“ÂYETLER VE SÛRELER ARASINDAKİ TENÂSÜB” ile “SÛRELERİN TERTÎBİNİN TEVKÎFÎLİĞİ”NİN KUR’ÂN’IN “METİN İÇİ BAĞLAM”I AÇISINDAN ÖNEMİ

Yıl 2018, Sayı: 30, 1 - 47, 31.03.2018

Ali Galip Gezgin

Öz

Kur’ân-ı Kerîm, günümüze kadar nâzil olduğu şekliyle korunarak gelmiş
son İlâhî Vahiy’dir. O’nun âyet ve sûrelerinin arasında, mâhiyeti gereği gibi
açıklanamayan, eşsiz bir tenâsüb ve tenâsuk vardır. Âyet ve sûreler arasındaki bu
tenâsüb ve insicâm rastgele değil, İlâhî Vahiy vasıtasıyladır. Kur’ân’ın âyetleri
gibi sûrelerinin tertîbî de tevkîfîdir.
Bu özellikleriyle, tamamen İlâhî Vahiy oluşunda hiçbir kuşkuya yer
olmayan Kur’ân’ın, doğru anlaşılması için, sadece “metin dışı bağlamı”na
bakarak yorumlamak, bazen âyetlerin yanlış anlaşılmasına sebebiyet verebilir.
Bunun için “metin dışı bağlam” ile birlikte özellikle “metin içi bağlam”a da
dikkat etmek gerekir. Kur’ân’ın metin içi bağlamının, doğru veriler sunması,
onun âyet ve sûreleri arasındaki harika uyumuyla ve özellikle sûrelerinin tevkîfî
oluşuyla doğrudan ilgilidir.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân-ı Kerîm, Tenâsub, Tertîb, Tevkîfîlik

Kaynakça

• ‘Abduh, Muhammed (ö.1323/1905)-Reşid Rıdâ, Muhammed (ö.1354/1935), Tefsîru’l-Kur’âni’l-Hakîm el-Muştehir bi’smi Tefsîri’l-Menâr (I-XII), Matba‘atu’l-Menâr, 2. Baskı, Kâhire 1366/1947. [Aynı tefsîrin, Dâru’l-Fikr, Beyrut, tsz., baskısından da istifade edilmiştir.] ‘Abdu’l-Mute‘âl Sa‘îdî, en-Nazmu’l-Fenniyyu fi’l-Kur’âni’l-Kerîm, Matba‘atu’n-Nemûzeciyye, Mısır trz. Albayrak, Halis, Kur’ân’ın Bütünlüğü Üzerine Kur’ân’ın Kur’ân’la Tefsîri, Şûle Yayınları, 2. Baskı, İstanbul 1993. Âlûsî, Şihâbuddîn Muhammed (ö.1270/1853), Rûhu’l-Me‘ânî fî Tefsîri’lKur’ânî’l-Azîm ve’s-Seb‘i’l-Mesânî (I-XVI), Dâru’l-Fikr, Beyrut 1418/1997. Akdemir, Salih, Cumhuriyet Dönemi Kur’ân Tercümeleri (Eleştirel Bir Yaklaşım), Akid Yayıncılık, Ankara 1989. Ateş, Süleyman, Yüce Kur’ân’ın Çağdaş Tefsîri (I-XII), Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul 1988. Ba‘lebekkî, Rûhî, Ba‘lebekkî, Munîr, el-Mevridu’l-Vasît, Kâmûsu ‘Arabî-İngilizî, Kâmûsu İngilizî-Arabî, Dâru’l-‘Ilmi li’l-Melâyîn, Beyrut trz. Bikâ‘î, Burhânu’d-Dîn, Ebi’l-Hasen İbrâhîm b. ‘Umer (ö. 885/1480), Nazmu’d-Durer fî Tenâsubi’l-Âyâti ve’s-Suver (I-XXII), Dâru’lKutubi’l-İslâmî, Kahire trz., [Aynı eserin sekiz ciltlik, Dâru’lKutubi’l-‘Ilmiyye, 1. Baskı, Beyrut 1995/1410 tarihli baskısından da yararlandık.] Bilgiz, Musa, Ayetler ve Sûreler Arası Münâsebet-Saîd Havva Örneği-, Araştırma Yayınları, Ankara 2006. Bedevî, Ahmed, Ahmed, Min Belâğati’l-Kur’ân, Nehdatu Mısr, y.y., 2005. Birışık, Abdülhamit, “Emin Ahsen İslâhî”, DİA, c. XIX, ss.191-193, İstanbul 1999. ---------, “Kur’ân’da İç Bütünlük: Islâhî’nin Tefsîr Yöntemi”, Dîvân: İlmî Araştırmalar, Sayı: 11, 2001/2, ss.59-90, İstanbul 2001. Buhârî, Muhammed b. İsmâ‘îl (ö. 256/869), el-Câmi‘u’s-Sahîh (I-VIII), Çağrı Yayınları ve Dâru Sahnun, İstanbul 1413/1992. Carlyle, Thomas, Kahramanlar, (çev. Behzat Tanç), İstanbul 1976. Cerrahoğlu, İsmail, Tefsîr Usûlü, Elif Ofset, Ankara 1979. Cevherî, İsmâ‘îl b. Hammâd (ö.393/1002), es-Sıhâh, Tâcu’l-Luğa ve Sıhahu’l-‘Arabiyye (I-VI), (Tahk. Ahmed ‘Abdulğafûr ‘Attâr), Dâru’l-‘Ilm li’l-Melâyîn, 3. Baskı, Beyrut 1404/1984.