S.D.Ü. Bilgi Merkezi'nde Radon Ölçümleri

Yıl 2009, Cilt: 13 Sayı: 3, 201 - 207, 26.02.2014

Vahap Karakılıç Gökhan Bayraktar Mehmet Kürkçüoğlu Bülent Haner Alaatin Yılmaz

Öz

Alfa yayımlayan tek radyoaktif gaz radondur. Radonun ve bozunma ürünlerinin solunması ciddi sağlık riskleri oluşturabilmektedir. Bu nedenle bina içi radon konsantrasyonlarının belirlenmesi gereklidir. Bu çalışmada, 8000 metrekare kapalı alana sahip olan Süleyman Demirel Üniversitesi Prof. Dr. Hasan Gürbüz Bilgi Merkezi için pasif nükleer iz detektörleri kullanılarak elde edilen radon düzeylerine ait ölçümler sunulmaktadır. Bu amaçla CR-39 detektörleri, Bilgi Merkezi'ndeki 20 ölçüm noktasına Aralık 2008 ile Şubat 2009 tarihleri arasında 67 gün süreyle yerleştirilmiştir. Bu merkezdeki ortalama radon konsantrasyonunun 188 Bq/m3 olduğu bulunmuştur. Bununla birlikte ölçüm yapılan 3 noktada, ICRP'nin (Uluslar arası Radyasyondan Koruma Komitesi'nin) iş yerleri için kabul ettiği alt limit seviyesi olan 500 Bq/m3 lük değerden yüksek radyasyon değerleri kaydedilmiştir. Sonuç olarak, kütüphane kullanıcılarının, tam ve yarı zamanlı çalışanların sırasıyla 0,49 mSv/yıl, 1,97 mSv/yıl ve 0,98 mSv/yıl değerinde eşdeğer dozlara maruz kalacakları bulunmuş, ayrıca yüksek seviyelerde ölçüm kaydedilen yerlerde alınabilecek önlemler üzerinde durulmuştur. Anahtar Kelimeler: Bina içi Radon Konsantrasyonu, Pasif Nükleer İz Detektörleri, Etkin Doz

Anahtar Kelimeler

Bina içi Radon Konsantrasyonu, Pasif Nükleer İz Detektörleri, Etkin Doz

Kaynakça

• Akyıldırım, H. 2005. Isparta İlinde Radon Yoğunluğunun Ölçülmesi ve Haritalandırılması. Yüksek Lisans Tezi, SDÜ. Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta, 53s.
• Amin, R.M., Eissa, M.F. 2008. Radon Level and Radon Effective Dose Rate Determination Using SSNTDs in Sannur Cave Eastern Desert of Egypt. Environ Monit Assess, 143, 59–65.
• Aytekin, H., Baldık, R., Çelebi, N., Ataksor, B., Taşdelen, M., Kopuz, G. 2006. Radon Measurements in the Caves of Zonguldak (Turkey). Radiation Protection Dosimetry, 118, 117-122.
• Aytekin, H., Bayata, S., Baldık, R., Çelebi, N. 2008. Radon Measurement in the Çatalağzı Thermal Power Plant, Turkey. Radiation Protection Dosimetry, 128 (2), 251-253.
• Baldık, R., Aytekin, H., Çelebi, N. 2009. Radon Fluctuations in the Armutçuk Coal Mine, Turkey. Fresenius Environmental Bulletion, 18 (1), 87-91.
• Baldık, R., Aytekin, H., Çelebi, N., Ataksor, B., Taşdelen, M. 2006. Radon Concentration Measurements in the Amasra Coal Mine, Turkey, Radiation Protection Dosimetry, 118(1), 122-125.
• Çelebi, N., Taşdelen, M., Özçınar, B., Kopuz, G. 2003. YTÜ Şevket Sabancı Kütüphanesi Radon Konsantrasyon Ölçümleri, VII. Ulusal Nükleer Bilimler ve Teknolojileri Kongresi, 15-17 Ekim 2003, Erciyes Üniversitesi, Kayseri, bildiri tam metni http://88.255.58.195/internet_tarama/dosyalar/cd /4115/pdf/33.pdf (Erişim tarihi: 29.03.2009).
• Damla, N., Çevik, U., Kobya, A.İ., Ataksor, B., Işık, Ü. 2008. Environmental Monitoring and Assessment. http://www.springerlink.com/content/r73737871 n273ngk/ (Erişim tarihi: 22.04.2009).
• Değerlier, M. 2007. Adana İli ve Çevresinin Çevresel Doğal Radyoaktivitesinin Saptanması ve Doğal Radyasyonların Yıllık Etkin Doz Eşdeğerinin Bulunması. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana, 40s.
• Değerlier, M., Çelebi, N. 2008. Indoor Radon Concentrations in Adana, Turkey, Radiation Protection Dosimetry, 131(2), 259-264.
• EPA 2003. EPA Assessment of Risks from Radon in Homes, EPA Document EPA 402-R-03-003 http://www.epa.gov/radon/pdfs/402-r-03-003.pdf (Erişim tarihi: 17.08.2009).
• Espinosa, G., Golzarri, J.I., Bogard, J., Gaso, I., Ponciano, G., Mena, M., Segovia, N. 2008. Indoor Radon Measurements in Mexico City, Radiation Measurements 43, 431–434.
• Fişne, A., Otken, G., Çelebi, N. 2004. Türkiye Taş Kömürü Kurumu (TTK) Yeraltı Maden Ocaklarında Radon Gazı Yayılımının İncelenmesi. Türkiye 14. Kömür Kongresi Bildirileri Kitabı, 02–04 Haziran 2004, Zonguldak, 193–201.
• Fişne, A., Otken, G., Çelebi, N. 2005. Radon Concentration Measurements in Bituminous Coal Mines, Radiation Protection Dosimetry, 113(2), 173-177.
• George, A.C. 2007. World History of Radon Research and Measurement from the Early 1900’s to Today. http://www.crcpd.org/radon/Radon_Bulletin/Nov ember07RB.pdf (Erişim tarihi: 29.03.2009).
• Gültekin, Y., Çam, S., Ereeş, F.S. 2003. Manisa İli Bina İçi Radon Konsantrasyonu Tayinleri, VII. Ulusal Nükleer Bilimler ve Teknolojileri Kongresi, 1517 Ekim 2003, Erciyes Üniversitesi, Kayseri, bildiri tam metni http://88.255.58.195/internet_tarama/dosyalar/cd /4115/pdf/222.pdf (Erişim tarihi: 29.03.2009).
• Hadler, J.C., Neman, R.S., Iunes, P.J., Pereira, O.L.S., Paulo, S.R. 2008. Indoor Radon and Radon Progeny Survey at Campinas-Brazil Using CR39: Final Results. Radiation Measurements, 43, 440–444.
• Hafez, A.F., Bishara, A.A., Kotb, M.A., Hussein, A.S. 2003. Regular Radon Activity Concentration and Effective Dose Measurements inside the Great Pyramid with Passive Nuclear Track Dedectors, Health Physics, 85(2), 210-215.
• Hamid Khan, M.A., Chowdhury, M.S. 2008. Radon Measurements in Some Areas in Bangladesh. Radiation Measurements 43, 410–413.
• Haner, B., Yılmaz, A., Kürkçüoğlu, M.E. 2008, Batı Karadeniz Bölgesi Karbonifer Penceresinde Bulunan Ocaklardaki Radon Konsantrasyonlarının Diğer Ortam Parametreleri Açısından İncelenmesi, Türk Fizik Derneği 25. Uluslar arası Fizik Kongresi, 25-29 Ağustos 2008, Bodrum, Özet Kitabı, 540.
• ICRP, 1993. Annual Report of the International Commission on Radiological Protection. ICRP Publication, No.65, Ann. ICRP (Oxford:Pergamon).
• Iyogi, T., Ueda, S., Hisamatsu, S., Kondo, K., Haruta, H., Katagiri, H., Kurabayashi, M., Nakamura, Y., Tsuji, N. 2002. Enviromental Gamma- Ray Dose Rate in Aomorı Prefecture, Japan, Health Physics, 82(4), 521-526.
• Jönsson, G. 1997. Indoor Radon Surveys. Pp. 157-176. In. S.A. Durani, and R. Ilic (Editors). Radon Measurements by Etched Track Detectors: Applications in Radiation, Earth Sciences and Enviroment. World Scientific, Singapore, 387 pp.
• Kam, E., Yarar, Y., Çelebi, N., Karahan, G., Özüağ, C. 2005. Tekirdağ İli Gama Işınlama Dozlarının ve Ev- İçi Radon Konsantrasyonlarının Belirlenmesi, Türk Fizik Derneği, 22. Fizik Kongresi, 14-17 Eylül 2004, Bodrum, Özet Kitabı, 143.
• Kumbur, H., Zeren, O., Köksal, M., Özçınar, B. 1997. İçel’de Evlerde Radon Düzeylerinin Araştırılması, Ekoloji, 25, 25-31. http://www.ekolojidergisi.com.tr/resimler/258.pdf (Erişim tarihi: 29.03.09).
• Kürkçüoğlu, M.E., Haner, B., Yılmaz, A. 2008. Batı Karadeniz Taşkömürü Ocaklarında Kış Mevsimi Radon Konsantrasyonu Ölçümleri, Türk Fizik Derneği 25. Uluslar arası Fizik Kongresi, 25-29 Ağustos 2008, Bodrum, Özet Kitabı, 541.
• Kürkçüoğlu, M.E., Haner, B., Yılmaz, A., Toroğlu, İ. 2009. Karaelmas Yerleşkesi Merkez Kütüphanesi Radon Ölçümleri, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Fen Dergisi (E-Dergi), 4(2), 177-188.
• Rahman, S.U., Anwar, J., and Matiullah. 2008. Measurement of Indoor Radon Concentration Levels in Islamabad, Pakistan, Radiation Measurements 43, 401–404.
• RADOSYS, 2000 User’s Manuel (revised at 07/25/01).
• RADOSYS, 2009. Komple Radon Ölçüm Seti ve Dedektörler. http://www.radosys.com/products.html (Erişim tarihi: 17.08.2009).
• Saç, M.M., Camgöz, B. 2005. İzmir’de Sismik Aktiviteler ile Radon Konsantrasyonları Arasındaki Korelasyonun İncelenmesi, DEÜ Mühendislik Fakültesi, Fen ve Mühendislik Dergisi, 7 (3), 4754.
• Selçuk, A.B., Yavuz, H., Köksal, E.M., Özçınar, B. 1998. Radon Concentration in Elazig Houses and Factories Radiation Protection Dosimetry, 77 (3), 211-212.
• TAEK, 2009. Doğal Radyasyon Kaynakları. http://www.taek.gov.tr/bilgi/bilgi_maddeler/doga lrad.html (Erişim tarihi:29.03.09).
• TAEK, 2000. Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği. Resmi Gazete, No: 23999.
• Tso, M.Y., Leung, J. K. 2000. Population Dose Due To Natural Radiation in Hong Kong,Health Physics, 78(5), 555-558.
• Uluğ, A., Çelebi, N. 2004. Evimizdeki Görünmeyen Tehlike Radon Gazı: Türkiye Değerleri ve Diğer Ülkelerle Karşılaştırılması Türk Fizik Derneği, 22. Fizik Kongresi, 14-17 Eylül 2004, Bodrum, Özet Kitabı, 383.
• Uluğ, A., Karabulut, M.T., Çelebi, N. 2004a. Radon Measurement with CR-39 Track Detectors at Specific Locations in Turkey. Nuclear Technology and Radiation Protection, 19 (1) 4649.
• Uluğ, A., Kılıç, D., Çelebi, N. 2004b. Batı Anadolu Fay Hattında Yer Alan Burdur İlinin Ev İçi Radon Ölçümleri, Türk Fizik Derneği, 22. Fizik Kongresi, 14-17 Eylül 2004, Bodrum, Özet Kitabı, 376.
• UNSCEAR, 1988. United Nations Scientific Committee on the Effects of Atomic Radiation. Sources, Effects, and Risks of Ionizing Radiation. UNSCEAR Report, 1993. United Nations Scientific Committee on the Effects of Atomic Radioation Sources, Effects and Risks of Ionizing Radiations. (New York: United Nations Publications.
• UNSCEAR Report, 2000. United Nations Scientific Committee on the Effects of Atomic Radioation Sources, Effects and Risks of Ionizing Radiations. (New York: United Nations Publications.
• Vural, S.M. 2004. Yapı İçi Hava Niteliği Risk Süreci Modeli Belirlenmesi. Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 22s.
• Yaprak, G., Candan, O., Gür, F., Batmaz, İ., Camgöz, B. 2003. Aktif Gediz Grabeninde Yeralan Alaşehir/Manisa Yöresinde Tektonik Aktiviteye Dayalı Radon Anomalilerinin İncelenmesi, VIII. Ulusal Nükleer Bilimler ve Teknolojileri Kongresi, 15-17 Ekim 2003, Kayseri http://kutuphane.taek.gov.tr/internet_tarama/dosy alar/cd/4115/pdf/202.pdf (Erişim tarihi: 29.03.09).
• Yarar, Y., Günaydi, T., Çelebi, N. 2006. Determination of Radon Concentrarations of the Dikili Geothermal Area in Western Turkey, Radiation Protection Dosimetry, 118(1), 78-81.
• Yener, G., Küçüktaş, E. 1998. Concentrations of Radon and Decay Products in Various Underground Mines in Western Turkey and Total Effective Dose Equivalents, Analyst, 123, 31-34.