İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE KÜRESEL ISINMANIN TOPLUM SAĞLIĞI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 14 - 25, 10.08.2022

Ziya Çeçen , Fatmanur Güvenç

Öz

Küresel ısınma ve iklim değişikliği sadece insanların hayatını etkileyen bir unsur değildir. Yeryüzünde yaşayan tüm canlıları doğrudan ilgilendiren bir meseledir. Bu nedenle dünyada ortak bir çalışma yürütülmektedir. 21. yy’de gelişen teknoloji, sanayileşme, nüfusun artması, çevre kirliliklerinin artması gibi çevresel unsurlar iklim değişikliklerine neden olmaktadır. İklimlerin yaşanması gereken aralıklarda yaşanmaması ise küresel ısınmayı beraberinde getirmektedir. Küresel ısınmanın ortaya çıkmasıyla birlikte hem insan hayatında hem de çevresel yönden olumsuzluklar kendini göstermeye başlamıştır. İnsanların çevreye karşı duyarlı olmaması, devletlerin aldığı önlemlerin istenilen düzeyde olmaması, toplumların bilinçsiz olması gibi nedenlerden dolayı küresel ısınma ve iklim değişikliği hız kazanmaktadır. İklim değişikliklerinin insan sağlığına da doğrudan olumsuz etkileri mevcuttur. Su kaynaklarının azalması, yeşil alanların yok edilmesi, çevrenin sürekli kirletilmesi gibi unsurların sonucu insan sağlığının bozulmasını doğurmaktadır. Bu durum sadece insan sağlığının bozulmasına değil, doğada yaşayan bütün canlıların yaşamının son bulmasına neden olmaktadır. Dünyanın daha yaşanılabilir bir yer haline gelmesi toplumların elindedir. Bu sebeple suyun bilinçli olarak tüketilmesi, çevrenin olabildiğince temiz bırakılması, insanların ve özellikle çocukların küçük yaşta iklim değişikliklerine karşı bilgilendirilmesi gibi önlemler alınarak gelecek nesillere daha temiz, güzel ve yaşanılabilir bir dünya bırakılabilir. Bu çalışmada küresel ısınma ve iklim değişikliğinin toplumlar üzerindeki etkileri incelenmek istenmiş, bu problem için devletlerin uyguladıkları uygulamalar değerlendirilmiş ve bu sorun için çözüm önerileri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Küresel ısınma, iklim değişikliği, halk sağlığı.

Kaynakça

• Akdur, R., Çöl, M., Işık, A., İdil, A., Durmuşoğlu, M ve Tunçbilek, A. (1998). Halk sağlığı. Ankara: Antıp
• Akın, G. (2006). Küresel ısınma, nedenleri ve sonuçları. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Dergisi, 46(2), 29-43.
• Akın, G. (2013). Yüzyılımızın temel sorunlarından biri; buzulların erimesi. Antropoloji, 25, 9-27.
• Aksay, C. S., Ketenoğlu, O. ve Kurt, L. (2005). Küresel ısınma ve iklim değişikliği. Selçuk Üniversitesi Fen Fakültesi Fen Dergisi, 1(25), 29-42.
• Arat, Güzin, Murat Trkeş, ve Erol Saner. 2002. Vizyon 2023: Bilim ve Teknoloji Stratejileri Teknoloji Öngörü Projesi Çevre ve Sürdürülebilir Kalkınma Paneli. Ankara
• Bartra, J., Mullol, J., del Cuvillo, A., Dávila, I., Ferrer, M., Jáuregui, I. et al. (2007). Air pollution and allergens. Journal of investigational allergology & clinical immunology, 17(2), 3–8.
• Biçer, Burcu Küçük, ve Songül Acar Vaizoğlu. 2015. "Hemşirelik Bölümü Öğrencilerinin Küresel Isınma/İklim Değişikliği Hakkındaki Bilgi ve Farkındalıklarının Belirlenmesi.” Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 2(2): 30-43.
• Ciscar, J. C., Iglesias, A., Feyen, L., Szabó, L., Van Regemorter, D., Amelung, B. et al. (2011). Physical and economic consequences of climate change in Europe. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 108(7), 2678–2683.
• Council, N. R. (2007). Evaluating progress of the U.S. climate science program: methods and preliminary results.evaluating progress of the U.S. climate change science program: methods and preliminary results. Washington: The National Academies Press.
• Cullet, Philippe. 1995. “Defination of an Environmental Right in A Human Rights Context.” Netherlands Quarterly of Human Rights.
• Çağlar, Sunay. 2000. “İklim Değişiyor.” Bilim ve Teknik 392 (Temmuz): 36-46.
• Çamur, Derya, ve Songül A. Vaizoğlu. 2007. “Çevreye İlişkin Önemli Toplantı ve Belgeler.” TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 6(4): 297-306.
• Çiftçioğlu, Hseyin, ve Ahmet Hamdi Aydın. 2019. “Türkiye’de Yerel Yönetimler ve Çevre Sorunlarının Çözümündeki Sorumlulukları, Rolleri ve Önemş.” Al Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi 3(2): 42-66.
• Ebi, K. L., & Schmier, J. K. (2005). A stitch in time: improving public health early warning systems for extreme weather events. Epidemiologic reviews, 27, 115–121.
• Emrealp, Sadun. 2005. Yerel Gündem 21 Uygulamalarına Yönelik Kolaylaştırıcı Bilgiler El Kitabı. 2. ed. İstanbul: Birmat Matbaası.
• Engels, Anita. 1999. Globaler Umweltdiskurs and Lokale Umweltkrisen-Gesellschaft Und Anthropogener Klimawandel Im Senegal.
• Epa, U.S. (2019). Criteria air pollutants. America’s Children and the Environment (ACE). Usa. https://www.epa.gov/americaschildrenenvironment/ace-environments-and-contaminants-criteria-air-pollutants Erişim Tarihi: 15.05.2021.
• Epa. (2004). Uv index guide. United States Enviromental Protection. https://www.epa.gov/sites/production/files/documents/uviguide.pdf Erişim Tarihi: 15.05.2021.
• Epa. (2016). Hazardous air pollutants. United States Enviromental Protection. https://www.epa.gov./haps/hazardous-air-pollutants-sources-and-exposure Erişim Tarihi: 15.05.2021.
• Epa. (2017). Climate change: basic ınformation. https://19january2017snapshot.epa.gov/climatechange/climate-change-basic-information_html#main-content Erişim Tarihi: 15.05.2021.
• Fann vd., (2016). Air quality impacts. U.S. global change research program içinde (ss. 69-98). Washington. https://health2016.globalchange.gov/low/ClimateHealth2016_03_Air_Quality_small.pdf Erişim Tarihi: 15.05.2021.
• Gurjar, B. R., Butler, T. M., Lawrence, M. G. ve Lelieveld, J. (2008). Evaluation of emissions and air quality in megacities. Atmospheric Environment, 42(7), 1593-1606.
• Gür, H. (2016). İklim değişikliği nedir, biyolojik sistemleri nasıl etkiler? Bilim ve Gelecek 78-83.
• Harris, Paul G. 2003. “Fairness, Responsibility, and Climate Change.” Ethics and İnternational Affairs 17(1): 149-156.
• Ipcc. (1988). The ıntergovernmantal panel on climate change. Tarım Orman. https://www.tarimorman.gov.tr/ABDGM/Belgeler/Uluslararası Kuruluşlar/IPCC TR.pdf Erişim Tarihi: 15.05.2021.
• Kaya, N. E. (2019, Mayıs). Türkiye’de kirli hava 52 bin ölüme neden oldu. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/te/saglik/turkiyede-kirli-hava-52-bin-olume-neden-oldu-/1472435 Erişim Tarihi: 15.05.2021.
• Keleş, Ruşen ve Birol Ertan. 2002. Çevre Hukukuna Giriş. Ankara: İmge Kitabevi.
• Levy, B. S. ve Patz, J. A. (2015). Climate change, human rights, and social justice. Annals of Globall Health, 81(3), 310-322.
• Nasa (2021). Greenhouse effect: keeping the balance. Nasa Climate Kids. https://climatekids.nasa.gov/greenhouse-effect-and-carbon-cycle/ Erişim Tarihi: 15.05.2021.
• Nasa. (2020). World of change: global temperatures. Nasa Earth Observatory. https://earthobservatory.nasa.gov/world-of-change/global-temperatures Erişim Tarihi: 15.05.2021.
• Özel, Mehmet, ve Selim Kılıç. 2006. “Küresel Bir Sorun Olarak İklim Değişikliği ve İklim Politikaları.” İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi 4(34):137-169.
• Özmehmet, Ecehan. 2008. “Dünya ve Trkiye Sürdürülebilie Kalkınma Yaklaşımları.” Journal of Yaşar University 12(3): 1853-1876.
• Özmen, M. T. (2009). Sera Gazı- Küresel ısınma ve Kyoto protokolü. İMO Dergisi, 453(1), 42-46.
• Öztürk, Kemal. 2002. “Küresel İklim Değişikliği ve Türkiyeye Olası Etkileri.” Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 22(1): 47-65.
• Page, Edward A. 2006. Climate Change, Justice And Future Generations. USA.
• Pallmemaerts, Marc. 1997. “Stockholm’den Rio’ya Uluslararası Çevre Hukuku: Geleceğe Doğru Geri Adım Mı?” Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 52(1):1.
• Rec. 2015. A’dan Z’ye İklim Değişikliği Başucu Rehberi. 2. ed. edited by R.Ü. Sayman. Ankara: Ajanstürk Matbaacılık A.Ş.
• Robyn, L., Tony, M., Wayne, S. ve Bruce, A. (2006). Solar ultraviolet radiation: global burden of disease from solar ultraviolet radiation. (A. Prüss-Üstün, H. Zeeb, C. Mathers ve M. Repacholi, Ed.) World Health. Cenevre: World Health Organization. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/43505/9241594403_eneg.pdf;jsessionid=989F0F07C4389740209B46A62449E230?sequence=1 Erişim Tarihi: 15.05.2021.
• Sejian, Veerasamy, Vijai Prakash Maurya, Kamal Kumar, and Syed Mohammad Khursheed Naqvi. 2012. “Effect of Multiple Stresses on Growth and Adaptive Capability of Malpura Ewes under Semi-Arid Tropical Environment.” Tropical Animal Health and Production 45(1): 107-116.
• Smith, K. R vd., Human health: impacts, adaptation, and co-benefits. In C. B. Field, V. Barros, & D. J. Dokken (Eds.), Climate Change 2014: Impacts, Adaptation, and Vulnerability. Part A: Global and Sectoral Aspects. Contribution of Working Group II to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change (1 ed., pp. 709-754). Cambridge University. Press. https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/02/WGIIAR5-Chap11_FINAL.pdf. Erişim Tarihi: 15.05.2021.
• Tıraş, Hacı Hayrettin. 2012. “Sürdürülebilir Kalkınma ve Çevre Teorik Bir İnceleme.” Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 2(2): 57-73.
• Turpancı, Ayşin. 2018. “Çevre Hukukunun Gelişiminde Uluslararası Örgütlerin Rolü.” Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Hukuku Anabilim Dalı.
• Türkeş, Murat, Utku M. Sümer, ve Gönül Çetiner. 2000. “Kyoto Protokolü Esneklik Mekanizmaları.” Tesisat Dergisi 52:84-100.
• Türkeş, Murat. 2006. “Küresel İklimin Geleceği ve Kyoto Protokolü.” Jeopolitik 29:99-107.
• Un. 1973. Report of the United Nations Conference on Human Environment. Vol. 4. New York.
• Who. (2016). Public health. World Health Organization; Weather-Climate-Water. https://public.wmo.int/en/our-mandate/focus-areas/public-health Erişim Tarihi: 15.05.2021.
• Who. (2016). Who global urban ambient air pollution database. Public health, environmental and social determinants of health (PHE). https://www.who.int/phe/health_topics/outdoorair/databases/cities/en/ Erişim Tarihi: 15.05. 2021.
• Who. (2017). Radiation: the ultraviolet (uv) index. World Health Organization. https://www.who.int/news-room/q-a-detail/radiation-the-ultraviolet-(uv)-index Erişim Tarihi: 15.05.2021.
• Yeldan, E. ve Voyvoda, E. (2015). Türkiye için düşük karbonlu kalkınma yolları ve öncelikleri. İstanbul. https://web.archive.org/web/20160904121408/http://awsassets.wwftr.panda.org/downloads/20151007_turkiye_icin_duuk_karbonlu_kalknma_yollar_ve_oncelikleri_rapor_1.pdf Erişim Tarihi: 15.05.2021.
• Yılmaz, E. (2005). İklim geleceğimiz. Bilim ve Teknik, 451, 38-48.