Türkiye’de Erken Çocukluk Otizmi Konulu Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 1, 13 - 26, 31.01.2023

Nesrin Akın , Senem Akıncı Düzel

Öz

Özet
Otizm (OSB), belirtileri erken dönemde başlayan etkileri ömür boyu devam eden sosyal etkileşimin kısıtlı yada hiç olmadığı iletişimin sınırlı tekrar davranışların ve ekolalinin yaygın olduğu nöro-gelişimsel bir bozukluk olarak tanımlanmaktadır. Otizm bir hastalık değildir. Eğitim faktörünün OSB’nin seyrinde olumlu etkileri olduğu yapılan çalışmalarda gözlenmektedir. Bu çalışmada Türkiye’de eğitim öğretim alanında otizm ile ilgili 2015-2021 yılları arasında yapılan lisansüstü tezler incelenmiştir. Tarama modelinde desenlenen çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden dokuman analizi tekniği kullanılmıştır. Çalışmada Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezinden 01/12/2021 tarihinde yapılan tez taraması sonucunda, eğitim öğretim alanında Otizm Spektrum Bozukluğu ilgili 97 tezden Okul Öncesi Otizm ilgili 12 doktora, 18 yüksek lisans tezin içinde olduğu toplam 30 tezin incelemesi yapılmıştır. Bulgularda toplanan verileri yüzdeleri ve frekans dağılımları verilmiştir. Tezlerin çalışma konularını ağırlıklı olarak çocukların taklit becerileri, dil gelişimleri, iletişim başlatma ve sürdürme becerileri, akran ilişkileri oluşturmaktadır. Tezler ağırlıklı olarak özel eğitim alanında çalışılmış olup temel eğitim bilimleri alanında 2 çalışma mevcuttur. Çalışmalarda erken çocukluk döneminde otizm ile ilgili çalışmalarda örneklem grubu 65 ile 1 arasında değişmektedir. Bu örneklem grubu tezlerdeki sadece otizm tanılı çocukların sayısal verilerini ifade etmektedir. Tezlerin büyük çoğunluğunda yöntem olarak tek denekli araştırma modellerinden çoklu yoklama modeli, ilişkisel tarama modeli, betimsel nitel araştırma yöntemleri kullanılmıştır. Deneysel yapılan tezlerde çocukların dil gelişimi, problem davranış, iletişim ve taklit becerilerinde deney grubunun lehine anlamlı farklar bulunmuştur.Tezlerin tamamına yakınında erken çocukluk dönemi otizm spektrum bozukluğuna yönelik daha kapsamlı nicel ve nitel daha fazla araştırmalar yapılması önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Erken çocukluk, Otizm, Otizm ile ilgili Tezler
Bu makale 18-19 Aralık 2021 tarihinde Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Kongresinde bildiri olarak sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Otizm, Erken Çocukluk, Tezler

Destekleyen Kurum

Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi

Teşekkür

Yardım ve desteklerini esirgemeyen okul öncesi yüksek lisans eğitimi bölümündeki tüm hocalarımıza emekleri ve hoşgörüleri için teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Alak,G . (2018).Okul Öncesi Dönemde Sözel Olmayan Otizm Spektrum Bozukluğu Tanılı Çocukların Söz Öncesi Becerilerinin Gelişiminde Anne Yanıtlayıcılığının Etkisinin Boylamsal İncelenmesi.( Doktora Tezi),Ankara Üniversitesi,Özel Eğitim Bölümü , Ankara.
• Bal, İ.Ş.(2021).Otizm Spektrum Bozukluğunda Erken Ve Yoğun Davranışsal Eğitimin (EYDE) Etkiliğinin İncelenmesi: Vaka Çalışması.( Yüksek Lisans Tezi), Biruni Üniversitesi, Özel Eğitim Bölümü , İstanbul.
• Bayam, A. (2017). 2-6 Yaş Arasındaki Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklara uygulanan Oyun Seansının Sosyal Beceri Ve Dil Gelişiminde Yol Açtığı Değişimin İncelenmesi.(Yüksek Lisans Tezi),Beykent Üniversitesi,Psikoloji, İstanbul.
• Boyraz,D.S.(2016).Otizmli Çocuklara Kurallı Oyunların Öğretiminde Aşamalı Yardımla Öğretim Yönteminin Etkililiği. (Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi ,Özel Eğitim Bölümü, İstanbul.
• Bülbül,I.A.( 2019).Otizm Spektrum Bozukluğu Olan ,Gelişimsel Geriliği Olan Ve Tipik Gelişim Gösteren Çocukların Taklit Becerilerinin ve Taklit Göreveleri Sırasındaki Görsel Dikkatlerinin Karşılaştırılarak İncelenmesi.( Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri,Ankara.
• Coşkun,İ. ,Dündar, Ş.,& Parlak, C. (2014).Türkiye’de Özel Eğitim Alanında Yapılan Lisansüstü Tezlerin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi (2008-2013).Ege Eğitim Dergisi, (14),375-396 DOI: 10.12984/eed.49993
• Çattık, M.(2019).Ebeveyn Koçluğu Aracılığıyla Sunulan Talep Etme – Model Olmayla Öğretimin Otizmli Çocukların Sosyal Becerilerine Etkisi.( Doktora Tezi), Anadolu Üniversitesi, Özel Eğitim Bölümü , Eskişehir. Eliçin,Ö.(2015).Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklara İşlevsel Okuma Becerilerinin Kazandırılmasında Tablet Bilgisayar Aracılığı İle Sunulan Programın Etkililiği.( Doktora Tezi),Abant İzzet Baysal Üniversitesi,Özel Eğitim Bölümü, Bolu.
• Erdoğan, F.K.(2019). Akran İletişiminin Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Bir Bireyin Dil Ve Oyun Gelişimine Etkisinin İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi),Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Özel Eğitim Bölümü Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Evren,H.D.(2021).Otizmli Çocukların Nesneli Eylemleri Taklit Etme Düzeyleri Üzerinde Baba Aracılı Video İle Model Olma Öğretiminin Etkililiği. (Yüksek Lisans Tezi),Abant İzzet Baysal Üniversitesi , Özel Eğitim Bölümü,Bolu.
• Eyiip,Ö.D.(2018).Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklara Robot Görünümüyle Sunulan Öğretimin Ortak Dikkat Becerileri Üzerindeki Etkililiği.(Doktora Tezi), Anadolu Üniversitesi, Özel Eğitim Bölümü, Eskişehir.
• Genç,G.B.(2017).Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklara Soru Sorarak İletişim Başlatmanın Kazandırılmasında Temel Tepki Öğretiminin Etkileri.(Doktora Tezi), Anadolu Üniversitesi, Özel Eğitim Bölümü, Eskişehir.
• Gülboy,E.(2017).Otizmi Olan Çocukların Etkinlikler ve ortamlar Arası Geçişlerini Kolaylaştırmada Hazırlayıcı Videoların Etkisi.(Yüksek Lisans Tezi),Anadolu Üniversitesi, Özel Eğitim Bölümü, Eskişehir.
• Gülboy,E.(2021).Koçluk Desteğinin Öğretmenlerin İşlevsel İşlevsel Öğretimini Uygulama Becerileri İle Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocukların İletişim Becerilerine Ve Problem Davranışlarına Etkisi( Doktora Tezi),Anadolu Üniversitesi, Özel Eğitim Bölümü ,Eskişehir.
• Güler,T.D.(2019).Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocukların Bilişsel Ve Sosyal Becerilerinin Geliştirilmesinde Mobil Sosyal Öykü Haritaları Kullanımı.(Doktora Tezi),Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri, Ankara.
• İnce,G.(2019).Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklara Sözel Yardım Talep Etme Becerisinin Öğretiminde Fırsat Öğretiminin Etkililiği.(Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi, Özel Eğitim Bölümü, İstanbul.
• Kaya, İ. Özgenel, M. , Taşkın, Z. ,Şehir, S.& Çomak, N. (2021). Türkiye’de “Problem Davranış” Konulu Tezlerin İncelenmesi (2000-2020): BİR DURUM ÇALIŞMASI. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (40), 21-32 Retrieved form https// dergipark.org.tr en/pub/ zgefd/issue/66186/987642
• Keskin,S.(2021).Replik Öğretimin Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Bireylerin Karşılıklı Konuşma Becerileri Kazanmalarına Etkisi.(Doktora Tezi), Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Koca,B.( 2021).Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklara Ebeveyn Merkezli Sosyal İletişim Öğretimi Müdahale Programının Etkiliğinin İncelenmesi.( Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi, Özel Eğitim Bölümü, Ankara.
• Küçük,Y.(2020). «Benim de Sesim Var» Programının Otizmli Çocukların Dil Gelişimi Ve Anne Babaların Yaşam Kaliteleri Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi.( Yüksek Lisans Tezi), Üsküdar Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Menteş,H.S.(2020).Otizm Spektrum Bozukluğuna Sahip Bir Çocuğun Okul Öncesi Kaynaştırma Sınıfındaki Akran İlişkilerinin İncelenmesi.(Yüksek Lisans Tezi), Çukurova Üniversitesi, Okul Öncesi Bölümü, Adana.
• Orhan,B.E.(2020). Uyarlanmış Fiziksel Aktivitelere Katılan Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Bir Bireyin Davranış Problemlerindeki Değişimlerin İncelenmesi.(Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi, Özel Eğitim Spor Bölümü, Ankara.
• Özbey,E.B.(2019).36-78 Aylık Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) Olan Çocukların OSB’den Etkilenme ,Sosyal Beceri Ve Problem Davranış Düzeyi İle Annelerinin Etkileşim Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi.(Yüksek Lisans Tezi),Anadolu Üniversitesi, Özel Eğitim Bölümü, Eskişehir.
• Özer,O.(2018).Erken Çocuklukta Otizmli Bireylere Acil Telefon Numaralarını Söyleyebilme Becerisinin Kazandırılmasında ,Eşzamanlı İpucuyla Öğretimin Etkililiği.(Yüksek Lisans Tezi),Bahçeşehir Üniversitesi,Okul Öncesi Bölümü, İstanbul.
• Taylan ,F. Y.(2021).Okul Öncesi Kaynaştırma Ortamlarındaki Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocukların Katılımları Ve Farklı Değişkenlerle İlişkisi.(Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi, Özel Eğitim Bölümü ,Ankara.
• Taylan,S.B.( 2020).Otizm Spektrum Bozukluğu Olan ve Tipik Gelişim Gösteren Çocuklarla Modeli Taklit Etme Ve Modelin Niyetini Anlama Düzeylerinin Karşılaştırılması.(Yüksek Lisans Tezi),Ankara Üniversitesi, Özel Eğitim Bölümü, Ankara.
• Toprak,Ö. (2015).Geliştirilmiş Bütünleştirici Modelin, Otizm Spektrum Bozukluğuna Sahip Çocukların İfade Ettikleri Kelime Ve Hece Sayısının Arttırılmasındaki Etkililiği.(Yüksek Lisans Tezi),Marmara Üniversitesi,Özel Eğitim Bölümü,İstanbul.
• Toklu Başkak, E & Aral, N.(2021).Türkiye’de Otizm Tanısı Almış Bireylerin Aileleri İle Yapılmış Tezlerin Ve Makalelerin İncelenmesi (2000-2021).İzmir Sosyal Bilimler Dergisi,3 (2), 213-224 DOI: 10.47899/ijss.20213210
• Tosun,D.G.(2016).Otizmli Bireylere Çok Basamaklı Talep Etme Becerisinin Öğretiminde Dokunmatik Ekranlı Konuşma Üreten Cihaz Kullanımının Etkililiği.(Doktora Tezi),Anadolu Üniversitei, ÖzelEğitim Bölümü, Eskişehir.
• Tuna,A. (2020).Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklara Robot Tararfından Sunulan Öğretim Uygulamasının Çocukların Sembolik Oyun Becerileri Üzerindeki Etkileri.(Doktora Tezi),Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,Engelli Çalışmaları,Edirne.
• Uluyol,M.(2015).Çocukların Otizm Spektrum Bozukluğu Derecesi İle Duyu-Biliş Özellikleri Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesi.(Yüksek Lisans Tezi), Anadolu Üniversitesi,Özel Eğitim Bölümü,Eskişehir.
• Yıldırım,T.(2019).Sınıf İçi Temel Tepki Öğretiminin Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocukların İfade Edici Dil Becerileri Üzerindeki Etkisi.( Yüksek Lisans Tezi), Biruni Üniversitesi,Özel Eğitim Bölümü, İstanbul.