Fenomenolojik Yaklaşımın Bir Yöntem Olarak Sağlık Bilimleri Alanında Kullanımı

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 119 - 140, 31.12.2022

Perihan Eren Bana

Öz

Fenomenolojik yaklaşım, nitel araştırma yöntemlerinden birisidir ve son yıllarda araştırmacıların daha fazla ilgisini çeken bir yöntem haline gelmiştir. Bu çalışmada bir araştırma yöntemi olarak fenomenolojik yaklaşımın tarihsel geçmişi, diğer disiplinlerle ve tüme varım ile olan ilişkisi ve çeşitleri ile fenomenolojik bir araştırmanın nasıl yapılandırılması ve yorumlanması gerektiği konuları üzerinde durulmuştur. Sağlık bilimlerinde yapılan yirmi farklı araştırmada kullanılan fenomenolojik yaklaşımın da ele alındığı çalışmanın son bölümünde sağlık bilimleri alanında fenomenolojik yaklaşımın daha etkin ve yaygın bir şekilde kullanılmasını sağlayacağı düşünülen önerilere yer verilmiştir. Çünkü sağlık bilimleri alanında fenomenolojik yaklaşımın kullanılmasının sağlığın sosyal süreçlerle olan ilgisinin daha iyi anlaşılmasını sağlayacağı düşünülmektedir. Sağlık bilimleri alanında yapılan çalışmalarda genellikle nitel veri analizi programlarının kullanılmadığı, kodlamaların ve temaların oluşturulması sürecinde daha çok veri çözümlemesi sonrası oluşturulan düz yazıdan araştırmacıların yaptığı çıkarımlarla sonuca ulaşıldığı görülmüştür. Analiz programlarının kullanılmamasının olası nedenlerinin de değerlendirildiği çalışmanın, gelecekte sağlık bilimleri alanında yapılacak bilimsel çalışmaların artmasına katkı sağlaması umulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Fenomenoloji, sağlık bilimleri, araştırma yöntemleri, nitel araştırma

Destekleyen Kurum

Destekleyen kurum bulunmamaktadır.

Proje Numarası

Herhangi bir proje numarası yoktur.

Use of Phenomenological Approach as a Method in the Field of Health Sciences

Öz

The phenomenological approach is one of the qualitative research methods and has become a method that attracts more attention of researchers in recent years. In this study, the historical background of the phenomenological approach as a research method, its relationship with other disciplines and induction and its types, and how a phenomenological research should be structured and interpreted are emphasized. In the last part of the study, which also deals with the phenomenological approach used in twenty different studies in health sciences, suggestions that are thought to enable the phenomenological approach to be used more effectively and widely in the field of health sciences are included. Because it is thought that the use of the phenomenological approach in the field of health sciences will provide a better understanding of the relevance of health to social processes. It has been observed that qualitative data analysis programs are generally not used in studies in the field of health sciences, and the conclusions made by the researchers from the prose created after data analysis in the process of creating coding and themes were seen. It is hoped that the study, which also evaluates the possible reasons for not using analysis programs, will contribute to the increase of scientific studies in the field of health sciences in the future.

Anahtar Kelimeler

Phenomenology, health scinces, research methods, qualitative research

Proje Numarası

Herhangi bir proje numarası yoktur.

Kaynakça

• Adıbelli, D. ve Kırca, N. (2021) Hemşirelik eğitiminde analitik düşünme becerisi: Fenomenolojik bir çalışma. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 9(2), 628-641.
• Aydın, D. ve Atalay, S. (2022) Hemşirelerin bakış açısından ölüm ve ötanazi ilişkisi üzerine fenomenolojik bir analiz. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(43), 1033-1076.
• Bakacak, A.G. (2006) ‘Husserl’in Fenomenolojisi’nin Sosyolojideki Yansıması: Fenomenolojik Sosyoloji’ Muğla Üniversitesi Felsefe ve Sosyal Bilimler Sempozyumu Bildirileri, (S. 181-191) Vadi Yayınları, Ankara ISNB: 975-6768-78-9
• Bernard, H.R. (2013) ‘Social Research Methods- Qualitative and Quantitative Approaches’ SagePublications (S:20-21) ISBN: 978-1-4129-7854-5
• Birgili, F. ve Khorshid, L. (2013) İdrar yolu enfeksiyonlarının önlenmesinde istendik davranış geliştirmeye yönelik fenomenolojik yaklaşımla yapılan bireysel danışmanlığın ve grup eğitiminin etkisi. Florence Nightingale Journal of Nursing, 21(1), 9-21.
• Çalış, G. ve Altuğ-Özsoy, S. (2021) Kadınların evde doğum deneyimleri: Fenomenoloji çalışması. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 37(1), 23-38.
• Çarpar, M. C. (2020) Sosyolojide iki temel niteliksel desen: fenomenolojik ve etnografik araştırma. The Journal of Social Science, 4(8), 689-704.
• Denzin, N.K. and Lincoln Yvonna S. (2005) ‘The Sage Handbook of Qualititative Research-Institutional Review Boards and Methodological Conservatism, The Challenge to and from Phenomenological Paradigms’ SagePublications (S: 165-179) ISBN: 978-0-7619-2757-0
• Durmaz, M. Kurşun, Ş. Öztürk, K. ve Gür, S. (2021) Perioperatif süreçte hipotermi açısından incelenen hastaların konfor durumlarına ilişkin deneyimleri: Fenomenolojik bir çalışma örneği. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi, 3(3), 157-167.
• Er-Güneri, S. Kavlak, O. ve Göker, E.N.T. (2019) İnfertil Kadınlarda Umut ve Umutsuzluk: Fenomenolojik Çalışma. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 11, 24-36.
• Eraydın, Ş. ve Karabey, T. (2022) Hemşirelik öğrencilerinin ilaç uygulama deneyimlerine yönelik duygu, düşünce ve görüşleri: Fenomenolojik çalışma. Avrasya Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(1), 64-71.
• Gödelek, K. (2006) ‘Husserl’in Felsefesine Psikoloizmin Yeri’ Muğla Üniversitesi Felsefe ve Sosyal Bilimler Sempozyumu Bildirileri, (S. 349-358) Vadi Yayınları, Ankara ISNB: 975-6768-78-9.
• Gökduman-Keleş, M. ve Özlem-Altinkaya, S. (2022) Ebelerin yetkileri hakkında görüşleri; nitel bir çalışma. Sağlık Bilimleri Dergisi, 31(2), 145-151.
• Gözetlik, S. (2006) ‘Fenomenolojideki “Yönelmişlik” Kavramı Açısından Edebiyatın ve Sanatın Konusunun Yorumlanması’ Muğla Üniversitesi Felsefe ve Sosyal Bilimler Sempozyumu Bildirileri, (S.359-362) Vadi Yayınları, Ankara ISNB: 975-6768-78-9
• Grbich, C. (2007) Qualitative Data Analysis ‘Qualitative Data Analysis’ (S. 3-14), ‘Phenomenology’ (S.84-94) SagePublications ISBN 97-1-4129-2142-8.
• Güler, A. Halıcıoğlu H.B. ve Taşğın S. (2013) ‘Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri – Fenomenolojik Araştıma’ S:234-255 Seçkin Yayıncılık, Ankara
• Husserl, E. (1999) The essential Husserl: Basic writings in transcendental phenomenology. Indiana University Press.
• İzgü, N. (2020) Meme kanseri tedavisini tamamlamış bireylerin tedavi sonrası döneme ilişkin deneyimleri: tanımlayıcı fenomenolojik bir araştırma. Türkiye Klinikleri Journal of Nursing Sciences, 12(3).
• Jones, R.A. (1996) ‘Research Methods in the Social and Behavioral Sciences’ (S:6-9) ISBN 0-87893-372-7.
• Kaya, Y. ve Akın-Işık, R. (2021) COVID-19 ile yaşanan sosyal izolasyonun aile ve evlilik yaşamına yansımaları: Fenomenolojik bir çalışma. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 15(3), 510-520.
• Kırca, N. ve Özcan, Ş. (2022) Sağlık profesyonellerinin doğumdan sonra ten tene temas uygulamasındaki engelleri: Nitel bir çalışma. Turkiye Klinikleri Journal of Nursing Sciences, 14(2).
• Koçan, S. Demirci-Güngördü, N., Demir, A., ve Üstün, Ç. (2017) Bir grup sağlık çalışanının bakış açısıyla göçmen sorunu: nitel bir çalışma. Electronic Turkish Studies, 12(31).
• Kuş, E. (2007) ‘Nicel-Nitel Araştırma Teknikleri- Sosyal Bilimlerde Araştırma Teknikleri: Nicel mi? Nitel mi?’ (S.11,15,78,84,) Anı Yayıncılık, Ankara ISBN 6376-01-5
• Marshall, B. Cardon, P. Poddar, A. & Fontenot, R. (2013) Does sample size matter in qualitative research?: A review of qualitative interviews in IS research. Journal of Computer İnformation Systems, 54(1), 11-22.
• Muslu, L. Ardahan, M. ve Günbayi, I. (2017) Tip 2 Diabetes Mellituslu hastaların psikososyal uyum sürecine ilişkin görüşleri: fenomenolojik bir araştırma. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 9(1), 75-100.
• Oyur-Çelik, G. O. ve Dalfidan, B. (2022) Öğrencilerin organ bağışı hakkındaki düşüncelerinin belirlendiği fenomenolojik bir çalışma. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 13(2), 228-239.
• Rickman, H.P. (Çeviren: Mehmet Dağ 1992) ‘Anlama ve İnsan Bilimleri’ Ankara Üniversitesi Basımevi. SS:171. ISBN: 9789758217175
• Sarıkaya-Karabudak, S. ve Conk, Z. (2018) Diyaliz tedavisi alan çocuğun hastalığının ebeveynler üzerindeki biyopsikososyal etkilerinin fenomenolojik olarak belirlenmesi. Hemşirelik Bilimi Dergisi, 1(3), 7-20.
• Suveren, Y. (2022) Sağlık bilimlerinde nitel araştırmaların yeri ve önemi üzerine bir değerlendirme. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 12(1), 39-48.
• Tekindal, M. & Uğuz-Arsu, Ş. (2020) Nitel araştırma yöntemi olarak fenomenolojik yaklaşımın kapsamı ve sürecine yönelik bir derleme. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 20(1), 153-172.
• Tekinsoy-Kartın, P. Doğan, N. Çürük, G. N. Özdemir, Ü. Taşcı, S. Varal, F. ve Çetin, M. (2018) Kök hücre naklini bekleyen hastaların yaşamış olduğu deneyimlere fenomenolojik yaklaşım. Sağlık Bilimleri Dergisi, 27(2), 137-141.
• Tel-Aydın, H. Tok-Yıldız, F. Karagözoğlu, Ş. ve Özden, D. (2012) Hastaların bakış açısıyla kronik obstrüktif akciğer hastalığı ile yaşamak: Fenomenolojik çalışma. Florence Nightingale Journal of Nursing, 20(3), 177-183.
• Tosun, S. (2022) Sağlık hizmetlerinde genç işsizliği sorununa fenomenolojik bir yaklaşım. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 16(2), 60-75.
• Ulutaşdemir, N. Timur, H. Huzun S. ve Kulakaç, N. (2022) COVID-19 Pandemisi işe yeni başlayan hemşirelerin mesleğe adaptasyonlarını ve iş motivasyonlarını nasıl etkiledi? Hemşire deneyimleri: Fenomenolojik bir çalışma. Sağlık Akademisi Kastamonu, 7(COVID-19 Ek Sayısı), 38-53.
• Yılmaz, N. Yılmaz, E. ve Orhan, R. E. (2021) Sağlık yönetimi öğrencilerinin sağlık hizmetlerinde kalite algısına yönelik bir araştırma. SDÜ Sağlık Yönetimi Dergisi, 3(1), 64-78.
• Patricia, L. Munhall. (1994) Revisioning phenomenology: Nursing and health science research (No. 41). Jones & Bartlett Learning. (1-30). İnternet Kaynakları:
• https://sozluk.gov.tr (Erişim Tarihi: 02/11/2022)