DEVLET İÇİNDE DEVLET YAPILANMASI: LÜBNAN HİZBULLAHI

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 5, 116 - 136, 31.05.2022

Dr. Ahmet Yusuf Yılmaz

Öz

Bu makalenin amacı, Ortadoğu’nun geneline yayılmış Sünnî-Şii çatışmasının nasıl sona erdirilebileceği sorusuna yanıt aramaktır. Araştırma yapılırken kendisine ait ordusu olan Lübnan Hizbullah’ının Lübnan savunması ile karşılaşılmıştır. Parti yapısı ve faaliyetleri üzerinden Sünnî-Şii barışının sağlandığı 1982-2000 yılları incelenmiştir. Bu dönem Müslüman dünyasının kendi içinde barışın sağlandığı Pax Romana, Pax Mongolia sulh dönemlerine benzetilebilir. 2011 sonrası partinin Suriye’de izlediği politika ile mezhep barışı kaybedilmiştir. Suriye iç savaşı dönemi mezhep savaşlarını içerdiğinden makale kapsamına alınmamıştır. Filistin-İsrail savaşında Hizbullah, Sünnî Müslümanlara yardımı göz önüne alındığında Şii ve Sünnîlerin ortak savunması dikkat çekicidir. Hizbullah’ın kuruluşu; ekonomik, siyasi, askeri faaliyetleri, İran, Suriye tarafından neden ve nasıl desteklendiği açıklanarak partinin içyapısı tetkik edilmiştir. Araştırmada, bu partinin Lübnan halkını etkilemeyi nasıl başardığı görülmüştür. Bu parti, Lübnan ordusundan bağımsız şekilde ülke savunmasını yapmakta ve bir başka devletle savaşa girmektedir. Lübnan Hizbullah’ı kısa dönemde Lübnan savunmasını, uzun dönemde ise Filistin Devleti’ni işgal eden İsrail Devleti’nden topraklarını geri almayı, Kudüs’ün kurtuluşunu hedefleyen bir partidir. Hizbullah- İsrail güçleri arasındaki çatışmalar, 2000 sonrası yıllarda, nispeten düşük yoğunlukta olsa da savaş halen devam etmektedir. Hizbullah Lübnan’daki Sünnî, Dürzî, Hristiyan ve diğer etnik, dini gruplar tarafından belli ölçüde sevilmektedir. Bunun sebepleri, Lübnan savunmasında yer alması, sağlık, eğitim gibi kamu hizmetlerine katkı sağlamasından kaynaklandığı söylenebilir. Bu faaliyetleri Hizbullah’ın Lübnan kamuoyunda meşruiyet zemini bulmasına katkı sağlamıştır. Lübnan’da Hizbullah’a ait televizyon, radyo, hastane, okul gibi devlet teşkilatlanmalarına benzer yapılar bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İsrail, Filistin, Lübnan Hizbullahı.

Teşekkür

Prof. Dr. Tevfik ERDEM hocama teşekkür ederim.

STATE STRUCTURE WITHIN THE STATE: LEBANESE HEZBOLLAH

Öz

The purpose of this article is to seek an answer to question of how to end the Sunni-Shiite conflict that has spread throughout the Middle East. While conducting the research, Lebanese Hezbollah was encountered. The years of 1982-2000, when Sunni-Shiite peace was achieved, were examined. This period can be compared to the peace periods of Pax Romana and Pax Mongolia. In Syria after 2011, the peace of the Islamic world was lost again in the sectarian wars. Since the Syrian civil war period, it is not included in the article. Considering the help of Hezbollah and Sunni Muslims in the Palestine-Israel war, the joint defense of Shiites and Sunnis is remarkable. The establishment of Hezbollah; The internal structure of the party was examined by explaining why and how it was supported by its economic, political and military activities, Iran and Syria. In the research, it was seen how this party succeeded in influencing the Lebanese people. This party defends the country independently of the Lebanese army and enters a war with another state. Lebanese Hezbollah is a party that aims to defend Lebanon in the short term, and to take back its lands from the State of Israel, which has occupied the Palestinian State in the long term, and the liberation of Jerusalem. Although the clashes between Hezbollah-Israeli forces were of relatively low intensity in the years after 2000, the war still continues. Hezbollah is liked to a certain extent by Sunni, Druze, Christian and other ethnic and religious groups in Lebanon. It can be said that the reasons for this are that it takes part in the defense of Lebanon and contributes to public services such as health and education. These activities contributed to Hezbollah’s legitimacy in the Lebanese public opinion. In Lebanon, there are structures similar to government organizations such as television, radio, hospital and school belonging to Hezbollah.

Anahtar Kelimeler

Israel, Palestine, Lebanese Hezbollah

Kaynakça

• Acar, İ. C. (1989), Lübnan Bunalımı ve Filistin Sorunu, Türk Tarih Kurumu Yayınları: Ankara.
• Akyol, T. (2000), Hariciler ve Hizbullah/İslam Toplumlarında Terörün Kökleri, Doğan Kitap: İstanbul.
• Alagha, J. E. (2007), Silahlı Mücadeleden İktidar Partisine Hizbullah, (Çev.: K. Göksel), Doğan Kitap: İstanbul.
• Allahyari, M. (2012), Direniş’in Dili Bilinmeyen Yönleriyle Seyyid Hasan Nasrallah, (Çev.: İ. Erkin- O. K. Sarıalioğlu), Feta Yayıncılık: İstanbul.
• Asıfi, M. M. (2007), Hizbullah-İsrail Savaşı, Kevser Yayınları: İstanbul.
• Aydemir, Ö. K. (2014), Lübnan Türkmenleri ve Dilleri, Lübnan Türk-menleri ve Dilleri, Tehlikedeki Diller Dergisi, III (3): s. 239-257.
• Boran, Y. (2007), Lübnan’daki İran: Hizbullah, Siyah Beyaz Yayınları: İstanbul.
• Bulut, F. (1994), İslamcı Örgütler, Tüm Zamanlar Yayıncılık: İstanbul.
• Cammett, M., & Issar, S. (2010), “Bricks and Mortar Clientelism: Se-ctarianism and the Logics of Welfare Allocation in Lebanon”. World Politics 62(3): 381-421. https://www.muse.jhu.edu/article/385303
• Çamsarı, C. B. (2012), “Filistin Meselesi Ne zaman Çözülür?”, http://blog.milliyet.com.tr/filistin-meselesi-ne-zaman-cozulur/Blog/?BlogNo= 391147 (Erişim Tarihi: 14 Nisan 2022)
• Çandar, C. (1988), Ortadoğu Çıkmazı, Seçkin Yayıncılık: İstanbul.
• DEİK. (2017), Dış Ekonomik Ülke Bülteni: Lübnan Ülke Bülteni, ht-tps://www.deik.org.tr/uploads/lubnan-ulke-bulteni-ekim-2017.pdf (Erişim Tarihi: 25 Nisan 2022).
• Demirel, E. (2001), Kudüs Savaşçıları, IQ Kültür Sanat Yayıncılık: İstanbul.
• Durmaz, G. (2020), Higley-Skilled Immıgrants, Science Cities, And Japan, 1st ed. Nobel Akademik Yayıncılık: Ankara.
• Elçi, İ. H, (2010), Lübnan Hizbullahı’nın Dönüşüm Süreci (Yayımlan-mamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• El Husseini, R. (2010), “Hezbollah and the Axis of Refusal: Ha-mas, Iran and Syria”, Third World Quarterly, 31(5): 803-815. DOI: 10.1080/01436597.2010.502695
• Erdin, M. (1999), Düşünceleri Örgüt Yapıları ve Eylemleriyle Hizbullah ve Hamas, Sarmal Yayınevi: İstanbul.
• Güzel, H. C. (2012). ‘Filistin Devleti’ hayırlı olsun, https://www.sabah. com.tr/yazarlar/guzel/2012/12/04/filistin-devleti-hayirli-olsun (Erişim Tarihi: 2 Mayıs 2022).
• Harita, https://www.stratejikortak.com/2018/01/lubnan-tarihi-hiz-bullah-haritasi.html (Erişim Tarihi: 20 Mart 2022).
• İstatistik, https://data.worldbank.org/country/lebanon?view=chart, (Erişim Tarihi: 9 Mayıs 2022).
• Kepel, Gilles, (2006), Fitne, İslam’ın Merkezinde Savaş, (Çev.: Mahmut Özışık), İstanbul: Doğan Kitap. Kökçam, S. ve Özkaynak, Ş. (2019), Lübnan’da Devlet Dışı Aktör: Hiz-bullah, https://www.trthaber.com/haber/dunya/lubnanda-devlet-disi-ak-tor-hizbullah-429584.html (Erişim Tarihi: 20 Mart 2022)
• Kondradx, A. S. (2018), https://www.kas.de/c/document_library/get_ file?uuid=d5efc091-a9b8-4357-36f6-7717164c277e&groupId=252038, (Erişim Tarihi: 20 Nisan 2022)
• Taheri, A. (1990), Kutsal Terörün İçyüzü Hizbullah, (Çev.: H. Bila), İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Theroux, P. (1992), Kayıp İmam (Musa Sadr), (Çev.: Ş. Özdemir), İs-tanbul: Akademi Yayınları.
• Zeydoğlu, Ü. (1989), Lübnan’da İslamî Hareketler (Konuşmalar), İstan-bul: İnkılap Yayınları.