ROMANYA’DA SOSYO-KÜLTÜREL YAŞAM VE İSLAM

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 3, 401 - 425, 22.09.2025

Selda Talan

Öz

Balkanlar ile Orta Avrupa arasında stratejik bir konuma sahip olan Romanya, tarih boyunca çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır. Farklı medeniyetlerle etkileşim halinde olması ise Romanya’nın zengin bir kültürel mirasa sahip olmasında etkili oldu. Roma İmparatorluğu’ndan Osmanlı İmparatorluğu’na kadar birçok devlet, Romanya bölgesinde etkin güç olmuş ve bu durum bölgenin sosyo-kültürel yapısını etkilemiştir. Anadolu Selçuklu ve Osmanlı döneminde uygulanan iskân ve hoşgörü politikası olarak da bilinen istimalet politikaları Rumen halkının İslam dini ile tanışmasına olanak sağladı. Zaman içerisinde de özellikle Dobruca bölgesi’nin Türk-Müslüman nüfusun merkezi haline geldiği gözlemlenebilir.
Osmanlı hakimiyeti sonrası, Berlin Antlaşması ile bağımsızlığını kazanan Romanya’da farklı siyasi rejimlerin de etkisiyle zaman zaman Müslüman azınlık üzerindeki baskılar arttı. Özellikle komünist rejim döneminde dini özgürlüklerin kısıtlanması, Müslüman nüfusun göç etmesine ve bölgedeki etkisinin azalmasına sebep oldu. Günümüzde Romanya laik bir devlet yapısına sahiptir. Romanya’da din ve vicdan özgürlüğü anayasa ile koruma altına alınmaktadır. Müslüman nüfus, başta Dobruca ve Bükreş olmak üzere Romanya’nın çeşitli bölgelerinde bulunur ve varlıklarını korumak amacıyla çeşitli dernekler faaliyetlerine devam etmektedir.
Romanya’nın kültürel mirası, farklı medeniyetlerin etkilerini yansıtan mimari eserler, edebi şahsiyetler ve zengin mutfak kültürüyle dikkat çeker. Aynı zamanda, Ortodoks Hristiyanlığın baskın olduğu bir dini yapıya sahip olan Romanya’da farklı din mensupları da özgürce yaşayabilmektedir. Bu çalışmada Müslüman topluluklarının Romanya’daki tarihsel ve güncel etkilerini ele alınıp, ülkenin genel sosyo-kültürel çeşitliliği incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Romanya , Kültür , İslam

SOCIO-CULTURAL LIFE AND ISLAM IN ROMANIA

Öz

Romania, strategically positioned between the Balkans and Central Europe, has hosted various civilizations throughout history. Its continuous interaction with different cultures has contributed to its rich cultural heritage. From the Roman Empire to the Ottoman Empire, numerous states have exerted influence over the Romanian region, shaping its socio-cultural structure. The policies of istimâlet, known as the settlement and tolerance policies implemented during the Anatolian Seljuk and Ottoman periods, facilitated the Romanian people’s encounter with Islam. Over time, particularly the Dobruja region became a central hub for the Turkish-Muslim population.
Following Ottoman rule, Romania gained independence through the Treaty of Berlin. However, with the influence of different political regimes, pressures on the Muslim minority occasionally increased. During the communist era, restrictions on religious freedoms led to migration among the Muslim population and a decline in their influence in the region. Today, Romania is a secular state where freedom of religion and conscience is constitutionally protected. The Muslim population, primarily residing in Dobruja and Bucharest, continues its existence through various associations dedicated to preserving their cultural and religious identity.
Romania’s cultural heritage is distinguished by architectural works reflecting the influences of different civilizations, prominent literary figures, and a rich culinary tradition. While Romania has an overwhelmingly Orthodox Christian religious structure, adherents of different faiths can freely practice their religion. This study will examine the historical and contemporary influences of Muslim communities in Romania while analyzing the country’s overall socio-cultural diversity.

Anahtar Kelimeler

Romania , Culture , Islam

Kaynakça

• Akın, Abdullah. (2021). “Osmanlı Sonrası Balkan Devletlerinde Bazı İslami Gelişmeler ve Din Eğitimi”, Karatay Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt.7, 199-228.
• Aksu, Ali. (2005). “Romanya Türklerinde Kültürel Durum ve Mektep ve Aile Mecmuası”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt.9, 11-27.
• Angheluta, Laurentiu Marian et al. (2025). “Documenting Romania's Wooden Churces: Ingtegrating Modern Digital Platforms with Wernacular Conservation”, Heritage, Vol.8, No.3, 1-25.
• Başyiğit, C., & Kartlı, M. (2015). “Geleneksel Romen Evlerinin Mimari Açıdan İncelenmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Cilt.18, Sayı.3, 36-41.
• Bozkurt, Giray Saynur. (2008). “Geçmişten Günümüze Romanya’da Türk Varlığı”, Karadeniz Araştırmaları, Cilt.17, Sayı.17, 1-31.
• Cucu, Vasile s. vd. (2024). “Romania”, Encyclopedia Britannica, https://www.britannica.com/place/Romania/Settlement-patterns, (30.12.2024).
• Dışişleri Başkanlığı (2024),https://www.mfa.gov.tr/turkiye-romanya_siyasi-iliskileri-.tr.mfa(28.07.2024). Ghinea, Gabriel Florin. (2024). “Osmanlı Sonemi Ibrail Camileri”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, Vol.112, 65-84.
• Gürsoy, Yüksel (2024). The influence of Turkish cuisine in Romania”, Kronstadter Beıtrage Zur Germanıstıschen Forschun, Vol.24, 117-132.
• Kahl, Thede. (2023). “Romanya Müslüman Topluluğu: Elit Bir Topluluğun Marjinal Azınlığa Giden Yolu. çev. Gürsoy Yüksel”, Mezopotamya Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, Cilt.1, Sayı.1, 69-82.
• Molali, Neriman. (2005). “Romanya Türk Toplulukları Örneğinde İki Dillilik”, Doktora Tezi, Ankara: Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• N. Popescu-Sorin Riga-Grigore-Alexandru Popescu, (2023). “Romania vd. Stefan Odobleja Cybernetics and Artificial Thinking/Artificial Intelligence”, Romanian Medical Journal, Vol.70, No.3, 146-150.
• Petre, Burçin. (2019). “Avrupa Birliği’nin Azınlık Haklarına Yaklaşımı: Romanya’daki Türk-Müslümanlar Örneği”, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi.
• Salca, Horia- Podborschi, Valeriu. (2023). “The Romanian Inventors in Exile, Traian Vuia, Gogu Constantinescu, Henri Coanda, in the Sights of the Communist Security”, Intellectus, Vol.2, 162-175.
• Sevili, İsmail. (2015). “Romanya’da Islam Dini ve Bölgedeki Müslümanların Din Algısına Etki Eden Faaliyetler”, Yüksel Lisans Tezi, Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ustabulut, Mete Yusuf- Kara, Kürşad. (2016). “Romanya’da Türk Dili Tarihi ve Dobruca’daki (köstence) Türkoloji Eğitimi”, Aydın Tömer Dil Dergisi, Cilt.1, Sayı.2, 1-16.
• Vicentiu, Saceleanu vd. (2021). “Centenary of Insulin Discovery. (1921-2021): Nicolae Paulescu’s Original Contributions”, Acta Endocrinologica, Vol.17, No3, 406-411.
• Yıldız, Şule Şeyma. (2007). “Avrupa Birliği Eşiğindeki Romanya’da Müslüman-Türk Azınlık”, Yüksel Lisans Tezi, Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi.
• Yusuf, Heper (2020). omano-Ottomanica, “Essays-Documents From The Turkish Archives”, (Türk Arşivinden Makaleler/Belgeler). Tarih Kritik Dergisi, Vol.6, No.4, 347-352.