TÜRKİYE’DE ÖZEL GEREKSİNİMLİ BİREYLERİN AİLELERİ ÜZERİNE YAPILMIŞ LİSANSÜSTÜ TEZLERİN ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ (2021)

Yıl 2022, Sayı: Özel Sayı (Ö1), 182 - 188, 31.03.2022

Sümeyra Özdemir

Öz

Çalışmanın amacı Türkiye’de 2021 yılında özel gereksinim gösteren bireylerin ailelerini kapsayan lisansüstü araştırmaların çeşitli değişkenler açısından incelenmesidir. Özel gereksinimli olan bireylerin ailelerinin normal gelişim gösteren çocuk sahibi olan ailelerden birçok yönden anlamlı olarak farklılık gösterdiği alanyazında mevcuttur (Baş, 2018; Palancı, 2017; Ateş, 2016; Eyüboğlu, 2014). Bu doğrultuda teorik alt yapı oluşturmada önemli yer taşıyan lisansüstü tez araştırmalarından 2021 yılında Yükseköğretim Kurulu’nda (YÖK) yayımlanmış özel gereksinimli çocuğu olan aileler üzerine yapılan araştırmalar incelenmiştir. Araştırmaya Eğitim-Öğretim konusu filtrelenerek, 2021 yılı ve adında ‘özel’ ve ‘aile’ kelimelerinin bulunduğu yüksek lisans ve doktora tezleri dahil edilmiştir. 15 araştırmanın farklı değişkenler açısından incelendiği çalışmada betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Ailelerin duygu düzenleme güçlüğü, ebeveynlik stresi, oyun etkileşimi ve pandemi deneyimlerini inceleyen çalışmaların yanında kardeş ilişkisi ve baba katılımı temaları saptanan araştırmalarda en çok araştırma özel eğitimin etkileri konusunda daha sonra ise farklı alanlarda aile eğitiminin etkileri olarak saptanmıştır. Aile dinamiğinin birey ve toplum açısından çok önemli bir yerde olduğu göz önünde tutularak farklı gelişim gösteren bireylerin aileleriyle ilgili araştırmaların anlamlı farklılıklar ortaya koyduğu sonucuna varılmıştır. Özellikle yükseköğretim kurumlarındaki araştırmaların daha çoklu boyutlarıyla alanyazına kazandırılması gerektiği önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Eğitim-öğretim, lisansüstü, aile, özel eğitim

Destekleyen Kurum

EMAK 2021 Kongre bildirisi tam metin

Kaynakça

• Açıkgöz, M. H. (2021). Aile Eğitimi ve Performans Geri Bildiriminin Özel Öğrenme Güçlüğü Olan Çocuğa Sahip Bir Annenin Akıcı Okuma Stratejilerini Kullanma Düzeyine Etkileri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir).
• Ateş, G. E. (2016). Rehabilitasyon Merkezlerinde Eğitim Alan Otizm Tanısı Almış Olan Çocuklara Sahip Ebeveynlerin Yaşam Doyumunun, Aile İşlevlerinin ve Öğrenilmiş Güçlülüğünün İncelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bakan, P. (2021). Özel Gereksinimli Çocuk Sahibi Annelerin Covıd-19 Pandemi Deneyimlerine İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.