RUS HALKÇILIĞI VE ATATÜRK’ÜN HALKÇILIK İLKESİNİN KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 2, 239 - 263, 31.05.2023

Abdulvahab Mustafalı

https://doi.org/10.58375/sde.1279457

Öz

Bu çalışmanın amacı, Rus Narodniçestvo (Halkçılık) felsefi düşünce akımı ile cumhuriyete yön vermiş olan Cumhuriyet Halk Partisi’nin (CHP) altı ana ilkesinden biri olan ve Atatürk’ün halkçılık olarak tanımladığı ilke arasındaki ilişkiyi ortaya koymak ve analiz etmektir. Bu analiz her iki ülkedeki temelde halkçılık olarak tanımlanan ilkelerin ortak yönlerini, ayrıştığı noktaları ve nihayetinde uygulamadaki sonuçlarını tarihsel süreç ve bağlamında izah etmeyi denemektedir. Kelime kökü olarak her iki kavram da (Narodniçestvo ve Halkçılık) aynı olmasına rağmen, söz konusu kavramın yorumlanma biçimi ve pratikteki uygulaması farklılık göstermiştir. Bu amaçla çalışmanın tarihsel süreç analizi yöntem olarak belirlenmiştir. Bu yöntem ile her iki kavram ayrı ayrı ele alınmış, kavramların ortaya çıkış dönemi ve şartları incelenmiş ve kavramlara yüklenen anlam ve ortaya konan pratik birbiriyle mukayese edilmek istenmiştir. Yapılan analiz sonrası halkçılık kavramına yüklenen anlamın ve pratiğin her iki ülkede farklı anlam ve uygulamalara sahne olduğu, Rusya’da halkçılığın daha çok sol kanat üzerinden, Türkiye’de ise sağ kanat üzerinden işlediği ortaya konulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Halkçılık, Türkiye’de Halkçılık, Rusya’da halkçılık, Narodnizm.

Kaynakça

• Bulut, Sedef. (2023), «Halkçılık İlkesi», Atatürk Ansiklopedisi: https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/halkcilik-ilkesi/?pdf=3627 (16.01.2023).
• Danilov, Yevgeniy. P. (2007). Lenin: Tayny Zhizni i Smerti. Moskova: AST: Zebra E.
• Emiroğlu, Gülmisal. (2004). «Atatürk’ün “Milli Hakimiyet” Anlayışının Temel Vasıfları», Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (Ahi Evran Üniv. Kırşehir Eğt. Fak. Derg.), 5(1), s. 113-121.
• İlgazi, Abdullah. (2002). «Atatürk’ün Halkçılık Anlayışının Türkiye’nin Çağdaşlaşmadaki Rolü ve Önemi», Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 1(8), s. 8-28.
• İnan, Ayşe. A. (2010). Medeni Bilgiler ve M. Kemal Atatürk’ün el Yaziları, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Itenberg, Boris. S. (1981). «Narodnichestvo», Bolshaya Sovetskaya Entsiklopediya: https://www.booksite.ru/fulltext/1/001/008/080/136. htm (19.08.2021).
• Ivanov, Vladimir. (2018). «Narodnichestvo», Rossiyskoye Voyenno-Is-toricheskoye Obshchestvo: Istoriya RF: https://histrf.ru/read/articles/na-rodnichiestvo# (06.07.2018).
• Kayıran, Mehmet & Metintaş, Mustafa Y. (2018). «Cumhuriyetçilik İlkesi ve Türk Milleti İçin Önemi», Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Yakın Tarih Dergisi, 1(4), s. 1-19.
• Khoros, Vladimir G. (1981), «Narodnichestvo», Bolshaya Sovetskaya Entsiklopediya: https://www.booksite.ru/fulltext/1/001/008/080/136. htm (18.09.2021).
• Khudoleyev, Aleksey N. (2013). «P. N. Tkachov o Konsolidatsii Revolyutsionnykh Sil», Vestnik Surgutskogo Gosudarstvennogo Pedagogicheskogo Universiteta, 1(1), s. 90-93.
• Kidyarov, Aleksey Y. (2017). «Fevralskaya Revolyutsiya 1917 g. i Obshchestvennyye Nastroyeniya», Vestnik Kurganskogo Gosudarstvennogo Universiteta, 1(4), s. 278-281.
• Mankov, Andrey V. (2018). «Terrorizm v Rossii: Istoricheskiye Aspekty (Vtoraya Polovina XIX – Nachalo XX veka)», Vestnik Chuvashskogo Universiteta Istoricheskiye Nauki i Arkheologiya 1(4), s. 84-100.
• Matyukhin, Aleksandr V. (2009). «Obshchestvennaya Mysl Rossii XIX - Nachala XX Veka», Sotsialno-Gumanitarnyye Znaniya. Nauchnyy Zhurnal na Temu: Sotsialnyye Nauki, Gumanitarnyye Nauki, 2(2), s. 1-20.
• Milovanov, Konstantin Y. (2018). «Prosvetitelskaya Ideologiya Russkogo Narodnichestva», Otechestvennaya i Zarubezhnaya Pedagogika, 2(4 ), s. 37-47.
• Mokshin, Gennady N. (2010). Evolyutsiya Ideologii Legalnogo Narodnichestva v Posledney Treti XIX – Nachale XX vv., Voronezh: Nauch-naya Kniga.
• Mokshin, Gennady N. (2015). B. P. Baluyeva Kak Issledovat Pravogo Narodnichestvo, Voronezh: Vestnik Voronezhskogo Gosudarstvennogo Universiteta.
• Muller, Jan-Werner (2018). Popülizm Nedir?, Çev. Onur Yıldız, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mustafalı, Abdulvahab. (2022). Rus Milliyetçiliği Tarihsel Süreç ve Putin, Ankara: Polietika Yayınları.
• Nikultseva, Viktoriya V. (2003). «Chernyshevskiy, Nikolay Gavrilovich (1828-1889)», Literaturnaya Entsiklopediya Russkogo Zarubezhya (1918-1940), 4(3), s. 259-268.
• Özdemir, Orhan. (2012). «Tanzimat’tan Günümüze Halk Sözcüğünün Anlamsal İçeriğindeki Değişikliklerin Dil Kültür İlişkisi Açısından İncelenmesi», Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), s. 301-314.
• Ozhegov, Sergey I., & Shvedova, Nataliya Y. (2016). Tolkovyy Slovar Russkogo Yazyka, Moskova: OOO «A Temp».
• Parisien, Le Petit. (1922). «Atatürk’ün Halkçılık İlkesi ile ilgili Sözleri», Atatürk İnkilapları : https://www.ataturkinkilaplari.com/ao/77/ataturk-un-halkcilik-ilkesi-ile-ilgili-sozleri.html (15.05.2023).
• Rogov, Igor M. (2012). «Aleksandr Ivanovich Gertsen. O tsennosti chelovecheskoy lichnosti i individual’noy svobody (k 200-letiyu so dnya rozhdeniya)», St. Petersburg State Polytechnical University Journal. Hu-manities and Social Sciences, 4(160), s. 11-14.
• Rudnitskaya, Yevgeniya L. (1992). Russkiy Blankizm: Petr Tkachev, Moskova: Nauka.
• Şahinkaya, Serdar. (2019). «Mustafa Kemal Paşa’nın Halkçılık Programı (13 Eylül 1920)», Memleket Siyaset Yönetim (MSY) Dergisi, 14(32), s. 183-194.
• Schmidt, Otto Y. (1939). Bolshaya Sovetskaya Entsiklopediya, Moskova: Ogiz RSFSR.
• Semenkova, Tatyana G. (2014). «Istoricheskaya Rol P. L. Lavrova v Sozdaniye Kontseptsii Narodnikov-Propagandistov v Teorii XIX Veka «Russkiy sotsializm», Novyy Vzglyad. Mezhdunarodnyy Nauchnyy Vestnik, 4(6), s. 34-42.
• Suslov, Aleksey Y. (2018). «K Yubileyu N. K. Mikhaylovskogo», Intelligentsiya i Mir. Nauchnyy Zhurnal na Temu: Politologicheskiye Nauki, Istoriya i Arkheologiya, Prochiye Gumanitarnyye Nauki, 1(1), s. 117-119.
• Teslya, Andrey A. (2015). «O Ponyatii «Federalizm» v Sotsialno-Politicheskikh Teoriyakh M. A. Bakunina», Sotsiologicheskoye Obozreniye. Nauchnyy Zhurnal na Temu: Sotsiologicheskiye Nauki, 14(3), s. 136-152.
• Tok, Nafiz, & Koçal, Ahmet V. (2020), «Anarşizm», Çaha, Ö. & Şahin, B. (Ed.), Dünyada ve Türkiye`de Siyasal İdeolojiler, Ankara: Orion Kitabevi: 395-449.
• Uca, Alaattin. (2000). «Atatürk ve Komünizm», Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 1(15), s. 323-348.
• Volk, Stepan S. (1966). Narodnaya Volya: 1879-1882, Moskova: Nauka.
• Vyazinkin, Aleksey Y. (2020). «Problema Politicheskogo Osvobozhdeniya v Sotsialnoy Filosofii Russkogo Narodnichestva», Sotsialno-Gumani-tarnyye Znaniya1(4), s. 186-193.
• Yalçın, Semih, Duman, Selçuk, Şenel, Şennur, Özer, İsmail, Türkmen, İsmet, Kılavuz, Nuran, . . . Aydın, Ayşe. (2004). Türk İnkılap Tarihi ve Atatürk İlkeleri, Ankara: Berikan.
• Zverev, Vitaly V. (2017). «Narodnichestvo», Entsiklopediya Vsemirnaya Istoriya: https://bigenc.ru/domestic_history/text/2249546 (05.02.2017).