YABANCILAR İÇİN HAZIRLANMIŞ “YENİSEY (C1+)” TÜRKÇE OKUMA KİTABINDA YER ALAN SÖZ VARLIĞI ÖĞELERİ

Yıl 2022, Sayı: Özel Sayı (Ö1), 189 - 225, 31.03.2022

Gökçen Göçen , Gül Çakır

Öz

Kelimelerin, dil öğreniminde önemli bir yeri olduğu bilinmektedir. Hem ana dilinin hem de yabancı dilin etkin kullanımı, söz varlığının zenginliği ile mümkündür. Yabancı dil öğretiminde kelime bilgisi çalışmaları genellikle ders kitaplarına yönelik gerçekleştirilse de yeni kelimelerin kazandırılmasında okuma kitaplarının da rolü bulunmaktadır. Bu bakımdan kitapların sık ve yaygın olarak kullanılan söz varlığı öğeleri ile hazırlanması önemlidir. Dilde sık ve yaygın olarak kullanılan kelimelerin tespiti için sıklık çalışmalarından yararlanılmaktadır. Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde sıklık çalışmalarının genelde ders kitapları üzerinde yapıldığı görülmektedir. Buna karşılık öğretimde yer alacak ve materyal hazırlamada hedef söz varlığının belirlenmesi sürecinde, okuma kitaplarında sıklıkla yer alan söz varlığının tespit edilmesi de bir ihtiyaçtır. Bu ihtiyaçtan hareketle çalışmada, “Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenler için hazırlanmış okuma kitaplarında sıklıkla yer alan söz varlığı öğeleri nelerdir?” sorusuna yanıt bulmak amaçlanmıştır. Nitel araştırma desenlerinden durum çalışmasının kullanıldığı çalışmada, Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenler için hazırlanan “Yenisey” okuma setindeki C1+ seviyesi kitabı incelenmiştir. Veri toplama aracı olarak doküman analizinin kullanıldığı bu araştırmada, okuma kitabındaki kelimeler, ikilemeler, deyimler ve atasözleri tespit edilmiştir. Söz varlığı unsurlarının analizinde CİBAKAYA 2.3 programı kullanılmıştır. Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre okuma kitabında en çok fiil ve isimlerden oluşan kelimelere, ardından deyimler ile ikilemelere ve en az atasözlerine yer verildiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi, kelime öğretimi, söz varlığı, sözcük sıklığı

Kaynakça

• Açık, F. (2013). Temel Türkçe (A1-A2) için söz dağarcığı tespit denemesi. Abdurrahman Güzel İçin Armağan Kitabı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Aksan, D. (2004). Türkçenin söz varlığı. (Üçüncü Basım). Ankara: Engin Yayınları.
• Arslan, N. (2014). Yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarında söz varlığı unsurlarının incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Aydın, M. (2015). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan ders ve okuma kitaplarındaki kelime sıklığı ve seviyelere göre kelime hazinesi çalışması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Aydın, M. & Açık, F. (2017). TÖMER kitaplarındaki kelime varlığı. International Journal of Language Academy, 5(1), 337-348.
• Baş, B. & Gündoğdu M. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenen öğrencilerin kelime hazinesi üzerine bir durum tespiti: A1-B2 örneği. International Journal of Languages Education and Teaching, 8(2), 53-66.
• Bozkurt, B. (2015). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde orta seviye (B1-B2 düzeyi) hedef sözcük belirleme çalışması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çal, A. (2015). Türkiye’de farklı dönemlere ait kelime sıklığı çalışmaları üzerine bir değerlendirme. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(8), 715-730.
• Çelik, S. (2014). Yabancı dil olarak Almanca ve Türkçe öğretimi A1 ve A2 seviyesindeki ders kitaplarında kullanılan söz varlığının karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çınar, İ. & İnce, B. (2015). Türkçe ve Türk kültürü ders kitaplarındaki söz varlığına derlem temelli bir bakış. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 3(1), 198-209.
• Çiçek, M. (2015). Avrupa dil programı sözcük setleri ile yabancılara Türkçe öğretimi kitaplarındaki kelimelerin karşılaştırılması: Yunus Emre Enstitüsü Türkçe öğretim seti A1 ders kitabı örneği. International Journal of Language Academy, 3(2), 216-231.
• Dilidüzgün, Ş. (2014). Türkçe öğretiminde sözcük öğretim yöntemlerinin yeterliliği. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi Dergisi, 7(17), 233–258.
• Göçen, G. (2016). Yabancılar için hazırlanan Türkçe ders kitaplarındaki söz varlığı ile Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlerin yazılı anlatımlarındaki söz varlığı. Yayımlanmamış doktora tezi. Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Göçen, G. & Aydın, E. (2021). Yabancılar için hazırlanmış Türkçe okuma kitaplarındaki söz varlığı: Çocuk Hikâyeleri Dizisi A1-A2 örneği. Uluslararası Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Dergisi, 4(1), 93-126.
• Göçen, G., Gökmen, H., Şahin, B., & Çelebi, M. (2020). Yabancılar için Türkçe okuma kitaplarında yer alan fiillerin incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, (105), 146-172.
• Göçen, G., Gümüş, B., Kışla, C., & Güdek, G. (2020). Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenler için hazırlanan okuma kitaplarında yer alan sözcüklerin incelenmesi. Journal of Sustainable Educational Studies (JSES), 1(1), 33-63.
• Göçen, G., Karabulut, G., Yıldız Memiş, N., & Darama, M. (2020). Yabancılar için Türkçe okuma kitaplarında yer alan ikileme, deyim ve atasözlerinin kullanım sıklığı ve seviyelere göre dağılımı. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 8(2), 112-142.
• Göçen, G. & Okur, A. (2017). Türkçeyi Yabancı dil olarak öğrenenlerin yazılı anlatımlarındaki sözcüklerin kullanım sıklığı. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 119-136.
• Göçen, G., Şen, B., & Duman, S. (2020). Yabancılar için Türkçe okuma kitaplarındaki isim soylu kelimelerin kullanım sıklığı. TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 21, 46-73.
• Gündoğdu, İ. (2019). Kültürlerarası iletişim yaklaşımı açısından Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılan ders kitaplarındaki deyimler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Hayran, T. (2019). Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarında söz varlığına yönelik bir inceleme. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Burdur.
• Karatay, H. (2007). Kelime öğretimi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(1), 141-153.
• Kılıç, T. (2017). Yedi İklim Türkçe ve İstanbul Yabancılar İçin Türkçe öğretim setlerindeki fiilimsilerin kullanım sıklığının belirlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
• Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(8), 170-189.
• Mustafaoğlu, R. (2018). Yabancı dil olarak İngilizce ve Türkçe öğretimi A1 ve A2 seviyesindeki ders kitaplarının söz varlığı bakımından karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Onan, B. (2016). Söz varlığı terminolojisi üzerine bir analiz çalışması. Millî Eğitim Dergisi, 45(210), 11-29.
• Ölker, G. (2011). Yazılı Türkçenin Kelime Sıklığı sözlüğü (1945-1950). Yayımlanmamış doktora tezi. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Özdemirel, A. Y. (2017). Yabancı dil olarak Türkçe ve İngilizce ders kitaplarındaki sözcüklerin kullanım sıklığı bağlamında değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Öztürk, H. (2013). 1980’den 2010 yılına okunurluğu yüksek Türk romanlarının söz varlığı açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Serin, N. (2017). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi için hazırlanmış ders kitapları ile bu kitapları kullanan öğrencilerin söz varlığının karşılaştırılması. Yayımlanmamış doktora tezi. Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Şimşek, N. D. (2015). Yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarındaki metinlerin ilişkisel söz varlığı açısından değerlendirilmesi. International Journal of Science Culture and Sport, 3, 809-827.
• Şimşek, R. (2019). Subliminal bir güç göstergesi: Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde ders kitapları. Yayımlanmamış doktora tezi. İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Tüm, G. (2010). Atasözlerinin değişik kültür ve dilleri anlamadaki rolü. Turkish Studies– International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 5(4), 663-678.
• Yahşi, Ö. (2020). Yabancılara Türkçe öğretiminde temel düzey söz varlığını belirleme: Yabancılar için hazırlanan Türkçe ders kitapları ile Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlerin yazılı ve sözlü anlatım uygulamalarına dayalı söz varlığı. Yayımlanmamış doktora tezi. Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Yıldırım, F. & Tüfekçioğlu, B. (2016). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi kuramlar, yöntemler, beceriler, uygulamalar. Ankara: Pegem Yayınları.
• Yıldız, C. & Okur, A. (2010). İlköğretim okullarındaki okuma etkinliklerinde göz ardı edilen bir konu: Sözcük öğretimi. TÜBAR, (27) 753-773.