THE CAUSALITY BETWEEN THE EXCHANGE RATE AND HEALTH PRICE INDEX: AN ECONOMETRIC ANALYSIS

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 220 - 230

Buse Fidan Türkön , Anı Hande Mete , Canser Boz

Öz

Health care costs have been an increasing concern for both households and governments in almost all countries. Following the COVID-19 pandemic, there have been significant increases in the prices of goods and services related to healthcare in countries worldwide. In Turkey, the rate of Health Consumer Price Index (HCPE) increase is particularly high. For example, while the health price index was only 112 in January 2006, it had risen to only 150 by January 2015. Before the pandemic, in January 2019, it was calculated at 236. However, in January 2023, during the post-pandemic period, the same index soared to 718.3 and by July, it reached approximately 900. This paper examines the causality relationship between the health care price index and the real exchange rate index using time series for Turkey. The data set, which examines the relationship between the changes in the nominal exchange rate and the health price index, in terms of the Turkish economy are nominal exchange rate (in dollar terms) and domestic health consumer price index (2003=100). The data were obtained monthly from the Central Bank of the Republic of Turkey (CBRT) electronic data distribution system. The data is between 2006:01-2023:07. E-views 9.0 econometrics package program was used in the analysis. According to the results of Toda-Yamamoto approach, there was a causality from (NER) Nominal Exchange Rate to (HCPE) Health Consumer Price Index.

Anahtar Kelimeler

: Health, Health Price, Inflation, Exchange Rate, Toda Yamamato

Döviz Kuru ve Sağlık Fiyat Endeksi Arasındaki Nedensellik: Bir Ekonometrik Analiz

Öz

Sağlık harcamaları, hemen hemen tüm ülkelerde hem haneler hem de hükümetler için önemli bir konudur. COVID-19 pandemisinin ardından, dünya genelinde sağlıkla ilgili mal ve hizmetlerin fiyatlarında önemli artışlar yaşanmıştır. Türkiye'de, Sağlık Tüketici Fiyat Endeksi (STFE) artış oranı özellikle yüksektir. Örneğin, Ocak 2006'da sağlık fiyat endeksi sadece 112 iken, Ocak 2015'te sadece 150'ye yükselmiştir. Pandemi öncesi, Ocak 2019'da 236 olarak hesaplanmıştı. Ancak, pandemi sonrası dönemde, Ocak 2023'te aynı endeks 718,3'e fırlamış ve temmuz ayı itibariyle yaklaşık 900'e ulaşmıştır. Bu makale, Türkiye için sağlık fiyat endeksi ile reel döviz kuru endeksi arasındaki nedensellik ilişkisini zaman serileri kullanarak incelemektedir. Türk ekonomisi açısından nominal döviz kuru değişiklikleri ile sağlık fiyat endeksi arasındaki ilişkiyi inceleyen veri seti, nominal döviz kuru (dolar cinsinden) ve yurtiçi sağlık tüketici fiyat endeksini (2003=100) içermektedir. Veriler, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) elektronik veri dağıtım sisteminden aylık olarak alınmıştır. Veriler 2006:01-2023:07 arasındadır. Analizde E-views 9.0 ekonometrik paket programı kullanılmıştır. Toda-Yamamoto yaklaşımının sonuçlarına göre, (NDK) Nominal Döviz Kuru'ndan (STFE) Sağlık Tüketici Fiyat Endeksi'ne doğru bir nedensellik olduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sağlık, Sağlık Fiyatı, Enflasyon, Döviz Kuru, Toda Yamamato

Kaynakça

• Ağazade, S., & Ergün, A. (2023). Medical tourism demand to Türkiye: sub-sectoral panel data estimations. Journal of Quality Assurance in Hospitality & Tourism, 1–19. https://doi.org/10.1080/1528008X.2023.2272631
• Akca, N., Sonmez, S., & Yilmaz, A. (2017). Determinants of health expenditure in oecd countries: a decision tree model. Pakistan Journal of Medical Sciences, 33(6), 1490-1494. https://doi.org/10.12669/pjms.336.13300
• Alazoğlu Coşğun, Y. (2023). Covid-19 pandemisinin Türkiye'deki enflasyonist sürece yansımaları ile ilgili ekonometrik analiz [Master’s Thesis]. Aksaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ankara, H. G., ve Zeybek, D. Ö. (2021). Sağlıkta dönüşüm sonrası sağlık harcamaları ve sağlık enflasyonu: Zaman serisi analizleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 12(32), 1078-1093. https://doi.org/10.21076/vizyoner.808283
• Asfuroğlu, D. (2021). The determinants of inflation in emerging markets and developing countries: a literature review. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 483-504. https://doi.org/10.18037/ausbd.959251
• Aytekin, İ., Bayrakdar, S., ve Aksoy, E. (2023). Türkiye’de döviz kuru ile enflasyon arasındaki uzun ve kısa dönemli ilişkinin incelenmesi. İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi - Journal of Economic Policy Researches, 10(1), 87-112. https://doi.org/10.26650/JEPR1114402
• Ayvaz, Ö. (2006). Döviz kuru ve hisse senetleri fiyatları arasındaki nedensellik ilişkisi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8 (2), 1-14.
• Barca, B. (2022). Enflasyon, döviz kuru ve faiz oranları arasındaki nedensellik ilişkisi: Türkiye örneği [Master’s Thesis]. Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Celkan, Ö. S. (2023). Döviz kuru ve enflasyon ilişkisi: Türkiye örneği. Ekonomi ve Finansal Araştırmalar Dergisi, 5(1), 19-37. https://doi.org/10.56668/jefr.1310360
• Central Bank of the Republic of Türkiye Head Office. (2024). Statistics Data, Retrieved December 14, 2024 from https://evds2.tcmb.gov.tr/
• Dornbusch, R. (1985). Inflation, exchange rates and stabilization (No. w1739). National Bureau of Economic Research, 165, 1-28. https://ies.princeton.edu/pdf/E165.pdf
• Dzupire, N. C. (2020). Modeling the co-movement of inflation and exchange rate. Preprints. https://doi.org/10.20944/preprints202003.0465.v1
• Gujarati, D. (2004). Temel ekonometri. Literatür Yayıncılık.
• Musandiwa, J. & Ngwakwe, C. C. (2023). The effect of exchange rates on consumer price index. Oblik I Finansi, 4(102), 47-52. https://doi.org/10.33146/2307-9878-2023-4(102)-47-52.
• Ozer, M., Inal, V., & Kirca, M. (2022). The relationship between the health services price index and the real effective exchange rate index in Turkey: A frequency domain causality analysis. EKOIST Journal of Econometrics and Statistics, 36, 21-41. https://doi.org/10.26650/ekoist.2022.36.1108803
• Pekmezci, A., ve Bozkurt, K. (2016). Döviz kuru ve ekonomik büyüme: Türk turizm sektörü için bir analiz. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (24), 97-110.
• Prada, S. I., Alonso, J. C., & Fernández, J. (2019). Exchange rate pass-through into consumer healthcare prices in Colombia. Cuadernos de Economía, 38(77), 523-550. https://doi.org/10.15446/cuad.econ.v38n77.66189
• Rompas, C. D., & Tuhatelu, C. I. O. (2023). Dampak fluktuasi kurs transaksi atas indeks sektoral di Indonesia. Riset Akuntansi Dan Portofolio Investasi, 1(2), 33–37. https://doi.org/10.58784/rapi.41
• Toda, H. Y., & Yamamoto T. (1995), Statistical inferences in vector autoregressions with possibly integrated processes. Journal of Econometrics, 66, 225‐250.
• Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı. (2015). Beşeri tıbbi ürünlerin fiyatlandırılmasına dair karar (No. 2015/7752). Retrieved June 25, 2024 from https://www.titck.gov.tr/
• Usupbeyli, A., & Ucak, S. (2020). The effects of exchange rates on CPI and PPI. Business and Economics Research Journal, 11(1), 323–334. https://doi.org/10.20409/berj.2020.252
• Ünsal, Y., Kaplan, Y., ve Günsoy, G., (2021). Döviz kuru ve sektörel enflasyon ilişkisi: Türkiye üzerine ampirik bir analiz. Journal of Academic Opinion, 1(1), 15-23.
• Xu, K., Saksena, P., & Holly, A. (2011). The determinants of health expenditure (Working Paper, December). Geneva: World Health Organization. https://www.r4d.org/wp-content/uploads/TransisitionsInHealthFinancing_DeterminantsofExpenditures.pdf