Examination knowledge levels of elderly people about colorectal cancer's risks and early diagnosis and their this cancer's risks

Yıl 2014, Cilt: 5 Sayı: 3, 88 - 93, 07.01.2015

Cansu Taşkın Şafak Dağhan Aslı Kalkım

Öz

Objective: The research conducted aim to examination knowledge levels of elderly people about colorectal cancer's risks and early diagnosis and their this cancer's risks.
Material and Methods: The descriptive study has been done between February-March 2011 in Izmir Metropolitan Municipality Health Aging Center. The population of the research consisted of 174 elderly people who are members of the center. The sample consisted of 92 people who come regularly the center and agreed to participate the research. Data were collected by conducting face to face interview using 23 item questionnaire developed by the researchers. The data were evaluated percentage distribution, t-test, mann whitney-u, one way anova and kruskall wallis test.
Results: Mean age of elderly people was 66,5±7,9 and 54,3% were women. It determined that 18,5% of elderly people smoked, 20,7% drink alcohol, 64,1% were obesite, 51,1% didn't physical exercise regularly, 77,2% weren't have another colorectal cancer screening test. It was detected that 3,3% of elderly people has polyp in their relatives, 34,8% has weakness, 29,3% has constipation, 16,3% has hemorrhoids in the last three months. Knowledge score mean about knowledge levels of elderly people about colorectal cancer's risks and early diagnosis was 7,73±2,03. It was determined that total knowledge score mean of 16.3% was 5 score and lower, total knowledge score mean of 20,7% was 10score. It was founded that there wasn't a significant difference socio-demographic variables and risk factors and the total knowledge score mean(p>0.05).
Conclusions: Consequently, ıt was showed that elderly people have risk factors about colorectal cancer, have not desired knowledge level about the disease and not have enough early diagnosis.
Key Words: colorectal cancer, elderly, risks, early diagnosis.

Anahtar Kelimeler

Colorectal cancer, elderly, risks, early diagnosis

Yaşlı bireylerin kolorektal kanserin riskleri ve erken tanısına yönelik bilgi düzeylerinin ve bu kanserle ilişkili risklerinin incelenmesi

Öz

Amaç: Araştırma yaşlı bireylerin kolorektal kanserin riskleri ve erken tanısına yönelik bilgi düzeylerinin ve bu kanserle ilişkili risklerinin incelenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir.
Materyal-Metod: Tanımlayıcı tipte olan araştırma, İzmir Büyükşehir Belediyesi Sağlıklı Yaş Alma ve Dayanışma Merkezi'nde, Şubat-Mart 2011 tarihleri arasında yapılmıştır. Araştırmanın evrenini merkeze üye olan 174 yaşlı birey, örneklemini ise merkeze düzenli gelen ve araştırmaya katılmayı kabul eden 92 birey oluşturmaktadır. Veriler, araştırmacılar tarafından hazırlanan 23 soruluk anket formu kullanılarak, yüz yüze görüşme yöntemiyle toplanmıştır. Verilerin istatistiksel değerlendirilmesi sayı, yüzde dağılımı, t testi, mann whitney u, one way anova ve kruskall wallis testi ile gerçekleştirilmiştir.
Bulgular: Araştırmaya katılanların yaş ortalaması 66,5±7,9 ve %54,3'ü kadındır. Yaşlı bireylerin %18,5'inin halen sigara içtiği, %20,7'sinin halen alkol kullandığı, %64.1'inin obez olduğu, %51,1'inin düzenli fiziksel egzersiz yapmadığı, %77.2'sinin daha önce herhangi bir kolorektal kanser tarama testi yaptırmadığı saptanmıştır. Bireylerin %3,3'ünün ikinci derece akrabalarında polip bulunduğu, bireylerin son üç ay içerisinde %34,8'inde halsizlik, %29,3'ünde kabızlık ve %16,3'ünde basur şikayetleri olduğu saptanmıştır. Yaşlı bireylerin kolorektal kanserin riskleri ve erken tanısına yönelik bilgi puan ortalaması 7,73±2,03'dür. Yaşlı bireylerin %16.3'ünün toplam bilgi puan ortalaması 5 puan ve altı, %20,7'sinin toplam bilgi puan ortalaması 10 olarak saptanmıştır. Sosyodemografik değişkenlerin ve yaşlıların öz bildirimine dayalı belirlenen risk faktörlerinin kolorektal kanserin riskleri ve erken tanısına yönelik bilgi puan ortalamasına etkisinin olmadığı belirlenmiştir (p>0.05).
Sonuç: Sonuç olarak, yaşlı bireylerin kolorektal kanser ile ilişkili risk faktörlerini barındırdıkları, hastalıkla ilgili istendik düzeyde bilgi sahibi olmadıkları ve erken tanı uygulamalarını yeterince yaptırmadıkları belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: kolorektal kanser, yaşlı, riskler, erken tanı.

Anahtar Kelimeler

Kolorektal kanser, yaşlı, riskler, erken tanı

Kaynakça

• T.C. Sağlık Bakanlığı. Dünya ve Türkiye’de kanser. http:// www.saglik.gov.tr/TR/belge/1-15486/dunya-ve-turkiyede- kanser.html. Erişim tarihi: 20.10.2013.
• Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Kanser Daire Başkanlığı. Türkiye’de kanser kayıtçılığı. http://www.kanser.gov.tr/daire- faaliyetleri/kanser-kayitciligi/108-t%C3%BCrkiyede-kanser- kayitcigi.html. Erişim tarihi: 20.10.2013.
• Vaizoğlu SA, Turhan T, Temel F, Bolat Ö, Baydar O, Ba- canlı A, Asarcıklı F, Güler Ç. Birinci basamakta 50 yaş ve üzeri bireylerde kolorektal kanser ile ilişkili olabilecek bazı faktörlerin ve gaitada gizli kan tetkikine uyumun değerlendir- ilmesi. Turk J of Geriatrics 2010; 13(2): 79-86.
• Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Kanser Daire Başkanlığı. Kanser istatistikleri. http://www.kanser.gov.tr/daire-faali- yetleri/kanser-istatistikleri.html. Erişim tarihi: 12.10.2013.
• Gürsu RU, Kesmezacar Ö, Karaçetin D, Mermut Ö, Ökten B, Güner Şİ. İstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesi Onkoloji Birimi: yeni kurulan bir ünitenin 18 aylık sonuçları. İstanbul Tıp Dergisi 2012; 13(1): 13-18.
• Tuncer M. T.C. Sağlık Bakanlığı Kanser Daire Başkan- lığı Ulusal Kanser Programı 2009-2015. Ankara: T.C. Sağlık
• Bakanlığı Kanserle Savaş Dairesi Başkanlığı; 2009.
• Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Kanser Daire Başkanlığı. Kolorektal Kanser Tarama Programı Ulusal Standartları. http://kanser.gov.tr/Dosya/tarama/kolorektal.pdf. Erişim tari- hi: 06.2014.
• McLoughlin RM, O’Morain CA. Colorectal cancer screen- ing. World J Gastroenterol. 2006; 12(42): 6747-6750.
• Boyle P, Levin B. Dünya Kanser Raporu. Fransa: Dünya Sağlık Örgütü Uluslar arası Kanser Araştırma- ları Kurumu; 2008. http://whqlibdoc.who.int/publica- tions/2009/9789283204237_tur_p1-104.pdf. Erişim tarihi: 2013.
• T.C. Sağlık Bakanlığı, Halk Sağlığı Kurumu. Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM). http://thsk. gov.tr/tr/index.php/kanser-onleme-erken-teshis/343-kanser- erken-teshis-tarama-ketem. Erişim tarihi: 10.10.2013.
• Sanchez JI, Palacios R, Thompson B, Martinez V, O’Con- nell MA. Assessing colorectal cancer screening behaviors and knowledge among at-risk Hispanics in Southern New Mexi- co. J of Cancer Therapy 2013; 4: 15-25.
• İzmir Büyükşehir Belediyesi. İzmir Büyükşehir Belediyesi Sağlıklı Yaş Alma ve Dayanışma Merkezi. http://www.izmir. bel.tr/Menu.asp?menuID=2046&MenuName=Salkl%20
• Ya%20Alma%20ve%20Dayanma%20Merkezi. Erişim tarihi: 02013.
• Kolutek R, Karataş N. Nevşehir ili Uçhisar kasabası’nda yaşayan bireylerde kanser risk faktörleri ve erken tanı belir- tilerinin saptanması. Sağlık Bilimleri Dergisi 2007; 16(1): 28
• Karahasanoğlu T. Kolorektal kanserler: tanı ve cerrahi tedavi. İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Et- kinlikleri. Gastrointestinal Sistem Hastalıkları Sempozyumu 2001; 271-279.
• Erarslan E, Yüksel İ. Obezite ve gastrointestinal kanser ilişkisi. Yeni Tıp Dergisi 2011; 28(4): 203-206.
• Friedenreich CM, Orenstein MR. Physical activity and cancer prevention: etiologic evidence and biological mecha- nisms. J Nutr. 2002; 132(Suppl 11): 3456S-3464S.
• Turan E, 2005-2008 Yılları Arasında Ondokuz Mayıs
• Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Tanı Alan Kolorektal Kanser- li Hastalarda Sosyodemografik ve Klinik Özellikler İle Risk Faktörlerinin Değerlendirilmesi. Uzmanlık Tezi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi; 2009.
• Nahas ARMF, Sarriff A, Othman S. Diet and colorectal cancer: Knowledge assessment among Malaysian university students. Int J Res Pharm Sci. 2013; 4(2): 194-197.
• Salimzadeh H, Delavari A, Montazeri A, Mirzazadeh A. Knowledge and practice of Iranians toward colorectal cancer, and barriers to screening. Int J Prev Med. 2012; 3: 29-35.
• Berkowitz Z, Hawkins NA, Peipins LA, et al. Beliefs, risk perceptions, and gaps in knowledge as barriers to colorectal cancer screening in older adults. JAGS 2008; 56(2): 307–314.
• Şen O. Kolorektal Kanserlerde Tarama (Pilot Çalışma). Uzmanlık tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi; 2008.
• Büyükdoğan M. Kolorektal kanserde genetik ve etyolojik faktörler. Selçuk Tıp Dergisi 2009; 25(3): 171-180.
• Sökmen F. Tıbbi onkoloji Polikliniğinde Takip Ve Tedavi Edilen Kolorektal Kanserli Hastaların Klinik Bilgilerinin Ret- rospektif Olarak Değerlendirilmesi. Uzmanlık Tezi. Zongul- dak: Zonguldak Karaelmas Üniversitesi; 2008.
• McCaffery K, Wardle J, Waller JO. Knowledge, attitudes, and behavioral intentions in relation to the early detection of colorectal cancer in the United Kingdom. Prev Med 2003; 36(5): 525-535.
• Christou A, Thompson SC. Colorectal cancer screening knowledge, attitudes and behavioural intention among Indig- enous Western Australians. BMC Public Health 2012; 12: 528-5