Türkçenin Sesi Yunus Emre (C1-C2)” Okuma Kitabındaki Söz Varlığı Unsurları

Yıl 2023, Sayı: Özel Sayı (Ö2), 144 - 160, 31.03.2023

Gökçen Göçen , Şeyma Yalçın

Öz

Bir dilin dinlemek, konuşmak, okumak ve yazmak için en temel unsuru kelimelerdir. İnsanlar kelimeler sayesinde duygu ve düşüncelerini aktarmakta; başkalarıyla iletişim kurmaktadırlar. Yabancı dil öğretiminde de öğrenenlerin etkili bir anlama ve anlatma becerisine sahip olabilmesi için hedef dilin kelime hazinesine sahip olması gerekmektedir. Yabancı dil öğretiminde olduğu gibi yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde de öğrenenlerin kelime bilgisini geliştirme süreci dilde en sık kullanılan kelimelerin öğretimiyle başlamaktadır. Sık kullanılan kelimeler öğrenenlere genellikle ders kitapları ve çalışma kitapları üzerinden aktarılmaktadır. Bununla birlikte sıklıkla kullanılan kelimelerin en güzel örnekleri okuma kitaplarında bulunmaktadır. Öğrenenler rastlantısal bir şekilde okuma kitaplarını okuyarak kelime hazinelerini geliştirebilmektedirler. Bu bağlamda yabancı dil olarak Türkçe öğrenenler için hazırlanmış okuma kitaplarının dilde en sık kullanılan kelimelerle hazırlanmış olması önemlidir. Bu önemle alanyazında yapılan çalışmalar incelendiğinde ders kitaplarına göre daha az sayıda da olsa yabancı dil olarak Türkçe öğrenenler için hazırlanmış okuma kitaplarında yer alan kelimelere yönelik de sıklık çalışmalarının yapıldığı görülmektedir. Bununla birlikte okuma kitaplarında yer alan kelimelerin tespit edilmesi ve seviyelere yönelik standart kelime listelerinin hazırlanabilmesi için daha fazla sayıda okuma kitabı üzerinde sıklık çalışması yapılmasına ihtiyaç vardır. Bu ihtiyaçla yapılan bu çalışmada yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan “Türkçenin Sesi Yunus Emre C1-C2” kitabının söz varlığı unsurlarını ve bunların kullanım sıklıklarını tespit etmek hedeflenmiştir. Çalışmanın yöntemi olarak nitel araştırma desenlerinden durum çalışması kullanılmıştır. İncelenen kitaptaki söz varlığı unsurlarına ait veriler doküman analizi ile toplanmıştır. CİBAKAYA 2.0 programı ile söz varlığının kullanım sıklıkları belirlenmiştir. Microsoft Excel programı aracılığıyla söz varlığı unsurları kelime, ikileme, atasözü ve deyim olmak üzere gruplandırılmıştır. Elde edilen veriler tablolar hâlinde sunulmuştur. Çalışmanın sonucunda incelenen kitapta en fazla kelimelere (isim, fiil) yer verildiği, ikileme ve deyimlerin ise az miktarda kullanıldığı görülmüştür. Bununla birlikte incelenen kitapta atasözlerine ise hiç yer verilmediği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yabancılara Türkçe eğitimi, kelime öğretimi, kelime sıklığı, okuma kitabı, Türkçenin sesi Yunus Emre

Kaynakça

• Açık, F. (2013). Temel Türkçe (A 1/ A 2) için söz dağarcığı tespit denemesi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Aksan, D. (1995). Her yönüyle dil ana çizgileriyle dil bilim. Ankara: TDK Yayınları.
• Arslan, N. (2014). Yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarında söz varlığı unsurlarının incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Aydın, M. (2015). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan ders ve okuma kitaplarındaki kelime sıklığı ve seviyelere göre sözcük hazinesi çalışması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Aydın, M., & Açık, F. (2017). TÖMER kitaplarındaki kelime varlığı. International Journal of Language Academy, 5(1), 337-348.
• Bağcı, H., & Özdemir, A. (2021). A1 ve A2 seviyesi ders kitaplarında yer alan okuma metinlerinin söz varlığı açısından incelenmesi (Gazi Üniversitesi TÖMER örneği). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 60, 385-407.
• Barın, E. (2003). Yabancılara Türkçenin öğretiminde temel söz varlığının önemi. Tübar, (13), 311-317.
• Bozkurt, B. (2015). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde orta seviye (B1-B2 düzeyi) hedef sözcük belirleme çalışması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çangal, Ö. (2021). Yabancılara Türkçe öğretiminde yardımcı kaynaklardan yararlanma: Türkçenin Sesi Yunus Emre örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(Yunus Emre Özel Sayısı), 198-211.
• Çınar, İ., & İnce, B. (2015). Türkçe ve Türk kültürü ders kitaplarındaki söz varlığına derlem temelli bir bakış. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 3(1), 198-209.
• Çiçek, M. (2015). Avrupa dil programı sözcük setleri ile yabancılara Türkçe öğretimi kitaplarındaki sözcüklerin karşılaştırılması: Yunus Emre Enstitüsü Türkçe öğretim seti A1 ders kitabı örneği. International Journal of Language Academy, 3(2), 216-231.
• Çiriş, M., & Arslan, M. (2021). Ortak Avrupa Dil Referansı bağlamında yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan Yağmur ders kitaplarının kelime sıklığı açısından incelenmesi. Journal of Research In Turkic Languages, 3(2), 51-61.
• Durmuş, M. (2013). Dil ve dünya dilleri. M. Durmuş ve A. Okur (Ed.), Yabancılara Türkçe öğretimi el kitabı (ss. 16). Ankara: Grafiker Yayınları.
• Ergin, M. (1976). Türk Dili dersleri I. Millî Eğitim Bakanlığı Devlet Kitapları, İstanbul.
• Göçen, G. (2016). Yabancılar için hazırlanan Türkçe ders kitaplarındaki söz varlığı ile Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlerin yazılı anlatımlarındaki söz varlığı. Yayımlanmamış doktora tezi. Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Göçen, G., & Aydın, E. (2021). Yabancılar için hazırlanmış Türkçe okuma kitaplarındaki söz varlığı: Çocuk Hikâyeleri Dizisi A1-A2 örneği. Uluslararası Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Dergisi, 4(1), 93-126.
• Göçen, G., & Buluş, F. (2022). Yabancılar için “Hayat Boyu Türkçe” ders kitaplarında yer alan söz varlığı unsurları. Journal of Sustainable Educational Studies (JSES), (Ö1), 70-87.
• Göçen, G., & Çakır, G. (2022). Yabancılar için hazırlanmış “Yenisey (c1+)” Türkçe okuma kitabında yer alan söz varlığı ögeleri. Journal of Sustainable Educational Studies (JSES), (Ö1), 189-225.
• Göçen, G., & Çiçek, M. (2022). Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenler için hazırlanmış “Salih Hikâye Seti”nde yer alan söz varlığı unsurları. Journal of Sustainable Educational Studies (JSES), 3(2), 82-96.
• Göçen, G., & Erişik, H. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe okuma kitaplarında yer alan söz varlığı unsurları: Türkçenin sesi Yunus Emre örneği (A1-A2). M. Ü. Öztabak (Ed.), 2. Eğitim araştırmaları kongresi: Dijitalleşen dünyada eğitim ve insan, tam metin bildiri kitabı (ss. 177-194). İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Yayınları.
• Göçen, G., & İleri, A. (2022). Yabancı öğrenciler için Türkçe çalışma kitaplarındaki söz varlığı unsurları. Journal of Sustainable Educational Studies (JSES), (Ö1), 226-246.
• Göçen, G., Karabulut, G., Yıldız Memiş, N., & Darama, M. (2020). Yabancılar için Türkçe okuma kitaplarında yer alan ikileme, deyim ve atasözlerinin kullanım sıklığı ve seviyelere göre dağılımı. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 8(2), 112-142.
• Göz, İ. (2003). Yazılı Türkçenin kelime sıklığı sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
• Hayran, T. (2019). Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarında söz varlığına yönelik bir inceleme. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Burdur.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kılıç, T. (2017). Yedi İklim Türkçe ve İstanbul Yabancılar İçin Türkçe öğretim setlerindeki fiilimsilerin kullanım sıklığının belirlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
• Özcan, E., & Tarcan, Ö. D. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitaplarındaki okuma metinlerinde yer alan sözcüklerin sıklık görünümleri. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 72-80.
• Özdamar, K. (2017). Modern bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nisan Kitabevi.
• Özdemirel, A. Y. (2017). Yabancı dil olarak Türkçe ve İngilizce ders kitaplarındaki sözcüklerin kullanım sıklığı bağlamında değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Peçenek, D. (2008). Yabancı dil öğretiminde dilbilgisi. Dil Dergisi, 141, 67-84
• Serin, N. (2017). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi için hazırlanmış ders kitapları ile bu kitapları kullanan öğrencilerin söz varlığının karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Seyidoğlu, H. (2016). Bilimsel araştırma ve yazma el kitabı (11. Basım). İstanbul: Güzem Can Yayınları.
• Tüfekçioğlu, B. (2016). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde sözcük öğretimi. F. Yıldırım ve B. Tüfekçioğlu (Ed.), Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi kuramlar, yöntemler, beceriler, uygulamalar (ss. 283). Ankara: Pegem Yayınları.
• Zenci, S. Ç. (2021). İstanbul yabancılar için Türkçe öğretim setindeki sözcük listelerinin değerlendirilmesi. Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 4(2021 Yunus Emre ve Türkçe Yılı Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Özel Sayısı), 1-14.