Başarısız Devlet Versus Güçlü veya Konsolide Devlet

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 3, 68 - 97, 30.09.2021

Gülise Gökçe

Öz

Immanuel Wallerstein’a (1979; 20) göre, merkez dışındaki çevre devletler, yani güçlü ve istikrarlı batılı devletler dışındaki tüm devletler, tanımları gereği zaten “zayıftır”- ve bu azgelişmişliklerinin hem en önemli nedenlerden biridir hem de bir sonucudur. Soğuk Savaş ve özellikle de 11 Eylül sonrası, başarısız devletlerin merkez devletler, yani güçlü ve konsolide devletler için bir tehdit oluşturduğu endişesi uluslararası alan-da konuya ilginin artmasına yol açmıştır. Merkez devletler açısından başarısız dev-letlerde yaşanan iç çatışmalar açlık, şiddet, kitlesel göç, uluslararası terör, kaçakçılık üreterek güvenlik sorununun başlıca kaynağını oluşturmaktadır.

Başarısız devlet sayısı yıldan yıla artmaktadır. Özellikle Türkiye’nin içinde bulun-duğu coğrafya’da başarısız devletlerin sayısının gittikçe artması ve bu durumun Tür-kiye’yi doğrudan etkilemesi nedeniyle ülkemizde konuya ilişkin yayınların sayısında giderek bir artış olduğu görülmektedir. Bu çalışmanın amacı, başarısız devlet kav-ramının anlamını ve bu sürece yol açan faktörleri betimlemektir. Buna müteakip başarısız devletliliğe yol açan faktörleri engelleyici stratejiler üzerinde durulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Güçlü Devlet, Başarısız Devlet, Ölçütler, Devlet Kapasitesi

Failed State Versus Strong Or Consolidated State

Öz

According to Immanuel Wallerstein (1979; 20), all states other than the periphery states, except for strong and stable western states, are already “weak” by definition – and this is both one of the most important causes and a consequence of their underdevelopment. After the Cold War and especially after September 11, the concern that failed states pose a threat to core states, that is, strong and consolidated states, has led to an increased interest in the issue in the international arena. In terms of central states, internal conflicts in failed states create the main source of security problems by producing hunger, violence, mass migration, international terrorism and smuggling.

The number of failed states is increasing from year to year. Especially in the geography where Turkey is located, it is seen that there is an increase in the number of publications on the subject in our country due to the increasing number of unsuccessful states and this situation directly affecting Turkey. The aim of this study is to describe the meaning of the concept of failed state and the factors that lead to this process. Subsequently, it focuses on strategies to prevent the factors that lead to unsuccessful statehood.

Anahtar Kelimeler

Strong State, Failed State, Criteria, State Capacity

Kaynakça

• Alkan, Haluk (2020). “COVID-19 Sonrasında Yönetsel Kapasite: Demokrasi Bağlamında Devletlerin Geleceği”. Küresel Salgının Anatomisi, İnsan ve Toplumun Geleceği. Ed. M. Şeker vd., TÜBA: Ankara.
• Bates, Robert H. et al., (2003). Political Instability Task Force Report: Phase IV Findings, McLean: Science Applications International Corporation.
• Büttner, Annette (2004). Staatszerfall als neues Phänomen der internationalen Politik. Theoretische Kategorisierung und empirische Überprüfung: Marburg.
• Buzan, Barry (1991). People, States, and Fear: An Agenda for International Security Studies in the Post-Cold War Era, 2. Basım, Bouldner: Lynne Reinner.
• Englehart, Neil A. (2007). “Governments Against States: The Logic of Self Destructive Despotism”, International Political Science Review, 28 (2), pp. 133-153.
• Englehart, Neil A. (2009). “State Capacity, State Failure, and Human Rights”, Journal of Peace Research, 46 (2), pp. 163-180.
• Englehart, Neil A./Simon, Marc V. (2009). “Failing States and Failing Regimes: The Prediction and Simulation of State Failure”, H. Starr (ed.), Dealing with Failed States: Crossing Analytic Boundaries, London: Routledge, pp. 108-127.
• Erdmann, Gero (2003). “Apokalyptische Trias: Staatsversagen, Staatsverfall und Staatszerfall- strukturelle Probleme der Demokratie in Afrika”, P. Bendel/A. Croissant/F. W. Rüb (eds.): Demokratie und Staatlichkeit: Systemwechsel zwischen Staatsreform und Staatskollaps, Opladen: Leske + Budrich, pp. 267-292.
• Fukuyama, Francis (2005). Devlet İnşası. 21. Yüzyılda Dünya Düzeni ve Yönetişim, Çev. D. Çetinkasap, Remzi Kitabevi: İstanbul.
• Fukuyama, Francis (2018). Siyasi Düzen ve Siyasi Çürüme, Sanayi Devrimin’den Demokrasinin Küreselleşmesine, Ç. M. M. Özeren, Profilkitap: İstanbul.
• Gökce, Gülise (2007). Güçlü ve Zayıf Devlet Tartışmaları Bağlamında Türkiye, Konya, Çizgi Kitabevi: Konya.
• Gökce, Gülise (2006a). “Devlet Sınıflandırmaları ve Zayıf Devletlerin Karakteristik Özellikleri”, Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, S. 11, Y. 6 (2006), pp. 343- 359.
• Gökce, Gülise (2006b). “Devleti Yeniden Keşfetmek: Devlet Gücünün Göstergesi Olarak İdari Kapasite”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. 8, S. 3 (2006), pp.203-230.
• Gökce, Gülise ve Gökce, Orhan (2012). “Suriye Sorunu: ‘Başarısız veya Çöken Devlet’ Modeli Türkiye İçin Suriye Politikasında Uluslararası Kamuoyunu Harekete Geçirmenin Bir Aracı Olabilir mi?”, Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Sayı 23 (2012), pp. 179 – 200.
• Gökce, Gülise (2016). “Critical Analysis Of Failed State Concept”, The 2nd. International Conference on the Changing World and Social Research (ICWSR’2016) Conference Proceeding Book, Barcelona, Spain.
• Gökce, Gülise ve Gökce, Orhan (2017). “Başarısız Devlet Konsepti ve Yönetebilirlik Sorunu: Ortadoğu’da Devletlerin Başarsızlığı ve Türkiye’ye Etkileri”, Türk İdare Dergisi, Yıl: 89, Sayı 484 (2017), pp. 155-175.
• Gökce, Gülise (2017). “Phenomenon of Failed State and Refugee/Immigration Problem: Analysis on Syria Example”, Inquiry 3/1/2017, s. 9-18.
• Gökce, Gülise (2019). “Good Governance and FragileState: Possible Function of GoodGovernanace in Reconstruction of State”, Sixt International MediterraneanSocialSciencesConress Milan, Italy, Semptember 3-5, 2019 (MECAS VI), CongressProceedings Series 2019, s. 189-198.
• Gökce, Gülise (2020a). “Toplumsal Birlikteliğin İnşasında ve Sürdürülmesinde Güvenin Rolü”. O. Gökce (ed.), Birlikte Yaşama Pratiği, Toplumsal Birlikteliğimizin Temel Taşları Sorunlar ve Öneriler, Konya: Çizgi, s. 107-158.
• Gökce, Gülise (2020b). “Başarısız Devletlerde Devlet ve Toplum/Millet İnşası Sorunu”, T. Erdem (Ed.). Milliyetçilik. Antalya; Ototrite, s. 68-82.
• Gökce Gülise ve Gökce Orhan (2015). “Devlet Kapasitesi: Kavramın Kuramsal Çerçevesi, Bileşenleri ve Türkiye’nin Görünümü”, Gazi Üniversitesi İİBF Dergisi, C. 17, s. 2, s. 1-34.
• Gökce, Orhan (2020). “Türk Toplumunda Sosyal Uyum: Mevcut Durum ve Sorunların Tespitine Yönelik Bir Araştırma”. O. Gökce (ed.), Birlikte Yaşama Pratiği, Toplumsal Birlikteliğimizin Temel Taşları Sorunlar ve Öneriler, Konya: Çizgi, s. 19-106.
• Gökce, Orhan (2021). “21. Yüzyılda Türkiye’nin Karşı Karşıya Olduğu Tehditler – Bir Analiz Denemesi”, Küreselden Yerele Güvenlik, İdarecinin Sesi Dergisi 201.sayı Mayıs/Haziran 2021, ss. 16-31.
• Helman, Gerald B./Ratner, Steven B. (1992). “Saving Failed States”, Foreign Policy, 1992 (89), pp. 3-20.
• Holsti, Kalevi J. (1996). The State, War and the State of War, Cambridge University Press (Cambridge Studies in International Relations, 51), Cambridge/New York/Melbourne.
• Howard, Tiffany O. (2008). “Revisiting State Failure: Developing a Causal Model of State Failure Based upon Theoretical Insight”, Civil Wars 10, No. 2 (2008), ss. 125-146.
• Jellinek, Georg (1929). Allgemeine Staatslehre. (Orjinali için bkz. https://archive.org/details/allgemeinestaat00jellgoog.
• Job, Brain L. (ed.), (1992). The Insecurity Dilemma: National Security in the Third World States, Bouldner: L. Reinner Publishers.
• Karaçuka, Mehmet ve Çelik, Necmettin (2017). “Kırılgan-Başarısız Devlet Olgusu ve Terörizm İlişkisi”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 19/1 (2017), ss. 20-41.
• Kasfir, Nelson (2004). “Domestic Anarchy, Security Dilemmas, and Violent Predation. Causes of Failure”. Rotberg, Robert I. (Hg.) (2004): When States Fail. Causes and Consequences. s. 53-76.
• Kaygusuz, Özlem (2014). “Devlet İnşası ve Küresel Güneyde Güvenlik: Güçlü Devlet Arayışının Kuramsal ve Siyasal Açmazları”, Uluslararası Hukuk ve Politika, Cilt 10, s. 39, ss.27-61.
• Koçak, Konur Alp (2014). “Türkiye Ne Kadar Kırılgan?”, 2023 Dergisi 160 (2014), ss. 59-64
• Kraxberger, Brennan M. (2007). “Failed States: Temporary Obstacles to Democratic Diffusion or Fumdamental Holes in the World Political Map?”, Third World Quarterly, Vol. 28, N. 6 (2007), ss.1055-1071.
• Lambach, Daniel and Bethke, Felix (2012). Ursachen von Staatskollaps und fragiler Staatlichkeit, Eine Übersicht über den Forschungsstand, INEF-Report, 106/2012, Universitaet Duisburg-Esen.
• Lambach, Daniel (2009). “Warum kollabieren Staaten?”, M. Bussmann/A. Hasenclever/G. Schneider (eds.): Identität, Institutionen und Ökonomie: Ursachen innenpolitischer Gewalt, Sonderheft der Politischen Vierteljahresschrift, 43/2009, Wiesbaden: VS, pp. 235-257.
• Lambach, Daniel (2015). “Fragile Staaten in der Vergleichenden Politikwissenschaft”, Handbuch Vergleichende Politikwissenschaft, pp. 1-10.
• Mann, Michael (1984). The autonomous power of the state. Blackwell: Oxford, UK.
• Mann, Michael (2011). Devletler, Savaş ve Kapaitalizm, Politik Sosyoloji İncelemeleri, Çev. Semih Türkoğlu, Tarih Vakfı Yurt Yayınları: İstanbul.
• Mann, Michael (2012a). İktidarın Tarihi, Başlangıcından MS 1760’a kadar Toplumsal İktidarın Kaynakları, Çev. Esin Saraçoğku-Soner Torlak-Emre Kolay-Olcay Sevimli, Phoenix Yayınevi: Ankara.
• Mann, Michael (2012b). İktidarın Tarihi, Sınıflar ve Ulus Devletlerin Yükselişi, 1760-1914, Çev. Ali R. Güngen- Gülben Şaş-Elçin D. Ela-Hüseyin A. Sözen, Phoenix Yayınevi: Ankara.
• Migdal, Joel S. (1988). Strong Societies and Weak States: State-Society Relations and State Capabilities in the Third World, Princeton.
• Migdal, Joel S. (2001). State in society: studying how states and societies transform and constitute one another. Cambridge University Press: Cambridge, UK.
• Miliken, Jennifer – Karuse, Keith (2002). “State Failure, State Collaps, and State Reconstruction: Concepts, Lessons and Strategies”, Development and Change, Vol. 33 (5), ss.753-774.
• Özalp, Osman N. (2014). “Uluslararası İlişkilerde Başarısız Devletler Sorunsalı ve Bu Sorunsalın Uluslararası Hukuka Etkileri”, İUHFM C. LXXII, s. 1, ss. 349-362.
• Rotberg, Robert I. (ed.) (2004). When States Fail: Causes and Consequences. Princeton: Princeton University Press, pp. 1-45.
• Rotberg, Robert I. (ed.) (2003a). State Failure and State Weakness in a Time of Terror, Washington, DC: Brookings Institution Press.
• Rotberg, RoberT I. (2003b). Nation-State Failure: A Recurring Phenomenon? Central Intelligence Agency. Discussion Paper.
• Schneckener, Ulrich (2003). “Staatszerfall als Bedrohung-Fragile Staaten und transnationaler Terrosimus”, Internationale Politik, H. 11, pp. 11-19.
• Schneckener, Ulrich (2004a). State at Risk. Fragile Staaten als Sicherheits- und Entwicklungsproblem, SWP-Studie 43: Berlin.
• Schneckener, Ulrich (2004b). Transnationale Terroristen als Profiteure fragiler Staatlichkeit. SWP-Studien: Berlin.
• Schneckener, Ulrich (2005). “Staatlichkeit als Globales Sciherheitsrisiko”, APuZ, Nr. 28-29, pp. 26-31.
• Schneckener, Ulrich (2006). “States at Risk, Zur Analyse fragiler Staatlichkeit”, Schneckener, U. (Hrsg.), Fragile Staatlichkeit “Staat at Risk”, Zwischen Stabilitaet und Scheitern, Baden-Baden, pp. 9-40.
• Seidl, Bernhard (2007). “Failing States, Der Kollaps staatlicher Institutionen und sozialer Regelsysteme”, Strassener, Alexander and Klein, Margrete (Hrsg.), Wenn Staaten scheiten, Weisbaden, pp. 31-50.
• TİAV (2013). Toplumda İçişleri Bakanlığı ve Mülki İdare Amirleri Algısı, Rapor I: Vatandaş Algısı, Yayına Hazırlayan, Orhan Gökce, Türk İdare Araştırmaları Vakfı Yayınları, Ankara.
• Tetzlaff, Rainer (2002). “Die Staaten Afrikas zwischen demokratischer Konsolidierung und Staatszerfall”, Aus Politik und Zeitgeschichte, 13-14/2002.
• Tilly, Charles (1985). “War making and state making as organized crime”, P. B. Evans, D. Rueschemeyer and T. Skocpol (Eds.), Bringing the state back in (ss. 169-191). Cambridge University Press: Cambridge, UK.
• Tilly, Charles (1992). Coercion, capital, and European states, AD 990-1992: Blackwell: Oxford, UK.
• Tılly, Charles (2003). The Politics of Collective Violence. Cambridge University Press: Cambridge.
• Van de Walle, Nicolas (2004). “The Economic Correlates of State Failure: Taxes, Foreign Aid, and Policies”, R. I. Rotberg (ed.): When States Fail: Causes and Consequences, Princeton: Princeton University Press, pp. 94-115.
• Wallerstein, Immanuel (1979). The Capitalist World Economy: Cambridge.
• Weber, Max (2012). Ekonomi ve Toplum (2 Cilt). Yarın yayınları: İstanbul.
• Wildenauer, Fabian (2006). Staatsbildung, Souveränität, Staatszerfall: schwache Staaten in den aktuellen internationalen Beziehungen im Lichte europäischer Staatsbildungsprozesse. University of Zurich (Doktora tezi).
• Zartman, I. William (Ed.) (1995). Collapsed States: The Disintegration and Restoration of Legitimate Authority. Boulder: Lynne Rienner.
• Goldstone, Jack A., Ted Robert Gurr, Barbara Harff, Marc A. Levy, Monty G. Marshall, Robert H. Bates, David L. Epstein, Colin H. Kahl, Pamela T. Surko, John C. Ulfelder, Jr., and Alan N. Unger, in consultation with Matthew Christenson, Geoffrey D. Dabelko, Daniel C. Esty, and Thomas M. Parris (2000). State Failure Task Force Report: Phase III Findings. McLean, VA: Science Applications International Corporation. Goldstone, Jack A. et al. 2005: A Global Forecasting Model of Political Instability. Papier vorgetragen beim Annual Meeting der American Political Science Association, Washington D.C., 1.-5. September 2005.