Kamu Yönetiminin Yeniden Örgütlenmesi ve Kamu Hizmetlerinin Yürütülmesinde Yerellik İlkesi ve Türkiye’de Uygulanabilirliği

Yıl 2013, Cilt: 2013 Sayı: 2, 1 - 16, 01.12.2013

Fatih Kırışık

Öz

Küreselleşme süreci bütün
dünyada kapsamlı değişimlere yol açmaktadır. Küreselleşme süreciyle birlikte
yerelleşme ve bölgeselleşme süreçlerinin de ortaya çıktığı/geliştiği
görülmektedir. Avrupa Birliği’nin bütünleşme sürecinde de benzer gelişim ve
değişimler yaşanmaktadır. Dünya genelinde ve kendine özgü koşullarıyla Avrupa
Birliği özelinde yaşanan süreç ve gelişmelerin kamu yönetiminin işleyişinde ve
örgütlenmesinde de değişimlere yol açtığı görülmektedir. Avrupa Birliği’nde bütünleşmeye
yönelik sorunların çözümü için kabul edilen yerellik ilkesi değişim sürecine
eklemlenmiştir. Yerellik ilkesiyle kamu hizmetlerinin mümkün olduğunca halka en
yakın birimler tarafından yürütülmesi istenmektedir. Ancak yerellik ilkesinin
tanımlanması, yorumlanması ve uygulanmasında birtakım farklılıklar
bulunmaktadır. Yerellik ilkesinin federal devletlerde uygulanan ve federal
devlet örgütlenmesine uyumlu bir ilke olması, üniter devletlerde uygulanması
konusunda sorunlara yol açmaktadır. Ayrıca yerellik ilkesi, Avrupa Birliği ile
birlikte Türkiye’de gündemde olan bir ilkedir. Türkiye’de yerellik ilkesinin
uygulanması konusunda üniter devlete uygunluk, devletin bölünme riski, küresel
sermayenin sömürüsüne yol açma, anayasaya uygunluk boyutlarında tartışmalar
yaşanmaktadır. Yerellik ilkesi, çeşitli sorun alanlarını bünyesinde barındıran
bir ilke olmasına rağmen kamu yönetiminin örgütlenmesi ve kamu hizmetlerinin
yürütülmesinde yaşanan sorunların çözümü, temsili demokrasi ile ilgili
sorunların çözümü, yerel demokrasi, halkın yönetime katılımı gibi çeşitli
açılardan yararlı sonuçlar doğurabilme potansiyeli taşıyan bir ilkedir. Bu
yararlı sonuçların elde edilebilmesi için, üniter devletlerde yaşanabilecek
sorunların çözülebilmesi olası görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Avrupa Birliği, Küreselleşme, Bölgeselleşme, Yerelleşme, Yerellik ilkesi

Kaynakça

• Aldanmaz, O. (2010). Ġnsan onuru ıĢığında kiĢisel özerklik ve yerellik ilkesi. Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1-2, 79-109. Apan, A. (2006). AB mevzuatında yerellik ilkesi. Türk Ġdare Dergisi, 450, 29-42. Arıkan, Y. E. (2004). BütünleĢen avrupa’da yerel yönetimler. GörüĢ, Mart, 38-51. Arsava, F. (2009). Lizbon sözleĢmesi-reform sözleĢmesinin önemli unsurları. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11, 1457-1479. Aydın, A.H. & TaĢ, Ġ.E. (2012). Türkiye’de yeni yerel yönetim yasalarında yerel özerklik. Yerel Siyaset, 21, 22-30. Aykaç, B. (1999). Türkiye’de kamu yönetiminin küçültülmesi, yerel yönetimler ve yerel demokrasinin amaçları. Gazi Üniversitesi Ġ.Ġ.B.F. Dergisi, 99, 1-12. Barlas, E. & Karagöz, B. (2007). Subsidiarite ilkesi: kavramsal bir çerçeve. Sosyal Bilimler AraĢtırmaları Dergisi, 1, 155-174. Bilecen, H. (2009). Neo-liberalizm ve yerel yönetimler ekseninde subsidiarite ilkesine bir bakıĢ: avrupa birliği örneği. EriĢim Tarihi: 05.02.2012 http://www.usakgundem.com. Bozkurt, E. & Özcan M. (2001). Subsidiarite ilkesi (ikincillik ilkesi) ve avrupa birliği bütünleĢme sürecine etkisi üzerine bir değerlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi ĠĠBF Dergisi, 1, 1-21. Canatan, B. (2001). DüĢünce tarihinde, kamu hukukunda, avrupa birliği’nde yerellik ilkesi, Ankara: Galeri Kültür Yayınevi. CoĢkun, G.B. (2007). Althusius ve yerindenlik ilkesinin kökenleri. Ġstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 37, 1-16. Çukurçayır, M. A. (2012). BüyükĢehir yasa tasarısı idare sistemini tamamen değiĢtiriyor. Zaman Gazetesi 18.10.2012. http://www.zaman.com.tr, EriĢim Tarihi:25.07.2013. Demir, H. & Karakütük, M. (2003). Yerel yönetimler ve hizmette yerellik: subsidiarite ilkesi. Bilgi, 2, 65-77. Demirci, B. (2007). Hizmette halka yakınlık (subsidiarity) ilkesinin AB’de algılanıĢı ve son reform çalıĢmaları bağlamında türk kamu yönetimi sistemine yansımaları. Ġçinde ġ. Aksoy, Y. Üstüner (ed.), Kamu Yönetimi: Yöntem ve Sorunlar, Ankara: Nobel Yayınları. Görmez, K. (1987). Mahalli idareler ve demokrasi. Gazi Üniversitesi ĠĠBF Dergisi, 3(1-2). Görmez, K. (2005). KüreselleĢme ve yerelleĢme. Ġçinde K. Görmez (ed.), KüreselleĢme ve YerelleĢme. Ankara: Odak Yayınevi. Güler, B.A. (2000). Yerel yönetimleri güçlendirmek mi? ademi merkeziyetçilik mi? ÇağdaĢ Yerel Yönetimler, 2, 14-29. Güler, B.A. (2003, Nisan). Kamu yönetimi temel kanunu tasarısı. Ġzmir Barosunda Sunulan Konferans Bildirisi. EriĢim Tarihi: 11.04.2007, http://www.birgulaymanguler.net/files/pdf/izmirbaro.pdf. Güllüce, Ġ. (2004). Merkezi idare ile yerel yönetimler arasındaki görev bölüĢümü nasıl olmalıdır?. Yerel Yönetimler, Desantralizasyon ve Azerbaycan Belediyeleri (Uluslararası Sempozyum Bildirileri Kitabı), Bakü: Belediyecilik AraĢtırmaları Merkezi Yayınları. Inman R. P. & Rubinfeld D. L. (1998). Subsidiarity and the european union. EriĢim Tarihi: 05.04.2012, http://www.nber.org/ papers/w6556.pdf?new_window=1. Karaarslan, M. (2007). Türkiye’de yerel yönetimler reformu bağlamında yerel yönetimlerin özerkliği ve denetimi. Ankara Üniversitesi SBE Kamu Hukuku ABD Doktora Tezi. Karakılçık Y. & Özcan A. (2005). Yerellik (subsidiarite) ilkesinin türk yerel yönetim dizgesinde uygulanabilirliğinin irdelenmesi. ÇağdaĢ Yerel Yönetimler, 4, 5-30. Kaya, E. & ġentürk, H. (2007). Muhafazakar demokraside yerel yönetim vizyonu. Yerel Siyaset Dergisi Kitap Eki. http://erolkaya.com/ wp-content/uploads/md.pdf, EriĢim Tarihi: 25.06.2013 KeleĢ, R. (1995). Hizmette halka yakınlık (subsidiarity) ilkesi ve yerel yönetimler. ÇağdaĢ Yerel Yönetimler, 1, 3-14. Kerman, U. (2009). Avrupa birliği: yerel ve bölgesel yönetimler. Süleyman Demirel Üniversitesi ĠĠBF Dergisi, 1, 273-286. Keser, H. (2004, Aralık). Avrupa bütünleĢme sürecinde yerel yönetimler. Yerel Yönetimler Kongresi, Biga. Koçdemir, K. (2000). Avrupa birliği hukuku ve mahalli idareler. Türk Ġdare Dergisi, 426. Maccormick, N. (1997). Democracy, subsidiarity and citizenship in the european commonwealth. Law and Philosophy, 16, 331-356. Mengi, A. K. (1997). Federal almanya’da yerel yönetimler. ÇağdaĢ Yerel Yönetimler, 4. Mengi, A. K. (1998). Avrupa birliğinde bölgeler karĢısında yerel yönetimler, Ankara: Ġmaj Yayıncılık. Metin, Y. & Altan, Y. (2011). Lizbon antlaĢması sonrasında subsidiarite ilkesi. Süleyman Demirel Üniversitesi ĠĠBF Dergisi, 3, 131-147. Olgun, H. (2007). Türkiye’de büyükĢehir belediyelerine küre-yerelleĢme (glocalization) ve yerellik (subsidiarity) kavramları çerçevesinde bir bakıĢ. Sosyoekonomi, Ocak-Haziran, 1, 109-118. Ökmen, M. & Canan K. (2009). Avrupa birliği’ne üyelik sürecinde türk kamu yönetimi. Yönetim ve Ekonomi, 1, 139-171. Önder, Ö. (2013). YerelleĢme ve yerel demokrasinin güçlendirilmesi bağlamında yerel katılım. Uluslararası Yönetim, Ġktisat ve ĠĢletme Dergisi, 18, 311-326. Özcan, M. (2004). Subsidiarite ilkesinin avrupa birliğinde uygulanması ve yerel yönetimler bağlamında türkiye’de uygulanabilirliği üzerine bir değerlendirme. http://okul.selyam.net/ docs/index-18060.html, EriĢim Tarihi: 25.07.2013. Özel, M. (2000). Kamu yönetiminde yeni bir örgütlenme ilkesi: yerellik (subsidiaritaet). ÇağdaĢ Yerel Yönetimler, 3, 25-43. Resmi Gazete. (29.12.2007). Anayasa Mahkemesi Kararı. Esas:2005/95, Karar: 2007/5. Sezer, Ö. (2007). Hizmette halka yakınlık ilkesi ve yerelleĢmeye etkisinin türkiye’de yerel yönetim reformları açısından değerlendirilmesi. Yerel Siyaset, 13, 22-27. Sezer, Ö. & Vural, T. (2010). Kamu hizmetlerinin sunumunda devletin değiĢen rolü ve merkezi yönetim ile yerel yönetimler arasında yetki ve görev paylaĢımı. Maliye Dergisi, 159, 203-219. Tekeli, Ġ. & Ġlkin, S. (2000). KüreselleĢme ulus devlet etkileĢimi bağlamında ab-türkiye iliĢkilerinin yorumlanması. Doğu Batı, 10. Uzun, T. (2010). Siyasal rejimler ve yerel katılım karĢılaĢtırmalı bir değerlendirme. SÜ ĠĠBF Sosyal ve Ekonomik AraĢtırmalar Dergisi, 20, 295-330. Yeniay, A. (2011). Avrupa birliği’nde yetki ikilemine çözüm: yerindelik ilkesi. Kadir Has Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası ĠliĢkiler ABD Yüksek Lisans Tezi. Yeter, E. (1997). Türk devlet yapısında belediyelerin hukuki statüleri ve avrupa birliğinin yerel yönetimlere etkisi ıĢığında değerlendirmeler. Türk Ġdare Dergisi, 17. Yılmaz, G. (2005). Türkiye’de hizmette yerellik ilkesine duyarlılık. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi. 1, 137-142. Zeyrekli, S. & Ekizceleroğlu, R. (2007). Avrupa birliği bağlamında hizmette yerellik (subsidiarite) ilkesi ve ilkenin türkiye açısından ele alınıĢı. ÇağdaĢ Yerel Yönetimler, 3, 29-48.