Göller Yöresi'nde Doğal Olarak Yetişen Bazı Yer Örtücü Bitkilerin Belirlenmesi

Yıl 2016, Cilt: 11 Sayı: 2, 13 - 44, 02.12.2016

Atila Gül Hasan Özçelik

Öz

Çalışma alanı(Göller Yöresi)
Türkiye’nin Batı Anadolu kesiminde yer alır. Yöre, floristik açıdan çok
zengindir. Bununla birlikte bu doğal bitkiler ekonomik amaçlı  veya yer örtücü amaçlı olarak nadiren
kullanılmaktadır. Bu manada, yer örtücü bitkiler yörede ekseriyetle peyzaj
düzenlemelerde fazla dikkat çekmez. Ancak bu bitkilerin fonksiyonel ve estetik
avantajları çok fazladır. Doğal yer örtücü bitkiler çok önemli olmasına rağmen
bu konudaki bilgiler de oldukça yetersizdir. Bu çalışmada, floristik
çalışmalarla yörenin potansiyel doğal yer örtücü bitkileri ilk kez belirlendi.
Çalışma, 2000-2004 yıllarında yapıldı ve bitkilerin listesi yörenin
dağlarındaki farklı habitatlarda yapılan çalışmalarla belirlendi.  Yer
örtücü bitki anlamında çalışmaya dair gözlemlerimiz ilerleyen yıllarda yeniden
gözden geçirildi ve bazı tanımlamalar yapıldı. Tarafımızdan toplanan ve genel
floristik eserler yardımıyla tarafımızdan  teşhisleri yapılan iletim demetli yer örtücü
bitki örnekleri Süleyman Demirel Üniversitesi’nin(Isparta) GUL Herbaryumu’unda muhafaza edilmektedir. Yer örtücü bitkiler için
Göller Yöresi’nin dağlarında yapılan arazi gözlemleri, bitkilerin botanik ve
ekolojik özellikleri çalışmada belirlendi. Bu bitkiler alfabetik sıraya
dizilerek listelendi.  

Çalışmanın sonuçlarına göre; toplam olarak  79 cins ve 28 familyaya
ait 175 takson tayin edildi. Bunlardan 44
takson Fabaceae familyasına aittir. Bu familya yer örtücü bitkiler açısından diğer
familyalardan daha çok takson ihtiva eder. Yöreden tespit edilen yer örtücü
bitki taksonlarının hayat formları ve hayat formlarına dağılım oranları
aşağıdaki gibidir: Kamafit 81 (% 46.2),
Hemikriptofit 71 (% 40.5), Terofit 12 (% 6.8), Geofit 7 (% 4.0) ve Fanerofit 4
(% 2.2). Bu taksonlardan 80’i  Türkiye 
endemiğidir ve endemizm oranı  %
46’dır.  Diğer taraftan yörenin yer örtücü bitkilerinin
bitki coğrafyası bölgelerine dağılımı ve oranları şöyledir: Mediterranean(Akdeniz) elementi 48 (% 27.0),
Irano-Turanian(İran-Turan) elementi 44 (% 25.0), Euro-Siberian(Avrupa-Sibirya)
elementi 13 (% 7.0), çok bölgeli 10 (% 6.0)  ve coğfafi bölgesi bilinmeyen 60 (% 34.0).
Bazı yer örtücü bitkiler peyzaj düzenlemeleri için ilk kez belirlendi ve farklı
ortamlarda uygulanması önerildi.

Anahtar Kelimeler

Yer örtücü bitkiler, Peyzaj düzenleme, Bitki ekolojisi, Bitki coğrafyası, Göller Yöresi, Isparta

Determination of Some Ground Cover Plants Growing Naturally In Lakes Region of Türkiye

Öz

The study
area (Lakes Region) located in Western Anatolia part of Türkiye has a very rich
floristic composition. However, these natural plants are used seldom for
landscape or economic purposes. In this context, ground cover plants are often
inconspicuous elements of a landscape plantation design because of their
functional and aesthetics avantages. Although natural ground cover plants are
very important, knowledges on the subject are unsufficient. In this study,
potantial natural ground cover plants were determined in survey studies from
the Lakes Region for the first time. The study was carried out among 2000 and
2004 years from different habitats in mountains of the region. By our
observations in the study, concept of “ground cover plant” was defined newly.
Collected and identified plants according to general flora books by the authors
are hold in Herbarium GUL of Süleyman Demirel University. According to our
field observations, botanical and ecological characteristics of the plants were
determined for ground covering. A list of these plants was listed
alphabetically.

According to the results,
totally 175 taxa belonging to 79
genera and 28 families were determined. 44
of them are belonging to Fabaceae family. The family
has more taxa than other families on the subject. Their distributions and
ration to life forms of the taxa are as follows: Chamaephytes 81 (46.2 %), Hemicryptophytes 71 (40.5 %), Terophytes 12
(6.8 %), Geophytes 7 (4.0 %) and Phanerophytes 4 (2.2 %). 80 taxa of them are endemic to Türkiye
and endemism ratio is 46 %. On the
other hand, distributions to phytogeographical regions of ground cover plants
growing in the study area Mediterranean
elements 48 (27.0 %), Irano-Turanian elements 44 (25.0 %), Euro-Siberian
elements 13 (7.0 %), many regionous 10 (6.0 %) and unknown 60 (34.0.%).
Some ground cover plants were proposed for different habitats and landscape
areas.

Anahtar Kelimeler

Ground cover plants, Plantation design, Plant ecology, Phytogeography, Lakes Region, Isparta

Kaynakça

• Kaya Z., Kün E., Güner A., 1997. National Plan for In Situ Conservation of Plant Genetic Diversity in Turkey, Ankara.
• Mayer H., Aksoy H., 1998. Türkiye Ormanları (Forests of Turkey). Orman Bakanlığı, Batı Akdeniz Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Bolu, ISSN: 975 7829 56 0, O.B. Yayın No: 38, Müdürlük Yayın No: 2, (ODC: 188).
• Eken G., Aydemir G.O., Kurt B., Yalçın G., Başak E., Can Ö.E., 2000. Türkiye’nin Biyolojik Çeşitlilik Atlası (Biodiversity Atlas of Türkiye), Zengin ve Yoksul, Yeşil Atlas Dergisi, Çevre Özel Sayısı: 3, İstanbul, 25.
• Özçelik H., 2000. Studies on Protections of Endemic and Rare Plants of Lakes Region, Bulletin of Pure and Applied Sciences, Vol. 19B (2): 93-116.
• Başer K.H.C., 2000. Sustainable Wild Harvesting of Medicinal and Aromatic Plants an Educational approach. Harvesting of Non-Wood Forest Products, Seminar Proceedings, The Ministry of Forestry of Turkey, Menemen-İzmir-Turkey, p. 349.
• Anonymous, 2004. Biological Diversity Web Site of Turkey, National Biodiversity Strategy and Action Plan of Turkey, The Ministry of Environmental and Forestry, http://www.bcs.gov.tr (Date accessed: 25.08.2016)
• Özçelik H., Serdaroğlu H., 2000. Preliminary Investigation for Isparta Flora, SDÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(1): 135-154.
• Özçelik H., Çinbilgel İ., Muca B., Tavuç İ., Koca A., Bebekli Ö., 2015. Isparta İli Karasal ve İç Su Ekosistem Çeşitliliği, Koruma ve İzleme Çalışmaları, II. Ulusal Botanik/Bitki Bilimi Kongresi, www.botanik.web.tr, 25-28 Ağustos 2015, Afyonkarahisar, Bildiri Özetleri Kitabı, s. 9-10.
• Özçelik H., Çinbilgel İ., Muca B., Tavuç İ., Koca A., Bebekli Ö., 2016. Burdur İli Bitki Envanteri (Ekonomik, Nadir ve Endemik Bitkileri), Burdur Belediyesi, Sistem Ofset ve Matb., Ankara.
• Özçelik H., Pesen A., 2016. Burdur İli Kent Peyzajında Doğal Bitkilerin Kullanımı Üzerine Ön Çalışmalar, VI. Süs Bitkileri Kongresi, 19-22 Nisan 2016, WOW Topkapı Palas Otel, Antalya.
• Smith K. L., 2001. Ortho’s All About Ground Covers, Meredith Books, Des Moines, Iowa.
• Uluocak N., 1994. Yerörtücü Bitkiler: Ders Kitabı. (Ground Cover Plants: Lecture Book), İstanbul Üniv. Yayın No: 3874, Or. Fak Yayın No: 428, ISBN 975-404-361-2, İstanbul.
• Yücel E., 2002. Çiçekler ve Yer Örtücüler (Flowers and Ground Cover Growing in Turkey), ETAM Matbaa Tesisleri, Eskişehir.
• Yaltırık F., Efe A., 1996. Otsu Bitkiler Sistematiği, Ders Kitabı. (Lecture Book, Systematic of Herbaceous Plants), İ.Ü. Yayın No: 3940, Orman Fakültesi Yayın No: 10, ISBN: 975 404 437 6, İstanbul.
• Davis P.H., 1965-1985. Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vol 1-10. Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Çetinkaya M., 2001. Kovada Çayı Arboretumu (Eğirdir-Isparta) Florası, MSc thesis, Süleyman Demirel Üniversitesi, Graduate School Of Natural And Applied Sciences, Biology Department, Isparta.
• Korkmaz M., 1998. Sütçüler (Isparta) Florası, MSc thesis, Süleyman Demirel Üniversitesi, Graduate School Of Natural And Applied Sciences, Biology Department, Isparta.
• Öztürk Ş., 1996. Aksu (Isparta) Florası, MSc thesis, Süleyman Demirel Üniversitesi, Graduate School Of Natural And Applied Sciences, Biology Department, Isparta