Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Bireylerde Sosyal Beceri Öğretiminde Kullanılan Kanıt Temelli Bir Uygulama: PEERS

Yıl 2023, Sayı: Özel Sayı (Ö2), 180 - 189, 31.03.2023

Zehra Kurşun

Öz

Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan bireyler sosyal becerilerde yetersizlikler göstermektedir. Bu sebeple OSB olan bireylerin sosyal becerilerinin geliştirilmesi eğitimlerinde yer alması ve geliştirilmesi gereken öncelikli amaçlardandır. OSB olan bireylere sosyal beceri öğretiminde pek çok yöntem kullanılmaktadır. Ancak burada önemli olan nokta kanıt temelli uygulamaların kullanılıyor olmasıdır. PEERS Programı UCLA Üniversitesi’nden Dr. Elizabeth Laugeson tarafından oluşturulmuş kanıta dayalı bir “sosyal beceri eğitim” programıdır. Bu araştırmada OSB olan bireylere sosyal beceri öğretiminde kullanılan PEERS Programının uygulanmasına yönelik bir derleme çalışması yapılmıştır. Derleme çalışmalarında ele alınan konuyla ilgili alan yazında yer alan çalışmalar ayrıştırılır ve konuyla ilgili mevcut durumun anlatımı yapılır. Bu amaç çerçevesinde yapılan bu çalışmada yazar tarafından konuya ilişkin taramalar yapılarak elde edilen bulguların aktarımı yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Otizm spektrum bozukluğu, PEERS, sosyal beceri öğretimi

Kaynakça

• Attwood, T. (2000). Strategies for improving the social integration of children with Asperger syndrome, Autism, 4(1), 85-100. doi: https://doi.org/10.1177/1362361300004001006
• Attwood, T. (2003). Frameworks for behavioral interventions. Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America, 12, 65-86. doi: 10.1016/s1056-4993(02)00054-8
• Avcıoğlu, H. (2005). Etkinliklerle sosyal beceri öğretimi. (2. Baskı). Ankara: Kök Yayıncılık.
• Bellini, S., Peters, J. K., Benner, L., & Hope, A. (2007). A meta-analysis of school-based social skills interventions for children with autism spectrum disorders. Remedial and Special Education, 28(3), 153-162. doi: 10.1177/07419325070280030401
• Bock, M. A., (2016). SODA strategy: Enhancing the social interaction skills of youngsters with asperger syndrome, Intervention in School and Clinic, 36(5), 272-278. doi: https://doi.org/10.1177/105345120103600503
• Burrows, M., Ford, J., & Bottroff, V. (2001). The post school outcomes of young adults with autism spectrum disorder. Australasian Journal of Special Education, 25(1), 34-48. doi: https://doi.org/10.1017/S1030011200024842
• Constantino, J. N. (2005). Social responsiveness scale. Los Angeles: Western Psychological Services.
• Dağseven Emecen, D. (2011). Comparison of direct and problem solving approach in teaching social skills to children with mental retardation. Educational Sciences: Theory and practice, 11(3), 1414-1420.
• Durualp, E., & Aral, N. (2015). Oyun temelli sosyal beceri eğitimi. (2.Baskı). Ankara: Vize Yayıncılık.
• Frankel, F., & Mintz, J. (2011). Maternal reports of play dates of clinic referred and community children. Journal of Child and Family Studies, 25(5), 623-630. doi: https://doi.org/10.1007/s10826-010-9437-9
• Gantman, A., Kapp, S. K., Orenski, K., & Laugeson, E. A. (2012). Social skills training for young adults with autism spectrum disorders: A randomized controlled pilot study. Journal for Autism nd Developmental Disorder, 42(6), 1094-1103. doi: https://doi.org/10.1007/s10803-011-1350-6
• Gardner, D. M., Gerdes, A. C., & Weinberger, K. (2015). Examination of a parentassisted, friendship-building program for adolescents with ADHD. Journal of Attention Disorders, 23(4), 363-373. doi: 10.1177/1087054715588188
• Howlin, P. (2000). Outcome in adult life for more able individuals with autism or Asperger syndrome. Autism, 4(1). 63-83. doi: 10.1177/1362361300004001005
• Karst, J. S., Van Hecke, A. V., Carson, A. M., Stevens, S., Schohl, K., & Dolan, B. (2015). Parent and family outcomes of PEERS: A social skills intervention for adolescents with autism disorders. Journal of Autism and Developmental Disorders, 45(3), 752-765. doi: 10.1007/s10803-014-2231-6
• Krasny, L., Williams, B. J., Provencal, S., & Ozonoff, S. (2003). Social skills interventions fort he autism spectrum: Essential ingredients and a model curriculum. Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America, 12(1), 107-122. doi: 10.1016/s1056-4993(02)00051-2.
• Laugeson, E. A., & Frankel, F. (2010). Social skills for teenagers with developmental and autism spectrum disorders: The PEERS Treatment Manual. New York: Routledge.
• Laugeson, E. A., & Park, M. N. (2014). Using a CBT approach to teach social skills to adolescents with autism spectrum disorder and other social challenges: The PEERS method. Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy, 32(1), 84-97.
• Laugeson, E. A., Ellingsen, R., Sanderson, J., Tucci, L., & Bates, S. (2014). The ABC’s of teaching social skills to adolescents with autism spectrum disorder in the classroom: The UCLA PEERS program. Journal of Autism and Other Developmental Disorders, 44, 2244-2256. doi: 10.1007/s10803-014-2108-8
• Laugeson, E. A., Frankel, F., Gantman, A., Dillon, A. R., & Mogil, C. (2012). Evidence-based social skills training for adolescents with autism spectrum disorders: The Ucla PEERS program. Journal of Autism and Developmental Disorders, 42(6), 1025-1036. doi: 10.1007/s10803-011-1339-1
• Laugeson, E. A., Frankel, F., Mogil, C., & Dillon, A. R. (2009). Parent-assisted social skills training to improve friendships in teens with autism spectrum disordes. Journal of Autism and Developmental Disorders, 39(4), 596-606. doi: doi: 10.1007/s10803-008-0664-5
• Laugeson, E. A., Gantman, A., Kapp, S. K., Orenski, K., & Ellingsen, R. (2015). A randomized controlled trial to improve social skills in young adults with autism spectrum disorder: The UCLA PEERS program. Journal of Autism and Developmental Disorders, 45(12), 3978-3989. doi: 10.1007/s10803-015-2504-8 Margalit, M. (1993). Social skills and classroom behavior among adolescents with mild mental retardation. American Journal on Mental Retardation.
• Rowley, J., & Slack, F. (2004). Conducting a literatüre review. Management Research News, 27(6), 31-39. doi: 10.01409170410784185
• Sazak, E., & Terzioğlu, I. (2018). Özel gereksinimli bireylerde sosyal becerilerin öğretimi. Elif Sazak (Ed.), Özel eğitimde sosyal becerilerin öğretimi. (s. 91-95). Ankara: Pegem Akademi.
• Schohl, K. A., Van Hecke, A. V., Carson, A. M., Dolan, B., Karst, J., & Stevens, S. (2014). A replication and extension of the PEERS intervention: Examining effects on social skills and social anxiety in adolescents with autism spectrum disorders. Journal of Autism and Developmental Disorders, 44(3), 532-545. doi: 10.1007/s10803-013-1900-1
• Schor, E. L. (1999). The complete and authoritative guide: Caring for your school-age child ages 5 to 12. (Revised Edition). New York: Bantam Books.
• Shtayermman, O. (2007). Peer victimization in adolescents and young adults diagnosed with Asperger’s syndrome: A link to deppressive symptomatology, anxiety symptomatology and suicidal ideation. Issues in Comprehensive Pediatric Nursing, 30(3), 87-107. doi: 10.1080/01460860701525089
• Sucuoğlu, B., & Özokçu, O. (2005). Kaynaştırma öğrencilerinin sosyal becerilerinin değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 6(1). 41-65. doi: https://doi.org/10.1501/ozlegt_ 0000000086
• Van Hecke, A. V., Stevens, S., Carson, A. M., Karst, J. S., Dolan, B., Schohl, K., McKindles, R. J., Remmel, R., & Brockman, S. (2015). Measuring the plasticity of social approach: A randomized controlled trial of the effects of the PEERS intervention on EEG asymmetry in adolescents with autism spectrum disorders. Journal of Autism and Developmental Disorders, 45(2), 316-335. doi: 10.1007/s10803-013-1883-y
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Laugeson, E. A., & Frankel, F. (2010). Social skills for teenagers with developmental and autism spectrum disorders: The PEERS treatment manual. New York: Routledge.