “OECD Ülkelerinin Sağlık Sistemlerinin Etkinlik Analizi”, Endüstri Mühendisliği Dergisi, Cilt: 23, Sayı: 4, s. 14-31. Linna, M., Häkkinen, U. And Magnussen, J. (2006). “Comparing hospital cost efficiency between Norway and Finland”, Health policy (Amsterdam, Netherlands), 77(3), s. 268–78. Lorcu, F. (2008), “Veri Zarflama Analizi (DEA) ile Türkiye ve Avrupa Birliği Ülkelerinin Sağlık Alanındaki Etkinliklerinin Değerlendirilmesi”, İstanbul Üniversitesi, SBE, Doktora Tezi, İstanbul. Medeiros, J. ve Schwierz, C. (2015), “Efficiency Estimates of Health Care Systems in The EU”, European Commission Directorate-General for Economic and Financial Affairs, June 2015. Mirmirani, S. (2008), “Health Care System Efficiency Analysis Of G12 Countries”, International Business & Economics Research Journal, Volume 7, Number 2 February 2008, p. 47-56. Mirmirani, S. ve Lippmann, M. (2003), “Health Care System Efficiency Analysis Of G12 Countries”, International Business & Economics Research Journal Volume 3, Number 5, p. 35-42. Mirmirani, S., & Mirmirani, T. (2005), “Health Care Delivery in OECD Countries, 1990-2000: an Efficiency Assessment”. The Business Review, 3(2), p. 58-63. Öztürk, Z. and Yıldız, M. S. (2016). “Hastane Etkinliklerinin Tahmininde Stokastik Sınır Analizi; Tarihi Ve Amprik Uygulamaları”, Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 1(3), s.1–12. Şahin, İ. Ozcan, Y. A. (2000). “Public Sector Hospital Efficiency For Provincial Markets in Turkey”, Journal of Medical Systems, 24(6), s. 307–320. Şahin, İ. (1999), “Sağlık Kurumlarında Göreceli Verimlilik Ölçümü: Sağlık Bakanlığı Hastanelerinin İllere Göre Karşılaştırmalı Verimlilik Analizi”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 32, Sayı, 2, Haziran 1999, s. 123-145. Tatar, M. (2011). “Sağlık Hizmetlerinin Finansman Modelleri: Sosyal Sağlık Sigortasının Türkiye’de Gelişimi”, Sosyal Güvenlik Dergisi, 1, s. 103–133. Sağlık Sistemlerinin Teknik Verimliliği: OECD Ülkeleri Üzerinde Bir Araştırma [290] Timor, M. ve Lorcu, F. (2010), “Türkiye ve Avrupa Birliğine Üye Ülkelerin Sağlık Sistem Performanslarının Kümeleme ve Veri Zarflama Analizi İle Karşılaştırılması”, cilt 21, sayı 65, s.25-46. Top, M. (2006). “Sağlık Hizmetlerinde Önceliklerin Belirlenmesi: Türkiye’de Öncelik Belirleme Sürecinde Rol Alan Tarafların Görüşleri ve Sağlık Politikalarına İlişkin Değerlendirmeleri”, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 9(1), 93–123. Yeşilyurt, Ö. ve Salamov, F. (2017), “Türk Devletleri Sağlık Sistemlerinde Etkinliğin ve Etkinliğe Etki Eden Faktörlerin Süper Etkinlik ve Tobit Modelleriyle Değerlendirilmesi”, III. IBANESS Congress SeriesEdirne/Turkey s. 852-863. Yıldırım, H. H. (2004), “Avrupa Birliği Sağlık Politikaları ve Avrupa Birliği'ne Üye ve Aday Ülke Sağlık Sistemlerinin Karşılaştırmalı Teknik Verimlilik Analizi”, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi. Yıldırım, H. H. ve Yıldırım, T. (2011), “Avrupa Birliğine Üyelik Sürecinde Türkiye Sağlık Sektörü”, İmaj Yayınevi, 2. Baskı, Ankara. Yiğit, V. (2016), “Hastanelerde Teknik Verimlilik Analizi: Kamu Hastane Birliklerinde Bir Uygulama Technical Efficiency Analysis in Hospitals: An Application of Public Hospitals Association”, SDÜ Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Cilt 7, Sayı 2, Isparta. s. 9-16. Yiğit, V., Yiğit, A. (2016). Üniversite Hastanelerinin Finansal Sürdürülebilirliği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), s. 253-273. Yolalan, R. (1993), “İşletmelerarası Göreli Etkinlik Ölçümü”, MPM Yayınları No:483, Ankara. (http://www.oecd.org/health/health-statistics.htm)-(OECD Health Statistics, 2016), Erişim: 28.03.2017