SPORDA ŞİDDET VE DÜZENSİZLİĞE İLİŞKİN SEYİRCİ ETKİSİNİN ADLİ BİLİMLER AÇISINDAN İNCELENMESİ COVİD-19 DÖNEMİ

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 3, 431 - 460, 27.09.2024

Aylin Yalçın Sarıbey , Bert Canbolat

https://doi.org/10.58375/sde.1518055

Öz

Dünyanın en güzel sporu olarak adlandırılan futbol sahip olduğu ekonomik, kitlesel ve sınır tanımaz gücü ile sadece seyircilerin değil aynı zamanda ticaretten siyasete çok geniş kesimlerin de ilgisini çekmiştir. İnsanlar ve halklar arasında bir köprü görevi gören futbol organizasyonları ve sivil toplum örgütü yapısına kavuşan kulüpler günümüzde çok sayıda yardım kampanyasına önderlik etmektedir. Böylesi bir kitleyi yönetmek ise hiç kolay değildir. Kitlelerin takımlar ile kendini özdeşleştirmesi sonucu bazen olumsuz olaylar da yaşanmıştır. Bu olumsuz olaylar neticesinde yer alan suçların adli bilimler açısından incelenmesi zorunluluğu oluşmuştur. Basit bir şiddet olayın büyük bir toplumsal şiddet dalgasına dönüşebilme ihtimali olan bir konuda geçmiş dönemlerde çok sayıda kişi hayatını kaybetmiştir. Taraftar etkisi elbette saha içinde yer alan oyuncuları da etkilemektedir. Covid-19 pandemi dönemi gereği taraftarlar stadyumlardan çıkarılmak zorunda kalmıştır. Adeta sporda şiddete taraftarın etkisinin ölçülmesi konusunda bir deney sahası kurulmuştur. Pandemi kısıtlamaları sebebiyle taraftarsız oynanan 2020-2021 ve taraftarların stadyumlara döndüğü 2021-2022 sezonlarında yer alan Galatasaray ve Fenerbahçe, Beşiktaş ve Trabzonspor kulüplerinin aralarında oynanan karşılaşmaların verileri kullanılmıştır. Bu seyircisiz dönem ve takip eden seyircili dönemle ilgili olarak futbol yargısı kurullarının dört büyük takımın maçlarına dair verdikleri raporlar incelenerek ilgili süreç boyunca takımlara uygulanan yaptırımlar analiz edilmiş, incelenmiş ve bazı sonuçlara ulaşılmıştır. Cezaların verilme sebepleri değişse bile ihlallerin yaygın şekilde devam ettiği ve taraftarların olmamasının sadece ceza başlıklarını değiştirdiği görülmüştür. Kurulların raporlarında yer alan kart cezası, seyircisiz oynama cezası vb. ihlal türleri çalışmada ayrıca incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Adli Bilimler, Suç Önleme, Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesi

INVESTIGATION OF FAN EFFECT ON VIOLENCE AND DISORDER IN SPORTS IN TERMS OF FORENSIC SCIENCES COVID-19 PERIOD

Öz

Football, which is called the world's most beautiful sport, has attracted the attention of not only spectators but also a wide range of people from commerce to politics with its economic, mass and borderless power. Football organisations, which serve as a bridge between people and nations, and clubs, which have acquired the structure of non-governmental organisations, lead many aid campaigns today. Managing such a mass is not easy. As a result of the masses identifying themselves with the teams, negative events have sometimes occurred. As a result of these negative events, it has become necessary to examine the crimes in terms of forensic sciences. Many people have lost their lives in the past on a subject where a simple violent incident can turn into a big wave of social violence. The fan effect, of course, also affects the players on the field. Due to the Covid-19 pandemic period, fans had to be removed from the stadiums. It is as if an experimental field has been established to measure the effect of fans on violence in sports. The data of the matches played between Galatasaray and Fenerbahçe, Beşiktaş and Trabzonspor clubs in the 2020-2021 seasons, which were played without fans due to pandemic restrictions, and in the 2021-2022 seasons, when fans returned to the stadiums, were used. The sanctions imposed on the teams during this period were analysed, examined and some conclusions were reached by examining the reports of the football judiciary committees regarding the matches of the four big teams regarding this period without spectators and the following period with spectators. Even if the reasons for the penalties changed, it was observed that the violations continued to be widespread and the absence of fans only changed the penalty titles. The types of violations such as card penalty, penalty for playing without spectators, etc. included in the reports of the boards are also analysed in the study.

Anahtar Kelimeler

Forensic Sciences, Crime Prevention, Prevention of Violence and Disorder in Sport

Kaynakça

• Başaran, K. (2017). Sivas-Kayseri Türkiye’nin En Büyük Futbol Faciası, Ed: Tanıl Bora, İstanbul: İletişim Yayınları
• Canbolat, B. & Yalçın Sarıbey, A. (2022), SPORDA ŞİDDET VE DÜZENSİZLİĞİN ÖNLENMESİ BAĞLAMINDA COVİD-19 DÖNEMİNDE YER ALAN PROFESYONEL FUTBOL DİSİPLİN KURULU KARARLARININ İNCELENMESİ. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Üsküdar Üniversitesi.
• Critchley, S. (2018). Futbol Düşünürken Aslında Ne Düşünürüz? Çev: Oğuz Tecimen, İstanbul, Metis Yayınları.
• Çiçek, E. (2018). Türkiye’deki Profesyonel Futbol Faaliyetlerinde Disiplin İhlali Oluşturan Fiiller ve Bunların Kulüplere Maliyeti. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Malatya: İnönü Üniversitesi.
• Downie, A. (2021). Doktor Socrates Futbolcu, Filozof, Efsane, çev: Bora İşyaşar, İstanbul: İthaki.
• Dizdar, C. (2019). VAR, futbolun cenaze merasimidir!. TRT Akademi, 4 (8), 522-535. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/trta/issue/47420/598481.
• Eşel, G. (2021). ALMAN DIŞİŞLERİ BELGERİNDE: 1967 KAYSERİSPOR SİVASSPOR Maçı. Uluslararası Medeniyet Çalışmaları Dergisi, 6 (1), 48-62 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/inciss/issue/62380/900788.
• Hoş, H. (2021). Türkiye’de Futbol ve Basketbol Branşlarında Meydana Gelen Disiplin İhlallerinin Belirli Yıllara Göre Değişimi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Hünerli, S. (2011). TÜRKİYE’DE FUTBOL İKTİDARI VE FANATİZMİN KARİKATÜRLERDE YANSIMASI. Sanat Dergisi, 0 (19), 97-107. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunigsfd/issue/2607/33555.
• Kurtiç, N. & Yaman, M. (2014). FUTBOL TARAFTARINI SALDIRGANLIĞA İTEN PSİKO-SOSYAL NEDENLER. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 0 (12), 45-54. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/sakaefd/issue/11209/13385.
• Şimşek, B., & Kesler, A. (2023). Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) 2022-2023 Sezonunda Profesyonel Futbol Disiplin Kurulu (PFDK) Kararlarının Analizi. Herkes için Spor ve Rekreasyon Dergisi, 5(2), 118-129. https://doi.org/10.56639/jsar.1397630.
• Şirin, E. F. & Sevilmiş, A. (2019). SPOR TOTO SÜPER LİGİ TURGAY ŞEREN SEZONUNDA PROFESYONEL FUTBOL DİSİPLİN KURULU KARARLARININ İÇERİK ANALİZİ. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 10 (3), 325-334. DOI: 10.17155/omuspd.497958.
• Tunç, Y. (2021). Süper Lig Takımlarının Pandemi Dönemi Öncesinde ve Pandemi Döneminde Yaptığı Maçların Müsabaka Analizinin Karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Tunç, Y. & Erdem, K. (2022). 2019-2020 ve 2020-2021 Sezonlarında TFF Süper Liginde Şampiyon Olan Takımların Pandemi Dönemi Öncesindeki ve Pandemi Dönemindeki Müsabakalarının Karşılaştırılması. Spor Eğitim Dergisi, 6 (1), 14-19. DOI: 10.55238/seder.1021948.
• Winner, D. (2017). Kökler İngiliz Futbolunun Yakın Tarihi, ed: Alican Saygı Ortanca-Erkal Ünal, Çev: Egemen Özkan, İstanbul, İthaki Yayınları.
• İnternet Kaynakları
• BBC Türkçe-1, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-47934066.
• Socrates (2020), https://socratesdergi.com/yazi/kultur-fc.
• Premier League-2, https://www.premierleague.com/news/2513934.
• TRT Spor, https://www.trtspor.com.tr/haber/detay/futbol-tarihinin-buyuk-utanci-heysel-faciasi-209694. Sağlık Bakanlığı, https://covid19.saglik.gov.tr/TR-66300/covid-19-nedir-.html Erişim Tarihi: 19.05.2022.
• BBC Türkçe, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-55962284 Erişim Tarihi: 20.05.2022.
• Türkiye Futbol Federasyonu, https://www.tff.org/default.aspx?pageID=687&ftxtID=33152 Erişim Tarihi: 20.05.2022
• Sağlık Bakanlığı-1, https://covid19.saglik.gov.tr/TR-66935/genel-koronavirus-tablosu.html Erişim Tarihi: 20.05.2022.
• Sözcü (2021), https://www.sozcu.com.tr/fenerbahceden-silahli-saldiri-anmasi-aydinlanmayan-gun-wp6352542
• Türkiye Futbol Federasyonu-1, https://www.tff.org/default.aspx?pageID=687&ftxtID=33181 Erişim Tarihi: 20.05.2022.
• Türkiye Futbol Federasyonu-2, https://www.tff.org/default.aspx?pageID=687&ftxtID=33209 Erişim Tarihi: 20.05.2022.
• Türkiye Futbol Federasyonu-3, https://www.tff.org/default.aspx?pageID=687&ftxtID=33260 Erişim Tarihi: 21.05.2022.
• Türkiye Futbol Federasyonu-4, https://www.tff.org/default.aspx?pageID=687&ftxtID=33704 Erişim Tarihi: 21.05.2022.
• https://www.tff.org/Resources/TFF/Documents/TALIMATLAR/Covid-19-Salgini Nedeniyle-Musabakalarda-Uygulanacak-Tedbirlere-Iliskin-Talimat.pdf Erişim Tarihi: 21.05.2022.
• Türkiye Futbol Federasyonu-5, https:/ /www.tff.org/Resources/TFF/Auto/a2bb2 Erişim Tarihi: 21.05.2022.
• Türkiye Futbol Federasyonu-6, https://www.tff.org/default.aspx?pageID=687&ftxtID=37142 Erişim Tarihi: 21.05.2022.
• euronews Türkçe (2020), https://tr.euronews.com/2020/05/16/covid-19-salg-n-nedeniyle-ask-ya-al-nan-bundesliga-da-maclar-yeniden-basl-yor.
• UEFA (2021), https://www.uefa.com/news-media/news/026d-132519672495-56a014558e80-1000--uefa-euro-2020-impresses-with-5-2-billion-cumulative-globa/
• 6222 Sayılı Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun (2011), https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=6222&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• Beinsports, https://beinsports.com.tr/fotogaleri/turkiyede-en-cok-seyircili-maclar/10.
• Premier League (2020), https://www.premierleague.com/news/1680826.
• Premier League (2022), https://www.premierleague.com/news/2511965.
• UEFA (2024), https://projets.uefafoundation.org/en/.
• UEFA (2024-1), https://www.uefa.com/news-media/news/028c-1a9c80b6410e-e9bdb2ada116-1000--football-everyone-is-welcome./
• Premier League, https://www.premierleague.com/footballandcommunity/noroomforracism.
• FIFA, https://inside.fifa.com/social-impact/human-rights.
• Üsküdar Üniversitesi, https://uskudar.edu.tr/mdbf/adli-bilimler.