EŞİTSİZLİK BAĞLAMINDA KARŞILANMAYAN SAĞLIK İHTİYACI: TÜRKİYE SAĞLIK ARAŞTIRMASI VERİLERİNDEN KANITLAR

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 1, 34 - 51, 30.06.2021

Gülşen Genç , Mehmet Nurullah Kurutkan

Öz

Bu çalışmanın amacı, sosyo-ekonomik faktörlerin karşılanmayan sağlık ihtiyaçları üzerindeki etkilerini ve karşılanmayan sağlık ihtiyaçlarının neden olduğu sağlıkta eşitsizlikleri belirlemektir. Çalışmanın analizinde kullanılan değişkenler, 2014 ve 2016 yıllarına ait “TÜİK Sağlık Araştırması” mikro veri setinden elde edilmiştir. Farklılık ve etki analizleri yapılmıştır. Depresyon hastalığı ve sosyo-ekonomik değişkenlerin karşılanmayan sağlık ihtiyaçlarını etkileme derecesini tespit etmek için bir model kurulmuştur. Modellerin analizinde Binary Logit Regresyon analizi kullanılmıştır. Karşılanmayan sağlık ihtiyaçlarının alt kategorileri (randevu alma süresinin uzunluğu, uzaklık ya da ulaşım problemleri ve ödeme güçlüğü), sosyodemografik değişkenlere göre farklılık arz etmektedir. Yaş, gelir, sağlık güvencesine sahip olmak, cinsiyet, medeni durum, eğitim, çalışma durumu, genel sağlık durumu, bedensel ağrı durumu ve depresyon gibi faktörler karşılanmayan sağlık ihtiyaçlarına en çok etki eden faktörlerdir. Karşılanmayan sağlık ihtiyaçlarının neden olduğu sağlıkta eşitsizliklerden de en çok dezavantajlı gruplar etkilenmektedir. Bu çalışma ile elde edilen sonuçlar, araştırmacılara, politika yapıcılara ve sağlık yöneticilerine kanıta dayalı karar verme için veri oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sağlık, Eşitsizlik, Sağlıkta Eşitsizlik, Karşılanmayan Sağlık İhtiyacı

Kaynakça

• Aba, G., (2014), Ülkeler Arası Sağlık Eşitsizliklerinin Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi, Doktora tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hastane İşletmeciliği Anabilim Dalı, İstanbul.
• Aba, G. ve Ateş, M., (2015), Sağlıkta Eşitsizlikler, 1. Baskı, İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Allin, S. and Masseria, C., (2009), “Unmet Need as an Indicator of Health Care Access”, Eurohealth, 15(3): 7-9.
• Ayanian, J. Z., Weissman, J. S., Schneider, E. C., Ginsburg, J. A. and Zaslavsky, A. M., (2000), “Unmet Health Needs of Uninsured Adults in the United States”, Jama, 284(16): 2061-2069.
• Bahar, Z. ve Gördes Aydoğdu, N., (2011), “Sağlıkta Eşitsizlik ve Hemşirelik”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 4(3): 131-136.
• Braveman, P. A., (2003), “Monitoring Equity In Health and Health Care: A Conceptual Framework”, Journal of Health, Population and Nutrition, 21(3): 181-192.
• Bryant, T., Leaver, C. and Dunn, J., (2009), “Unmet Healthcare Need, Gender, and Health Inequalities in Canada”, Health Policy, 91(1): 24-32.
• Budak, F., (2019), “Sağlık ve Sağlık Statüsü Belirleyicileri”, içinde F. Budak (Ed.), Sağlık Statüsü Belirleyicileri, (ss. 23-40), 1. Baskı, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Connolly, S. and Wren, M. A., (2017), “Unmet Healthcare Needs in Ireland: Analysis Using the EU-SILC Survey”, Health Policy, 121(4): 434-441.
• Crombie, I. K., Irvine, L., Elliott, L. and Wallace, H., (2005), Closing the Health Inequalities Gap: An International Perspective, WHO Regional Office for Europe, Copenhagen.
• DeRigne, L., Porterfield, S. and Metz, S., (2009), “The Influence of Health Insurance on Parent’s Reports of Children’s Unmet Mental Health Needs”, Maternal and Child Health Journal, 13(2): 176-186.
• Diamant, A. L., Hays, R. D., Morales, L. S., Ford, W., Calmes, D., Asch, S. et al., (2004), “Delays and Unmet Need for Health Care Among Adult Primary Care Patients in a Restructured Urban Public Health System”, American Journal of Public Health, 94(5): 783-789.
• Doğanoğlu, F. ve Gülcü, A., (2001), “Gelir Eşitsizliği Ölçümünde Kullanılan Yöntemler”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2(1): 47-65.
• Dunlop, S., Coyte, P. C. and McIsaac, W., (2000), “Socio-Economic Status and the Utilisation of Physicians' Services: Results from the Canadian National Population Health Survey”, Social Science and Medicine, 51(1): 123-133.
• Gakidou, E. E., Murray, C.J.L. and Frenk, J., (2000), “Defining and Measuring Health Inequality: An Approach Based On The Distribution Of Health Expectancy”, Bulletin of the World Health Organization, 78(1): 42-54.
• Kara, O ve Kurutkan M. N., (2018), Mikro İktisadi Açıdan Sağlık Hizmetleri Piyasasının Analizi, 1. Baskı, Ankara: Nobel Bilimsel Eserler.
• Kara, O., Kurutkan, M. N. ve Genç, G., (2018), “Sağlık Hizmetlerine Erişim Açısından Hakkaniyet: Uygulamalı Bir Analiz”, İzmir Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Kongresi (İZCEAS) Bildiriler Kitabı. 05-08 Aralık. (ss. 2541-2557), Ankara: Detay Yayıncılık.
• Kawachi, I., Subramanian, S. V. and Almeida-Filho, N., (2002), “A Glossary For Health Inequalities”, Journal of Epidemiology and Community Health, 56(9): 647-652.
• Kjeken, I., Dagfinrud, H., Mowinckel, P., Uhlig, T., Kvien, T. K. and Finset, A., (2006), “Rheumatology Care: Involvement in Medical Decisions, Received Information, Satisfaction with Care, and Unmet Health Care Needs in Patients with Rheumatoid Arthritis and Ankylosing Spondylitis”, Arthritis Care and Research, 55(3): 394-401.
• Kshetri, D. B. and Smith, W. C., (2011), “Self-Reported Health Problems, Health Care Utilisation and Unmet Health Care Needs of Elderly Men and Women in an Urban Municipality and a Rural Area of Bhaktapur District of Nepal”, The Aging Male, 14(2): 127-131.
• Lee, M., Park, S., Choi, M. and Lee, K. S., (2020), “Unmet Medical Needs of Patients with Benign Prostate Enlargement”, Journal of Clinical Medicine, 9(4): 895.
• Lee, S. Y., Kim, C. W., Kang, J. H. and Seo, N. K., (2015), “Unmet Healthcare Needs Depending on Employment Status”, Health Policy, 119(7): 899-906.
• Marshall, E. G., (2011), “Do Young Adults Have Unmet Healthcare Needs?”, Journal of Adolescent Health, 49(5): 490-497.
• Nelson, C. H. and Park, J., (2006), “The Nature and Correlates of Unmet Health Care Needs in Ontario, Canada”, Social Science and Medicine, 62(9): 2291-2300.
• Nelson, L. P., Getzin, A., Graham, D., Zhou, J., Wagle, E. M., McQuiston, J. et al., (2011), “Unmet Dental Needs and Barriers to Care for Children with Significant Special Health Care Needs”, Pediatric Dentistry, 33(1): 29-36.
• Newacheck, P. W., Hughes, D. C., Hung, Y. Y., Wong, S. and Stoddard, J. J., (2000), “The Unmet Health Needs of America's Children”, Pediatrics, 105(4): 989-997.
• OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development) (2012), “Health at a Glance: Europe 2012”, OECD Publishing.
• Pappa, E., Kontodimopoulos, N., Papadopoulos, A., Tountas, Y. and Niakas, D., (2013), “Investigating Unmet Health Needs in Primary Health Care Services in a Representative Sample of the Greek Population”, International Journal of Environmental Research and Public Health, 10(5): 2017-2027.
• Westin, M., Åhs, A., Persson, K. B. and Westerling, R., (2004), “A Large Proportion of Swedish Citizens Refrain from Seeking Medical Care—Lack of Confidence in the Medical Services a Plausible Explanation?”, Health Policy, 68(3): 333-344.
• Whitehead, M., (1992), “Eşitlik ve Sağlık: Kavram ve İlkeler”, TTB Yayınları, Ankara.
• Yoon, H. J. and Jang, S. I., (2017), “Unmet Healthcare Needs Status and Trend of Korea in 2015”, Health Policy and Management, 27(1): 80-83.
• Yoon, Y. S., Jung, B., Kim, D. and Ha, I. H., (2019), “Factors Underlying Unmet Medical Needs: A Cross-Sectional Study”, International Journal of Environmental Research and Public Health, 16(13): 1-19.