Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Ders Kitaplarında Yer Alan Söz Varlığı Unsurları: “Anahtar” B2 Ders Kitabı Örneği

Yıl 2024, Sayı: Özel Sayı (Ö3), 74 - 101, 30.06.2024

Gökçen Göçen Sema Bingöl

Öz

Yabancı dil öğretiminde öğrenicilerin temel dil becerilerini etkili bir biçimde kullanılabilmeleri için kelimelerin önemli bir önceliği vardır. Kelime öğretimi, hedef dilde en sık olarak kullanılan kelimelerin öğretimi ile başlamaktadır. Hedef kelimeler öğrenicilere en çok ders kitapları aracılığıyla aktarılmaktadır. Dil seviyelerine göre öğrenicilere öncelikli olarak hangi kelimelerin öğretileceğinin belirlenmesi ise kelime sıklığı çalışmalarıyla mümkün olmaktadır. Ders kitapları üzerinde yapılan kelime sıklığı çalışmaları hangi dil seviyesinde hangi kelimelerin öğretilmesi gerektiğine yönelik araştırmacılara fikir vermektedir. Yapılan araştırmaların sonuçları, dil seviyelerine yönelik kelime sıklığı listelerinin belirlenmesine katkı sağladığı için önemlidir. Bu sebeple çalışmada daha önce incelenmediği fark edilen B2 seviyesi “Anahtar” yabancılar için Türkçe ders kitabında yer alan söz varlığı unsurlarının ve kullanım sıklıklarının neler olduğunu tespit etmek amaçlanmıştır. Nitel durum çalışması deseninin kullanıldığı çalışmada incelenen ders kitabında yer alan söz varlığı ögelerinden kelimelere, ikilemelere, deyimlere ve atasözlerine ait veriler doküman analizi ile toplanmıştır. Söz varlığı ögelerinin neler olduğu ve bunların kullanım sıklıkları CİBAKAYA 2.4.1 programı ile tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre incelenen ders kitabında daha çok kelimelere yer verildiği ve bu kelimeler içinde diğer ders kitaplarında olmayan yeni kelimelerin olduğu tespit edilmiştir. Ders kitabında sıklıkla ikilemelerin ve deyimlerin de olduğu görülmüştür. Bunlara karşılık incelenen ders kitabında az sayıda atasözü bulunduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi, söz varlığı, kelime öğretimi, kelime sıklığı, yabancı dil olarak Türkçe ders kitapları

Kaynakça

• Aksan, D. (2009). Her yönüyle dil ana çizgileriyle dilbilim. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Akpınar, M., & Açık, F. (2010). Avrupa dil gelişim dosyası bağlamında yabancılara Türkçe öğretiminde deyim ve atasözlerinin öğrenme-öğretme sürecine aktarımı. III. Uluslararası Dünya Dili Türkçe sempozyumu, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Arslan, N. (2014). Yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarında söz varlığı unsurlarının incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Baş, B., & Gündoğdu, M. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenen öğrencilerin kelime hazinesi üzerine bir durum tespiti: A1-B2 Örneği. Intenational Journal Of Languages’ Education And Teaching, 8(2), 53-66.
• Çiçek, M. (2015). Avrupa dil programı sözcük setleri ile yabancılara Türkçe öğretimi kitaplarındaki sözcüklerin karşılaştırılması: Yunus Emre Enstitüsü Türkçe öğretim seti A1 ders kitabı örneği. International Journal of Language Academy, 3(2), 216-231.
• Çiriş, M., & Arslan, M. (2021). Ortak Avrupa Dil Referansı bağlamında yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan Yağmur ders kitaplarının kelime sıklığı açısından incelenmesi. Journal of Research in Turkic Languages, 3(2), 51-61.
• Elveren, A. (2022). Anahtar yabancılar için Türkçe ders kitabı B2. İstanbul: Bedil Yayınları.
• Göçen, G. (2016). Yabancılar için hazırlanan Türkçe ders kitaplarındaki söz varlığı ile Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlerin yazılı anlatımlarındaki söz varlığı. Yayımlanmamış doktora tezi. Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Göçen, G., Karabulut, G., Yıldız Memiş, N., & Darama M. (2020). Yabancılar için Türkçe okuma kitaplarında yer alan İkileme, deyim, atasözlerinin kullanım sıklığı ve seviyelere göre dağılımı. International Journal Of Language Education and Teaching, 8(2), 112-142.
• Kılıç, T. (2017). Yedi İklim Türkçe ve İstanbul Yabancılar İçin Türkçe öğretim setlerindeki fiilimsilerin kullanım sıklığının belirlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
• Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 170-189.
• Mustafaoğlu, R. (2018). Yabancı dil olarak İngilizce ve Türkçe öğretimi A1 ve A2 seviyesindeki ders kitaplarının söz varlığı bakımından karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ölker, G. (2011). Sözlük türleri ve kelime sıklığı sözlüğü üzerine. Dil Araştırmaları, 9(9), 45-60. 83 Journal of Sustainable Educational Studies (JSES)
• Özdemirel, A. (2017). Yabancı dil olarak Türkçe ve İngilizce ders kitaplarındaki sözcüklerin kullanım sıklığı bağlamında değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Serin, N. (2017). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi için hazırlanmış ders kitapları ile bu kitapları kullanan öğrencilerin söz varlığının karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Şimşek, N. D. (2015). Yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarındaki metinlerin ilişkisel söz varlığı açısından değerlendirilmesi. International Journal of Science Culture and Sport, (3), 809-827.
• Türk Dil Kurumu (t.y.). Türkçe sözlük. 21 Aralık 2023 tarihinde https://sozluk.gov.tr adresinden erişilmiştir.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Zenci, S. Ç. (2021). İstanbul yabancılar için Türkçe öğretim setindeki sözcük listelerinin değerlendirilmesi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (Yunus Emre ve Türkçe yılı yabancı dil olarak Türkçe öğretimi özel sayısı), (4) 1-14.