Prebiyotik Ve Probiyotiklerin Bağirsak Mikrobiyotasi Üzerine Etkisi

Yıl 2025, Cilt: 1 Sayı: 1, 14 - 25, 11.07.2025

Zehra Çetin , Halil Bal

Öz

Mikrobiyota, insan vücudunun farklı bölgelerinde bulunan çeşitli mikroorganizma topluluğudur. Bu topluluk, trilyonlarca kommensal, simbiyotik hatta patojen mikroorganizmayı içeren karmaşık bir ekosistem oluşturup, bakteriler, arkeler, protistler, mantarlar ve virüsleri içeren geniş bir yelpazeyi kapsamaktadır. Mikrobiyom ise mikrobiyotada bulunan mikroorganizmaların genlerinin tamamıdır. Dış çevre faktörleri, beslenme ve yaşam tarzı, mikrobiyotanın kompozisyonunu ve canlılığını etkileyen ana belirleyicilerdir. Mikrobiyotanın, konak organizmanın immünolojik, hormonal ve metabolik homeostazı üzerinde kritik bir etkisi olduğu bilimsel çalışmalarca belirlenmiştir. Mikrobiyota, insan vücudunun iç ekosistemi olarak kabul edilir ve vücudun çeşitli bölgelerinde yer alır. Bu bölgeler arasında özellikle bağırsaklar, bakterilerin en yoğun olarak bulunduğu alandır. Bağırsak mikrobiyotası, sindirim sisteminin önemli bir bileşeni olarak işlev görür ve sindirim, besin emilimi ve bağışıklık sistemi gibi bir dizi fizyolojik süreçte etkili rol oynar. Bağırsak mikrobiyotasının sağlık ve hastalık üzerindeki önemli olduğu bilinmektedir. Bu nedenle, mikrobiyotanın ve konakçı ile etkileşimlerinin düzenlenmesine yönelik müdahalelere olan ilgi de artmaktadır. Diyetin yanı sıra, prebiyotikler ve probiyotikler, hastalıklarda, bakteriyel homeostazın bozulduğu durumlarda sağlıklı bir mikrobiyomun sürdürülmesi veya dengenin yeniden sağlanması amacıyla en yaygın kullanılan maddelerdir. Çeşitli prebiyotik moleküllerin ve probiyotik suşlarının konakçının bağışıklık tepkilerini, metabolik süreçleri ve nöro-endokrin yolakları olumlu bir şekilde etkileyebileceğine dair önemli miktarda temel bilimsel kanıt bulunmaktadır. Ancak, insan çalışmalarından elde edilen kanıt tabanı, bu iddiaları kesinleştirmek için yeterli olmamakla birlikte, daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulduğunu göstermektedir. Bu derlemede, prebiyotikler ve probiyotiklerin genel özellikleri, etki mekanizmaları ve bağırsak mikrobiyotası üzerine etkileri özetlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

MİKROBİYOTA , MİKROBİYOM , PREBİYOTİKLER , PROBİYOTİKLER

Kaynakça

• 1. Croci S., D'Apolito LI., Gasperi V., Catani MV., Savini I. Dietary Strategies for Management of Metabolic Syndrome: Role of Gut Microbiota Metabolites, Nutrients., 13(5) (2021) 1389. doi: 10.3390/nu13051389.
• 2. Thriene K., Michels KB., Human Gut Microbiota Plasticity throughout the Life Course, Int J Environ Res Public Health., 20(2) (2023) 1463. doi: 10.3390/ijerph20021463.
• 3. Fekete EE., Figeys D., Zhang X. Microbiota-directed biotherapeutics: considerations for quality and functional assessment, Gut Microbes., 15(1) (2023) 2186671. doi: 10.1080/19490976.2023.2186671.
• 4. Liu L., Wang H., Chen X., Xie P. Gut microbiota: a new insight into neurological diseases, Chin Med J (Engl). 136 (11) (2023) 1261-1277. doi: 10.1097/CM9.0000000000002212.