İÇ DENETİMİN ETKİNLİĞİNİ BELİRLEYEN FAKTÖRLERE İLİŞKİN ULUSAL VE ULUSLARARASI LİTERATÜR İNCELEMESİ

Yıl 2021, Sayı: 39, 181 - 208, 30.04.2021

Kübra Akın Tosun , Durmuş Acar

Öz

Kurumsal yönetimde iç denetim uygulamalarının fazlasıyla gerekli görülmesi ve iç denetimin etkinliği ölçülmeden farklı alanlara etkisinin belirlenememesi akademik çalışmalarda iç denetim etkinliğinin ölçülmesi konusunu cazip hale getirmiştir. Bu nedenle, iç denetimin etkinliğini belirleyen faktörler ile ilgili literatürü incelemek zorunlu hale gelmiştir. Bu çalışmanın amacı, iç denetimin etkinliğine ilişkin ulusal ve uluslararası literatürü incelemek ve iç denetimin etkinliğini belirleyen faktörleri ortaya koymaktır. Böylece, çalışma, iç denetimin etkinliği ile ilgili yapılacak ampirik (deneysel) çalışmalar için bir kılavuz olacaktır. Çalışma sonucunda, ulusal literatürde iç denetimin etkinliği ile ilgili iç denetçilerin bağımsızlığı ve yönetim desteği ön plana çıkarken, uluslararası literatürde daha çok bağımsızlık da dahil olmak üzere iç denetçilerin nitelikleri üzerinde durulduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

İÇ DENETİM, ETKİNLİK, ETKİLİLİK, LİTERATÜR

Kaynakça

• Abbott L. J., Parker S., Peters G. F. (2018). Serving Two Masters: The Association Between Audit Committee İnternal Audit Oversight and Internal Audit Activities”, Accounting Horizons, 24(1), 1-24.
• Abdioğlu, H. (2008). İşletmelerde Kurumsal Yönetim Anlayışı Kapsamında İç Denetimin Rolü: İMKB – 100 Şirketleri Üzerine Ampirik Bir Araştırma, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 4, 185-208.
• Ahmad H. N., Othman R., Jusoff (2009), The Effectiveness of Internal Audit İn Malaysian Public Sector, Journal of Modern Accounting and Auditing, 5(9), 53- 62.
• Alzeban, A., and Gwilliam, D. (2014). Factors Affecting The Internal Audit Effectiveness: A Survey of The Saudi Public Sector, Journal of International Accounting, Auditing and Taxation, 23, 74-86.
• Al Darwish, B. M. (1990). Evaluation of The Role of Internal Auditor in Libyan Industrial Companies, A Msc Thesis, (Libya: The Economy College At Garyounis University).
• Al-Twaijry, A. A., Brierley, J. A. and Gwilliam, D. R. (2003). The Development of Internal Audit İn Saudi Arabia: An Institutional Theory Perspective. Critical Perspectives On Accounting, 14, 507-531. https://Doi.Org/10.1016/S1045-2354(02)00158-2
• Akçay, S. (2013). “Türkiye’de İç Denetim Sürecinin Kamu Kurumlarının Faaliyet Sonuçları Üzerindeki Etkinliği: Belediyeler Üzerine Bir Uygulama”, Afyon Kocatepe Üniversitesi, İİBF Dergisi, C. XV, S. I, 57-77.
• Arena, M., Azzone, G. (2009). Identifying Organizational Drivers of İnternal Audit Effectiveness, International Journal of Auditing, 13 (1), 43-60.
• Badara, M. A. S. and Saidin, S. Z. (2014). Empirical Evidence of Antecedents of Internal Audit Effectiveness From Nigerian Perspective, Middle-East Journal of Scientific Research, 19, 460-471.
• Baharud-Din, Z., Shokiyah, A.,and Ibrahim, M. S. (2014). Factors That Contribute To The Effectiveness of Internal Audit İn Public Sector. International Proceedings of Economics Developmenta and Research, 70, 126.
• Beasley, M. S., Carcello, J.V., Hermanson, D.R. and Neal, T.L. (2009). The Audit Committee Oversight Process, Contemporary Accounting Research, 26(1), 65-122.
• Biçer, A. A. (2006). İç Kontrol Sisteminin Etkinliğini Sağlamada İç Denetimin Rolü. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Cengiz, S. (2013). İşletmelerde Kurumsal Yönetim Kapsamında İç Denetimin Yeri Ve Önemi: Borsa İstanbul’da Bir Araştırma, Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, C. XV, S. II, 403-448.
• Chevers, D., Lawrence, D., Laidlaw, A., & Nicholson, D. (2016). The Effectiveness Of Internal Audit İn Jamaican Commercial Banks. Accounting And Management Information Systems, 15, 522.
• Cohen, A., & Sayag, G. (2010). The Effectiveness of Internal Auditing: An Empirical Examination of Its Determinants in Israeli Organisations. Australian Accounting Review, 20, 296-307. https://Doi.Org/10.1111/J.1835-2561.2010.00092.X
• Davies, M. (2009), Effective Working Relationships Between Audit Committees and İnternal Audit– The Cornerstone of Corporate Governance in Local Authorities, A Welsh Perspective, Journal of Management & Governance, 13 (1/2), 41-73.
• Dellai, H., & Omri, M. A. B. (2016). Factors Affecting The Internal Audit Effectiveness in Tunisian Organizations, Research Journal of Finance And Accounting, 7, 208-221.
• Dittenhofer, M. (2001). Internal Audit Effectiveness: An Expansion of Present Methods, Managerial Auditing Journal, 16(8), 443-450.
• Endaya, K. A., & Hanefah, M. M. (2016). Internal Auditor Characteristics, Internal Audit Effectiveness and Moderating Effect of Senior Management. Journal of Economic and Administrative Sciences, 32, 160-176. https://Doi.Org/10.1108/Jeas-07-2015-0023
• Goodwin, J. (2003). The Relationship Between The Audit Committee and The İnternal Audit Function: Evidence From Australia and New Zealand, International Journal of Auditing, 7(3), 263-278.
• Gökalp, B. (2013). Kamu Yönetiminde İç Denetim Etkinliğinin Ölçülmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Gönen, S. ve Çelik, M. (2005). Rekabet Üstünlüğü Sağlamada İç Denetim Ve İnsan Kaynakları Yönetiminin Stratejik Ortaklığı, Ege Academic Review, 5(1), 41-46.
• Gürdal, T. ve Çıplak, V. (2014). Kamu Kesiminde İç Denetimin Etkinliği, 29. Türkiye Maliye Sempozyumu- Sakarya Üniversitesi İİBF Maliye Bölümü, Antalya,205-241.
• Hailemariam, S. (2014). Determinants of Internal Audit Effectiveness in The Public Sector, Case Study in Selected Ethiopian Public Sector Offices . Doctoral Dissertation, Jimma University, Jimma.
• Hoos, F. (2010). Effective Corporate Governance: Experimental Evidence On International Auditors’ Judgments and The Contribution of Financial Accounting Education, Faculté Des Hautes Etudes Commerciales, Université De Lausanne.
• Kara, S. (2011). İç Denetimde Risk Yönetimi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
• Kasım, D. (2011). İç Denetim Sistemlerinin Bankaların Verimliliği Üzerindeki Etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi Bankacılık Ve Sigortacılık Enstitüsü, İstanbul.
• Kızılboğa, R. ve Özşahin, F. (2013). Etkin Bir İç Kontrol Sisteminin İç Denetim Faaliyetine ve İç Denetçilere Katkısı”, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(2), 220-236.
• Kozan, S. (2019). Türkiye'deki Devlet Üniversitelerinin İç Denetim Etkinliğinin Değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Kurnaz, N. (2006). Kurumsal Yönetim Ekseninde Risk Odaklı İç Denetim: Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi İşletmesinde Risk Odaklı İç Denetim Uygulama Analizi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• Lenz, R. (2015). A Synthesis of Empirical İnternal Audit Effectiveness Literature Pointing to New Research Opportunities, Managerial Auditing Journal, 30(1), 5-33.
• Lenz, R. and Sarens, G. (2012). Reflections On The Internal Auditing Profession: What Might Have Gone Wrong?, Managerial Auditing Journal, 27(6), 532-549.
• Lenz, R., Sarens, G. And Hoos, F. (2017). Internal Audit Effectiveness: Multiple Case Study Research Involving Chief Audit Executives and Senior Management. Edpacs, 55, 1-17. https://Doi.Org/10.1080/07366981.2017.1278980
• Memiş, M. Ü. (2008). Etkin Ve Başarılı Bir İç Denetim İçin Gerekli Koşullar, Mali Çözüm Dergisi, 85, 75-91.
• Mihret, D.G. and Yismaw, A.W. (2007). Internal Audit Effectiveness: An Ethiopian Public Sector Case Study, Managerial Auditing Journal, 22(5), 470-484.
• Musah, A., Gapketor, E. D., & Anokye, F. K. (2018). Determinants of Internal Audit Effectiveness in State-Owned Enterprises (Soes) in Ghana. The Journal of Accounting and Management, 8, 52.
• Mustika, A. C. (2015). Factors Affecting The Internal Audit Effectiveness. Jurnal Akuntansi Dan Auditing, 12, 89-109.
• Norman, C. S., Rose, A. M. and Rose, J. M. (2010). Internal Audit Reporting Lines, Fraud Risk Decomposition, and Assessments of Fraud Risk, Accounting, Organizations and Society, 35(5), 546-557.
• Parlak, N. (2020). “İç Denetim Sisteminin Etkinliği Ve Verimliliğe Etkisi: Özel Sağlık Kuruluşu Personeli Üzerine Bir Uygulama”, Denetişim, Yıl:10, Sayı:20, Ss.96-107.
• Pehlivanlı, D. (2008). Kurumsal Risk Yönetimi Temelli İç Denetim ve Türkiye Uygulamaları. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Pforsich, H.D., Peterson Kramer, B.K.. and Just, G.R. (2006). Establishing An Effective İnternal Audit Department, Strategic Finance, 87(10), 22-29.
• Prawitt, D.F. (2003). Managing The Internal Audit Function, IIA Research Foundation, Altamonte Springs, Fl.
• Rose, J. and Norman, C. S. (2008). Internal Audit Reporting Lines, Fraud Risk Decomposition, And Assessments of Fraud Risk, The IIA Research Foundation, Altamonte Springs, Fl.
• Rudhani, L. H., Vokshi, N. B., & Hashani, S. (2017). Factors Contributing to The Effectiveness of Internal Audit: Case Study of Internal Audit in The Public Sector in Kosovo, Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies, 3, 91-108.
• Sevim, Ş. ve Eliuz, A. (2007). Denetim Komitelerinin İç Denetimin Etkinliği Üzerindeki Rolleri Ve İMKB’de Bir Araştırma, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 36, 60-70.
• Soylu, H. (2010). İç Denetimin Yeni Bir Yaklaşım Olarak Kamu Sektöründe Uygulanması Ve Mevcut Uygulamaların, Verimlilik Ve Başarısı: Türkiye Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karaman.
• Tackie, G., Marfo-Yiadom, E. and Achina, S. O. (2016). Determinants of Internal Audit Effectiveness in Decentralized Local Government Administrative Systems, International Journal of Business and Management, 11, 184-195. https://Doi.Org/10.5539/İjbm.V11n11p184
• Tosunoğlu, B. (2010). İç Denetimin İşletmelerin Yönetim Fonksiyonları Ve Performansları Üzerindeki Etkilerine Yönelik Bir Araştırma. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Unegbu, A. O. and Kida, M. I. (2011). Effectiveness of İnternal Audit as Instrument of Improving Public Sector Management, Journal of Emerging Trends in Economics and Management Sciences (Jetems), 2 (4), 304-309.
• Yenigün, T. (2008). Kurumsal Yönetim Ve İşletme İçi Denetim, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Yılmaz, G. (2018). İşletmelerde İç Kontrol Ve İç Denetim Etkinliğinin ERP İle Yönetimi. (Yayınlanmamış) Yüksek Lisans Tezi, Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.