İki Kere Farklılık İle İlgili Türkiye'de Yapılan Çalışmaların İncelenmesi

Yıl 2024, Sayı: Özel Sayı (Ö3), 1 - 27, 30.06.2024

Beyza Arslan

Öz

Bu çalışmada iki kere farklılık ile ilgili ülkemizde 2003 ile Ocak 2024 yılları arasında yapılan çalışmaları inceleyerek literatürdeki genel eğilimi ortaya koymak amaçlanmıştır. Araştırma kapsamında 38 çalışma incelenmiştir, bu çalışmaların 26’sı makale, 12’si yüksek lisans ve doktora tezlerini kapsamaktadır. Anahtar kelimeler ile ulaşılan makale ve tezlerdeki kaynakçalar incelenmiş çalışmaya dahil edilecek araştırmalar son halini almıştır. Bu araştırma, çalışmaların yayım türü, çalışmaların araştırma yöntemleri ve desenleri, çalışmaların yayımlanma yılları, çalışmaların yayım dili, araştırmaların çalıştığı tanı grupları, çalışmaların konuları analizi ve düzeylerine göre ise amaç, bulgular ve örneklem çerçevesinde incelenmiştir. Bulgular neticesinde iki kere farklı bireylere ilişkin çalışma sayısının az olması sebebiyle daha fazla çalışmaya gereksinim duyulduğu görülmektedir. Yapılan çalışmalar genel olarak betimsel araştırma şeklinde olup ilişkisel ve müdahale çalışmalarına gereksinim olduğu ortaya çıkmıştır. Tanı gruplarından en fazla üstün yeteneğe eşlik eden özel öğrenme güçlüğü çalışıldığı ve disiplinlerden ise eğitim alanının yoğunlukta olduğu dikkat çekmektedir. Ülkemizde iki kere farklılık ile ilgili çalışmaların 2018 yılından itibaren ivme kazanmaya başladığı görülmüştür. Özel yetenekliliğe eşlik eden dil ve konuşma bozukluğu, işitme yetersizliği, ortopedik yetersizlik gibi durumlarla ilgili çalışmaların da yapılması beklenmektedir. Türkiye’de iki kere farklılık ile ilgili yasal düzenlemelerin var olabilmesi için kavramla ilgili çalışmaların nicelik ve nitelik bağlamında artarak devam etmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

iki kere farklı, özel yetenek, üstün yetenek, 2f, üstün zeka, iki kere özel

Kaynakça

• Aydın, M. (2019). Nitel Veri Analizi. Prof. Dr. H. Özmen ve Prof. Dr. O. Karamustafaoğlu (Ed.), Eğitimde Araştırma Yöntemleri (ss. 461-482). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık
• Al-Hroub, A., & Whitebread, D. (2019). Dynamic assessment for identification of twice-exceptional learners exhibiting mathematical giftedness and specific learning disabilities. Roeper Review, 41(2), 129-142. DOI: https://doi.org/10.1080/02783193.2019.1585396
• *Akkaya, G., & Ertekin, P. (2021). İki Kere Farklı Bireylere Yönelik Literatürün Görsel Olarak İncelenmesi: Bibliyometrik Bir Çalışma. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (52), 492-517. doi: https://doi.org/10.9779/pauefd.706012
• Assouline, S. G., & Whiteman, C. S. (2011). Twice-exceptionality: Implications for school psychologists in the post–IDEA 2004 Era. Journal of Applied School Psychology, 27(4), 380–402. DOI: https://doi.org/10.1080/15377903.2011.616576
• *Atmaca, F., & Tan, S. (2021). İki Kere Farklı: Özel Yetenekli ve Otizmli Bireyler Hakkında Ne Biliyoruz? Bir Sistematik Alanyazın Taraması. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi (52), 133-152. https://doi.org/10.53444/deubefd.873327
• *Atmaca F., Yağbasanlar O., Yıldız E., Göncü A., & Baloğlu M. (2022). The backstage of twice-exceptionality: A systematic review of the movies. Roeper Review, 44(3), 173–187. https://doi.org/10.1080/02783193.2022.2071366
• *Atmaca, F., & Baloğlu, M. (2022). The Two Sides of Cognitive Masking: A Three-Level Bayesian Meta-Analysis on Twice-Exceptionality. Gifted Child Quarterly, 66(4), 277-295. DOI:https://doi.org/10.1177/00169862221110875
• *Bacakoğlu, G., Y. (2023) İki Kere Farklı ve Tipik Gelişim Gösteren Öğrencilerin Akademik Motivasyon Düzeyleri ile Okul Kavramına Yönelik Algıları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Baldwin, L., Baum, S., Pereles, D., & Hughes, C. (2015). Twice-exceptional learners: The journey toward a shared vision. Gifted Child Today, 38(4), 206-214. DOI: https://doi.org/10.1177/1076217515597277
• Bees, C. (2009). Gifted and learning disabled: A handbook. (4.th Edıtıon). Vancouver, BC. Retrieved from: https://impactofspecialneeds.weebly.com/uploads/3/4/1/9/3419723/goldhandbook.pdf
• Bell, C., A. (2020). Endrew' s Impact on Twice-Exceptional Students. William & Mary Law Review, 61(3),845-884. Retrieved from: Endrew's Impact on Twice-Exceptional Students
• Boelter, E. (2020). Identifying the Best Practices for the Twice Exceptional Learner. Masterʼs thesis. Bethel University. Spark Repository. https://spark.bethel.edu/etd/80
• Brody, L.E. and Mills, C. (1997) Gifted Children with Learning Disabilities: A Review of the Issues. Journal of Learning Disabilities, 30, 282-297. DOI: https://doi.org/10.1177/002221949703000304
• Buică-Belciu, C., & Popovici, D. V. (2014). Being twice exceptional: Gifted students with learning disabilities. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 127, 519-523. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.03.302
• *Bildiren, A., & Fırat, T. (2020). Giftedness or disability? Living with paradox, Education 3-13, 48:6,746-760, DOI: 10.1080/03004279.2020.1761855
• *Bildiren, A., & Fırat, T. (2020). İki Kere Özel Öğrenciler: Öğrenme Güçlüğü Olan Üstün Yetenekliler. Çocuk ve Medeniyet, 5(10), 239-255. https://doi.org/10.474646/CMD.2020.190
• *Bildiren, A., Fırat, T., & Kavruk, S. Z. (2023). Öğrenme Güçlüğünden Üstün Yeteneğe Bir Okul Hayatı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 1-16, https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.1310170
• Cain, MK., Kaboski, JR., & Gilger JW. (2019) Profiles and academic trajectories of cognitively gifted children with autism spectrum disorder. Autism, 23(7), 1663-1674. DOI: 10.1177/1362361318804019.
• Chen, Y.-W., Li, C.-C., Gläser-Zikuda, M., & Kuo, C.-C. (2023). An Online Survey on Challenges and Needs for Identifying and Nurturing Twice Exceptional Learners. Gifted Education International, 39(3), 401-425. DOI: https://doi.org/10.1177/02614294221133466
• Dare, L., & Nowicki, E., A. (2015) Twice-Exceptionality: Parents’ Perspectives on 2e Identification, Roeper Review, 37:4, 208-218, DOI: 10.1080/02783193.2015.1077911
• *Duyar, S. (2020) Bilim ve Sanat Merkezi Öğretmenlerinin İki Kere Farklı Öğrenciler Hakkında Bilgi ve Öz Yeterliliklerinin İncelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• *Firat, T., & Bildiren A. (2023) The characteristics of gifted children with learning disabilities according to preschool teachers, Early Years, 43:4-5, 921-937, DOI: 10.1080/09575146.2022.2034755
• Gierczyk, M., & Hornby, G. (2021) Twice-Exceptional Students: Review of Implications for Special and Inclusive Education. Education Sciences, 11, 85. DOI: https://doi.org/10.3390/ educsci11020085
• *Gök, B., Baş, Ö., & Tuncay, A. A. (2018). A twice-exceptional child-a case study. International Journal of Progressive Education, 14(2), 57-76. https://doi.org/10.29329/ijpe.2018.139.5
• *Gül, M. D., Sönmez, S., & Talas, S. (2023). Content And Bibliometric Analyses Of Articles Regarding Gifted/Adhd Studies. International Journal of Education Technology and Scientific Researches, 8(24), 2956-2891. doi: http://dx.doi.org/10.35826/ijetsar.697
• Güner Yıldız, N., Melekoğlu, M. A., & Tunç Paftalı, A. (2016). Türkiye’de Özel Eğitim Araştırmalarında Eğilimler. İlköğretim Online, 15(4). https://doi.org/10.17051/io.2016.06677
• *İlhan-Emecan, B. (2023) İki Kere Özel (2Ö) Öğrencilerle İlgili Farkındalık Eğitim Programının Etkililiği. Yüksek lisans tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Samsun.
• *Kaplan Sayı, A. (2018). Üstün Zekâlı Çocuklar ve Dikkat Eksikliği/Hiperaktivite Bozukluğu İlişkisi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 54-68. https://doi.org/10.17860/mersinefd.320229
• *Kargı, E., & Akman, B. (2003). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğuna sahip üstün yetenekli çocuklar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(24), 212-214.
• *Keskin Demir, P. (2019) Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Tanısı Almış Üstün Zekalı Çocukların Yaşadığı Psikolojik Sorunlar. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Aydın Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Klingner, R. (2022) Twice-Exceptional Children and Their Challenges in Dealing with Normality. Education Sciences. (4), 268. https://doi.org/10.3390/educsci12040268
• Lee, C., W., & Ritchotte, J. (2018) A case study evaluation of the implementation of twice- exceptional professional development in Colorado, Journal for the Education of the Gifted, 42(4), 1-26. DOI: https://doi.org/10.1177%2F0162353219874440.
• Lien, K., Kuo, C. C., & Pan, H. (2023). Improving Concentration and Academic Performance of a Mathematically Talented Student with ASD/ADHD: An Enrichment Program. Education Sciences, 13(6), 588. DOI: https://doi.org/10.3390/educsci13060588
• *Mısırlı- Taşdemir, Ö. (2022) Öğretmenler için üstün yetenekliliğe eşlik eden öğrenme güçlüğü aday gösterme ölçme aracı geliştirme çalışması. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Neihart, M. (2008). Identifying and providing services to twice exceptional children. In S. Pfeiffer (Ed.), Handbook of Giftedness in Children (pp. 115-137).
• Ocak, G. (2019). Bilimsel araştırmalarda kullanılan veri toplama yolları. Prof. Dr. Gürbüz Ocak (Ed.), Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri (ss. 218-272). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık
• *Öner, G., & Kaya, B. (2022). İki Kere Farklı Öğrencilere Yönelik Bilim ve Sanat Merkezi Öğretmenlerinin Yaklaşımlarının İncelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi (42), 87-109.
• *Ömür, N. (2019) Üstün Zekâ Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) Olan Çocukların Özellikleri, Davranışları ve Eğitim Gereksinimlerinin Temellendirilmiş Teoriyle Belirlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Özgen, N. (2019). Nitel Araştırmalarda Verilerin Toplanması ve Analizi. Doç.Dr. N. Özgen (Ed.), Beşeri Coğrafyada Araştırma Yöntemleri ve Teknikler (ss. 158- 196.). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık
• Pereira, vd. (2015). Current status of twice-exceptional students: A look at legislation and policy in the United States. Gifted and Talented International, 30(1-2), 122-134, DOI: 10.1080/15332276.2015.1137463
• Ronksley-Pavia, M. (2015). A model of twice-exceptionality: Explaining and defining the apparent paradoxical combination of disability and giftedness in childhood. Journal for the Education of the Gifted, 38(3), 318-340. DOI: https://doi.org/10.1177/0162353215592499
• Ralabate, P. (2006) The Twice- exceptional dilemma. Washington, D.C: National Education Association Reis, S. M., Baum, S. M., & Burke, E. (2014). An operational definition of twice-exceptional learners: Implications and applications. Gifted Child Quarterly, 58(3), 217-230. DOI: https://doi.org/10.1177/0016986214534976
• *Sağlam, A., & Çiftçi, S. (2022). İki Kere Farklılık Üzerine Bir Çalışma: Özel Yetenekli Öğrencilerde Öğrenme Güçlüğü. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 58, 218-231. DOI: https://doi.org/10.53568/yyusbed.1098725
• *Sengil-Akar, S., & Akar, I. (2020). Academically Gifted & Albino: A Narrative Study of a Twice-Exceptional. International Journal of Progressive Education, 16(2), 279-296. DOI: 10.29329/ijpe.2020.241.19
• *Sıkıcıoglu, N., Koc, M., Olcay, S., & Vuran, S. (2024). Experiences of gifted children with autism spectrum disorder, their parents, and teachers in Turkiye with the COVID-19 Pandemic. Turkish Online Journal of Distance Education, 25(1), 33-51. DOI: https://doi.org/10.17718/tojde.1183405
• Silverman L., K. (2005). Intensitive! Intensities and Sensitivities of the Gifted. Parent Pack- The Social and Emotional Needs of Gifted Children (ss.1-12). Hobart, Tasmania: Tasmanian Association for the Gifted Inc. Retrieved from: https://campbellms.typepad.com/files/intensitive-silverman-article-on-characteristics.pdf
• Silverman, L. K. (2009). The measurement of giftedness. In L. V. Shavinina (Ed.), International handbook on giftedness (pp. 947-970). Canada: Gatineau / Québec. Springer. Retrieved from: https://link.springer.com/book/10.1007/978-1-4020-6162-2
• *Sivrikaya- Giray, A. (2023) Bilim ve Sanat Merkezinde Görev Yapan Öğretmenlerin Özgül Öğrenme Güçlüğü ve Disleksi Hakkındaki Bilgi ve Öz Yeterliliklerinin İncelenmesi. Yayımlanmamış lisans tezi. Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Edirne.
• *Şakar, S. (2022). İki Kere Farklılık Potansiyeli Tarama Listesinin Geliştirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• *Şakar, S., & Koksal, M. S. (2022). Özel Eğitim Öğretmen Adaylarının İki Kere Farklı Çocukların Eğitimi Dersine İlişkin Görüşlerinin Belirlenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 51(236), 2903-2926. https://doi.org/10.37669/milliegitim.962282
• *Şakar, S. N., & Baloğlu, M. (2022). Twice exceptionality with RStudio: A bibliometric analysis. Hacettepe University Journal of Education, 38(2), 260-274. doi: 10.16986/HUJE.2022.474
• *Şakar, S. N., & Köksal, M. S., (2021). Özel Eğitim Öğretmen Adaylarının İki Kere Farklılığa Yönelik Metaforik Algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(3), 1924-1941. doi: 10.17679/inuefd.908319 *Şekeral, C. K., & Özkardeş, O.G. (2013). Üstün zekâlı öğrencilerde özel öğrenme güçlüğü belirtilerinin taranması. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimleri Dergisi. 12(23): 197-219
• *Şentürk, Ş., Kefeli, İ., & İlhan- Emecan, B. (2022). Türkiye’de İki Kere Özel (2Ö) Öğrencilere Yönelik Eğitim Politikası Önerisi. Ondokuz Mayis University Journal of Education Faculty, 41(2), 677-696. https://doi.org/10.7822/omuefd.1202248
• *Şentürk, Ş., & Kefeli, İ., Emecan, B., İ. (2022) Conceptual Analysis of Twice Exceptionality. Education Quarterly Reviews, 5(2), 644- 655. DOI: 10.31014/aior.1993.05.04.650 *Şimşek, M. (2019) Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğun sahip üstün yetenekli çocukların yaşadığı sosyal-duygusal sorunlar hakkında öğretmen görüşler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Bahçeşehir Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• *Şimşek, M., & Karataş, İ. H. (2019). DEHB'li Özel Yetenekli Çocukların Yaşadığı Sosyal- Duygusal Sorunlar ve Çözüm Yolları Hakkında Öğretmen Görüşleri. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 87-96.
• *Tortop, H., S. (2023). Özel öğrenme güçlüğü ve özel yeteneği olan iki kere farklı öğrencilerin eğitimine yönelik bir hizmet içi eğitimin gerçekleştirilmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• *Tortop, H. S., & Ilgaz, G. (2023). Developing of in-service training program for teacher working with gifted learning disabled students. Journal for the Education of Gifted Young Scientists, 11(3), 263-279. https://doi.org/10.17478/jegys.1329220
• *Uyaroğlu, B. (2022) İki Kere Farklı Çocuklara Yönelik Özgün Bir Gelişimsel Müdahale Programı: Bir Eylem Araştırması. Yayımlanmamış doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• *Yenioğlu, S., Melekoğlu, M. A., & Yılmaz Yenioğlu, B. (2022). A single-subject case study of twice exceptionality. Gifted Education International, 38(2), 256-272. https://doi.org/10.1177/02614294211064772
• *Yılmaz, B. (2023) Sınıf Öğretmenlerinin Özel Yetenekli Olup Öğrenme Güçlüğü Yaşayan Öğrencilerin Tanılanması ve Desteklenmesine Yönelik Görüşleri: Ölçek Uyarlama Çalışması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Bahçeşehir Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• *Yılmaz- Yenioğlu, B., & Melekoğlu, M. A. (2021). Öğrenme Güçlüğü ve Özel Yeteneği Olan İki Kere Farklı Bireylere Yönelik Yapılan Çalışmaların Gözden Geçirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 22(4), 999-1024. doi: https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.696065