İstanbul’un İaşesinde Trakya Bölgesinin Rolü

Yıl 2017, Cilt: 2017 Sayı: 1, 1 - 23, 01.06.2017

Ahmet Tabakoğlu Büşra Karataşer

Öz

Bu makale tarih boyunca İstanbul ve iaşe (beslenme) sorununu ele almaktadır. Osmanlı İmparatorluğunun İstanbul’a verdiği önem sebebiyle başkent İstanbul her zaman ayrıcalıklı bir yere sahip olmuş ve bu durum İstanbul’da yaşayan halkı da payitaht gibi ayrıcalıklı bir hale getirmiştir. İstanbul tarihsel süreç içerisinde kendine iaşe açısından kendine yeterli olmadığından devlet tarafından İstanbul’un İaşesi idari bir görev şeklinde olmuştur. Osmanlı ülkesinde yaşanan savaşlar, siyasi ve ekonomik bunalımlar İstanbul’un zahire sevkiyatını sıkıntıya düşüren unsurlar olmuşlardır. İstanbul’da yaşanan zahire sıkıntısını çözmek amacıyla önlemler alınmıştır. İstanbul’un tahıl ambarı olarak bilinen Trakya bölgesinden zahire sevkiyatı yapılmıştır. Yaşanan kaçakçılık faaliyetleri, siyasi ve ekonomik darboğazlar iaşe sorununu daha büyük bir hale getirmiştir.

Anahtar Kelimeler

İstanbul, İaşe, Zahire, Tekfurdağı

Kaynakça

• Ateş, H. (2011). Tekirdağ, DİA. Ayar, M. (2010). Osmanlı Rumeli topraklarında 1892-1895 kolera salgını, Güneydoğu Araştırmaları Dergisi, 10. Aynural, S. (2002). İstanbul değirmenleri ve fırınları: zahire ticareti (1740-1840), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, Barkan, Ö. L. (1939). XV ve XVI. asırlarda Osmanlı İmparatorluğunda toprak işçiliğinin organizasyon şekilleri: kulluklar ve ortakçı kullar. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 1 (1). Barkan, Ö. L. (1942). Bazı büyük şehirlerde eşya ve yiyecek fiyatlarının tespit ve teftişi hususlarını tanzim eden kanunlar Kanunname-i İhtisab-ı İstanbul-el –mahrusa, Tarih Vesikaları,1 (5). BOA, Y.PRK.ASK . 226/92 BOA, A.MKT.MHM.559/18 BOA, BEO 115/8557 BOA, BEO 1361/102024 BOA, BEO 3145/235825 BOA, BEO 3168/237577 BOA, BEO 3168/237577 BOA, C.SM,94/4750 BOA, Cevdet Maliye 458/18556 BOA, DH. MKT,4-49/3-1 BOA, DH.İUM 20-8/2-64 BOA, DH.İUM 89-5/1-12 BOA, DH.İUM EK 18/86 BOA, DH.İUM EK 27-77/2-1 BOA, DH.İUM EK 38/35 BOA, DH.İUM.EK 38/35 BOA, DH.İUM.EK.53/11 BOA, DH.MKT. 1830/113 BOA, DH.ŞFR. 68 /48 BOA, MV 183/12 BOA, Y.PRK.ASK 233/68 BOA, Y.PRK.ASK 223/68 BOA, Y.PRK.ASK, 226/92 Camgöz, M. (2010). 19.yy Osmanlı İstanbulunda zahire fiyatları ve tedarik bölgeleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Cezar, Y. (1978). Osmanlı Devletinin mali kurumlarından Zahire Hazinesi ve 1795 tarihli nizamnamesi. Toplum ve Bilim, Bahar. Cipolla, C. M.(2002). Zaman makinesi: saat ve toplum 1300-1700. (Çev. Tülin Altınova). İstanbul: Kitap Yayınevi. Çakar, E. (2002). Kanuni Sultan Süleyman Kanun-namesine göre 1522 yılında Osmanlı imparatorluğunun idari taksimatı. Fırat üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.12,S.1. Çiftçi, C. (2004). Osmanlı Döneminde İstanbul’un iaşesinde Bursa’nın rolü. Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi. Demirtaş, M. (2008). Osmanlıda Fırıncılık 17. yüzyıl. İstanbul: Kitap Yayınevi, Ekin, Ü. (2016). 17. Yüzyılın son çeyreğinde Rodoscuk’ta tüketilen gıda maddeleri ve fiyatları. Uluslararası Tekirdağ Tarihi Sempozyumu Bildirileri, İstanbul: Kitabevi Yayınları. Ekin,Ü. (-) 17. yüzyılın son çeyreğinde Rodoscuk gümrüğü. Erişim Tarihi: 03.08.2016, http://www.osmanliarastirmalari.org/docs/Ozet_Kitabi.pdf Emecen, F. (1988). 16. asrın ikinci yarısında İstanbul ve Sarayın iaşesi için Batı Anadoludan yapılan sevkiyat. Tarih boyunca İstanbul semineri: 29 Mayıs-1 Haziran. Ergin, O. N. (1995). Mecelle-i Umur-ı Belediye 1883-1961. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı, 2. Eyice, S. (2006). Tarih Boyunca İstanbul, İstanbul : Etkileşim Yayınları, Faroqhi, S. (1980). İstanbul’un İaşesi ve Tekirdağ Rodosçuk Limanı. ODTÜ Gelişme Dergisi İktisat Tarihi Özel Sayısı. Genç, M. (2000). Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi. İstanbul: Ötüken Neşriyat. Gökbilgin, M. T. (1977). Osmanlı Müesseseleri Teşkilatı ve Medeniyeti Tarihine Genel Bakış,1981, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi. Göney, S. (1995). Şehir coğrafyası. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını Coğrafya Bölümü, 1. Güçer, L. (1952). XVI. yüzyıl sonlarında Osmanlı İmparatorluğu dahilinde hububat ticaretinin tabi olduğu kayıtlar. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası,13, 79-98. Güçer, L. (1964). XVI-XVII. asırlarda Osmanlı İmparatorluğu’nda Hububat Meselesi ve Hububattan Alınan Vergiler. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi. Güran, T. (1988). İstanbul’un iaşesinde devletin rolü (1793-1839), İstanbul Üniversitesi Fakültesi Dergisi,50.Yıl Armağanı, 44 (1-4),1986,İstanbul:Acar Matbaacılık. Güran, T. (1998). 19. yüzyıl Osmanlı tarımı üzerine araştırmalar. İstanbul : Eren Yayıncılık, İnalcık, H. & Quataert, D. ( 2004). Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi Cilt: II: 1600-1914. (Çev. Ayşe Berktay, Süphan Andıç, Serdar Alper) İstanbul: Eren Yayıncılık. İnalcık, H. (1984). İaşe- Osmanlı Dönemi, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, Kültür Bakanlığı, Ankara. Karlıkaya, G. (2001). 1829-1914 Yılları Arasında Edirne’de Görülen Salgın Hastalıklar ve Sağlık Hizmetleri. Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi,18(2). Kritovulos, (1967). İstanbul’un fethi Tarih-i Sultan Mehmed Han-ı Sani, Haz. Muzaffer Gökman. İstanbul: Akşam Kitap Kulübü. Kütükoğlu, M.S. (-). Narh, Diyanet İslam Ansiklopedisi. Mantran, R. (1986). 17. Yüzyılın İkinci Yarısında İstanbul : Kurumsal, İktisadi,Toplumsal Tarih Denemesi, 1917-1999(Cilt:1 ). (çev. Mehmet Ali Kılıçbay, Enver Özcan). Ankara: V Yayınları. Mantran, R. (2001). İstanbul Tarihi 1917-1999. (Çev. Teoman Tunçdoğan). İstanbul: İletişim Yayınları. Necipoğlu, N. (1994). İaşe- Bizans Dönemi. Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, Ankara: Kültür Bakanlığı. Ortaylı, İ. (2001). Kadı (Osmanlı’da Kadı). DİA, Cilt 24, İstanbul: Türk Diyanet Vakfı. Öztel, M. (2013). İstanbul Piyasasında Halkın Temel Tüketim Maddelerinden Ette Fiyat İstikrarı Sorunu. Turkish Studies, 8 (6) İlkbahar. Sakaoğlu, N. (1994). İhtisab. Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi Cilt:4. İstanbul. Tabakoğlu , A. (2005). Türk iktisat tarihi. İstanbul: Dergah Yayınları. Tabakoğlu ,A. (2003). İslam iktisadına giriş. İstanbul: Dergah Yayınları. Tabakoğlu, A. (2014) Osmanlı Döneminde İstanbul’un İaşesi. Osmanlı İstanbulu Sempozyumu, Erişim Tarihi: 27.06.2016, http://osmanliistanbulu.org/tr/images/ osmanliistanbulu-2/02 Tabakoğlu, A. (2013) Osmanlı Klasik Döneminde İstanbul’da Dış Ticaret. Erişim Tarihi: 27.06.2016, http://osmanliistanbulu.org/tr/images/osmanliistanbulu-1/17_ahmet-tabakoglu.pdf Tabakoğlu, A. (1987). Osmanlı Ekonomisinde Fiyat Denetimi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası,43. Uzun, A. (2005). Osmanlı Devletinde Şehir Ekonomisi ve İaşe. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi. 3 (6). Wolfgang M.-W.(1998). Bizans’tan Osmanlı’ya İstanbul limanı. (Çev. Erol Özbek, yay. haz. Ayşe Berktay). İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı. Yerasimos, M. (2011). Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde yemek kültürü: yorumlar ve sistematik dizin. İstanbul: Kitap Yayınevi.