AZERBAIJAN IN THE ENERGY SECURITY OF THE BALKANS

Yıl 2023, , 1 - 28, 29.01.2023

Duhan Kalkan

https://doi.org/10.58375/sde.1225524

Öz

Today, one of the sources of tension in international relations is energy. In this context, a historical perspective on international relations reveals that the discovery of energy resources brought about political tensions and changes in the balance in the international system. Although it was initially believed that resource discovery would increase the power and prosperity of the states in the region where it was discovered, political disputes caused by claims over resources have led to conflicts, sometimes involving the use of military force. With the discovery of energy resources, regional dynamics have changed in favor of some actors and against others. Claims of authority over the use and allocation of energy resources are pitting countries against each other, and a new perception of security is emerging in which competition for the opportunities created by resources replaces the friend-enemy perception of the past. Although energy resources have been utilized in Azerbaijan for centuries, the systematic use of energy resources began in the 20th century. In the 20th century, Azerbaijan’s oil industry entered a new phase. Since the mid-1990s, concrete steps have been taken to export Azerbaijan’s energy resources to the world. In the 27 years since the signing of the “Contract of the Century” in 1994, great strides have been made in the transportation of energy resources from Azerbaijan to Europe.

Anahtar Kelimeler

Balkans, Energy, Azerbaijan, Energy Security, Resources.

BALKANLARIN ENERJİ GÜVENLİĞİNDE AZERBAYCAN

Öz

Günümüzde uluslararası ilişkilerdeki gerilim kaynaklarından biri de enerjidir. Bu bağlamda uluslararası ilişkilere tarihsel bir perspektiften bakıldığında enerji kaynaklarının keşfinin siyasi gerilimleri ve uluslararası sistemdeki denge değişikliklerini beraberinde getirdiği görülmektedir. Kaynak keşfinin başlangıçta keşfedildiği bölgesel devletlerin gücünü ve refahını artıracağına inanılsa da kaynakların üzerindeki hak iddialarının yol açtığı siyasi uyuşmazlıklar doğrultusunda bazen askeri gücün de kullanıldığı çatışmalar yaşanmaktadır. Enerji kaynaklarının bulunmasıyla bölgesel dinamiklerde kimi aktörlerin lehine değişimler yaşanırken, kimi aktörler içinse aleyhte gelişmeler ortaya çıkmıştır. Enerji kaynaklarının kullanımı ve tahsisi üzerindeki yetki iddiaları ülkeleri karşı karşıya getirmekte, geçmişin dost-düşman algısı, kaynakların yarattığı fırsatlar için rekabetle birleşerek yeni bir güvenlik algısı yaratmaktadır. Azerbaycan’da yüzyıllardır enerji kaynakları kullanılmasına rağmen enerji kaynaklarının sistematik kullanımı 20. yüzyıldan itibaren başlamıştır. 20. yüzyılda Azerbaycan’ın petrol endüstrisi yeni bir aşamaya girmiştir. 1990’ların ortalarından itibaren Azerbaycan'ın enerji kaynaklarının dünyaya ihraç edilmesi için somut adımlar atılmıştır. 1994 yılında “Asrın Anlaşması”nın imzalanmasından bu yana geçen 27 yılda, enerji kaynaklarının Azerbaycan’dan Avrupa’ya taşınmasında büyük adımlar atılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Balkanlar, enerji, Azerbaycan, Enerji Güvenliği, Kaynaklar

Kaynakça

• Açıkkaya, Savaş. (2010). “Çarlık Rusyası Hakimiyetindeki Azerbaycan Türklerinde Ulus Bilincinin Gelişmesinin Temel Dinamikleri”. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 1, S. 28, ss. 403-420.
• Amirahmadi, Hooshang. (1993). “Iran’s Regional Oil Policy: The OPEC Factor”. Petroleum Politics, (25.11.2022).
• Anadolu Ajansı. (2019). “Turkey to benefit from many gas supplies and best prices”. https://www.aa.com.tr/en/economy/turkey-to-benefit-from-many-gas-supplies-best-prices-/1409431, (25.11.2022).
• Aras, Osman Nuri. (2003). “Azerbaycan Ekonomisi ve Dönüşüm Süreci”. Akademik Araştırmalar Dergisi, S. 19, ss. 1-15.
• Arı, Tayyar ve Pirinççi, Ferhat. (2011). “Soğuk Savaş Sonrasında ABD’nin Balkan Politikası”. Alternatif Politika, C. 3, S. 1, ss. 1-30.
• Azimov, Aliyar. (2021). “European Energy Polıcy and The EU- Azerbaıjan Energy Cooperatıon”. Journal of Comparative Politics, C. 14, S. 1, ss. 71-90.
• Çelikpala, Mitat. (2014). “Enerji güvenliği: NATO’nun yeni tehdit algısı”. Uluslararası İlişkiler, C. 10, S. 40, ss. 75-99.
• Deitz, Laura, Stirton, Lindsay ve Wright, Kathryn. (2007). The Energy Community of South East Europe: Challenges and obstacles to, Europeanisation. UK: CCP-Working Paper.
• Ediger, Volkanç (2007). Enerji Arz Güvenliği ve Ulusal Güvenlik Arasındaki İlişki. Enerji Arz Güvenliği Sempozyumu. Ankara.
• Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı. (2015). “TBMM Yazılı Soru Önergesi Cevabı”. http://www2.tbmm.gov. tr/d24/7/7-34940c.pdf , (25.11.2022).
• Erdoğan, Nuray. (2017). “TANAP Projesinin Türkiye ve Azerbaycan Enerji Politikalarındaki Yeri ve Önemi”. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. 10, S. 3, ss. 10-26.
• EU. (2008). Second Strategic energy Review: An EU Energy Security and Solidarity Action Plan. Brüksel: Commission of the European Communities.
• EU Commission. (2000). Green Paper Towards a European Strategy for the Security of Energy Supply. Brussels: COM.
• European Comission. (2022). “REPowerEU: Affordable, Secure and Sustainable Energy for Europe”. https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal/repowereu-affordable-secure-and-sustainable-energy-europe_en, (25.11.2022)
• Giamouridis, Anastasios ve Paloyannis, Spiros. (2011). Security of gas supply in South Eastern Europe: potential contribution of planned pipelines. Oxford: Oxford Institute of Energy Studies.
• Glynn, James, Chiodi, Alessandro ve Gallach, Brian. (2016). “Energy security assessment methods: Quantifying the security co-benefits of decarbonising the Irish energy system”. Energy Strategy Reviews, S. 15, ss. 72-88.
• Hacıyev, Şahmar. (2020). “TAP layihəsi işə düşdü”. https://aircenter. az/az/single/tap-layihesi-ise-dusdu-521, (25.11.2022).
• Hürriyet. (2013). “Tarihi Anlaşma İmzalandı”. http://www.hurriyet. com.tr/ekonomi/25382807.asp, (22.11.2022).
• IEA. (2008). Energy in the Western Balkans: the path to reform and reconstruction. Fransa: IEA/OECD.
• IEA. (2019). “Ensuring the uninterrupted availability of energy sources at an affordable price”. https://www.iea.org/areas-of-work/ensuring-energy-security, (22.11.2022).
• Karagöl, Erdal Tanas ve Kaya, Salihe. (2014). Enerji Arz Güvenliği ve Güney Gaz Koridoru. SETA: Ankara.
• Kocaman, Muhammed Emin. (2018). “Hazar Havzası’nda Enerji Güvenliği ve Enerji Jeopolitiği”. Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilim-ler Enstitüsü Dergisi, C. 5, S. 3, ss. 152-171.
• Kruyt, Bert, Vuuren, De Parn, Vries, Hans ve Groenenberg, Henrj. (2009). “Indicators For Energy Security”. Energy Policy, C. 37, S. 6, ss. 2166-2181.
• Mamedov, Sbeste. (2013, 06 18). Azerbaydjan polucit evropeyskiy bonus. Nezavisimaya Gazeta.
• Özdemir, Volkan. (2014). “Balkan Piyasalarını Hedef Alan Doğal Gaz Boru Hattı Projeleri Arasında Rekabet: NABUCCO-Güney Akım ve Trans-Adriyatik Boru Hattı(TAP) Projeleri Örneği”. Sosyo-Ekonomi Dergisi, C. 22, S. 22, ss. 253-272.
• Pala, Cenk. (2014). “Ukrayna Krizi ve Doğal Gazda Türkiye’nin Artan Önemi: “Enerjik” Paradigma Değişiklikleri”. İktisat ve Toplum Dergisi, S. 43, ss. 51-59.
• Pamir, Aaslıhan. (2000). Hazar Bölgesi’nde Enerji Politikalar›: Avrupa’n›n ve ABD’nin Konseptleri. Avrupa’nın Türkiye’nin Kafkasya, Orta Asya ve Orta Doğu’da Ortak İlgi Alanları Uluslararası Sempozyumu. Ankara: İstanbul Üniversitesi: 22-33.
• Polat, Doğan Şafak. (2019). “NATO Enerji Güvenliği ve Akdeniz”. Çomak, Hasret ve Şeker, Burak Şakir (Ed.), Doğu Akdeniz Jeopolitiği, Ankara: Nobel Yayınları: 1129-1142.
• Prontera, Andrea. (2017). The new politics of energy security in the European Union and beyond: states, markets, institutions. London: Routledge.
• Risteska, Sonja. (2009). “The development of the energy market in the Western Balkans (the case of Macedonia and Crotia)”. Analytical, C. 2, S. 1, ss. 1-10.
• Rzayeva, Gulmira, Gültekin-Punsmann, Burcu ve Göknel, Mete. (2012). TANAP Raporu. İstanbul: Hazar Enstitüsü Araştırma Merkezi.
• Seferov, Rehman. (2005). “Azerbaycan’da Petrol Üretiminin Tarihsel Süreç İçerisindeki Değişimi”. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, ss. 285-298.
• SOCAR. (2019). “Doğal Gaz Üretimi”. http://www.socargas.com/socar-tarihce/, (22.11.2022).
• Süleymanov, Elch,n ve Hasanov, Fakhri. (2013). “Azerbaycan’ın Türkiye’nin Enerji Sektörüne Yatırımlarının Azerbaycan-Türkiye Ekonomik İlişkilerindeki Rolü”. Avrasya Strateji Dergisi, C. 2, S. 2, ss. 73-100.
• TANAP. (2015). “TANAP Nedir?”, http://www.tanap.com/tanap-projesi/tanap-nedir/, (22.11.2022).
• Türbedar, Erhan. (2003). “Balkanlar ve Enerji”. Avrasya Dosyası, C. 9, S. 1, ss. 214-235.
• Ülgen, Koray ve Akova, Sibel. (2014). Balkanlarda Enerji Arz Güvenliği, Enerji Çeşitliliği ve Yenilenebilir Enerji Kaynakları. İstanbul: Bilgesam.
• WEF. (2006). The new energy security paradigm, in Partnership with Cambridge Energy Research Associates. Geneva: World Economic Forum.
• Zengin, Eyüp ve Esedov, Aqil. (2009). “Türkiye ve Azerbaycan Örneğinde Boru Hatları Ulaştırmasının Çevre Üzerindeki Etkileri”. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, C. 5, S.9, ss. 97-108.