Antrenörlerin Öz Yeterlilik ve Duygusal Zeka Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 2, 315 - 326, 30.08.2025

Cengiz Bayraktar , Yakup Havuz , Efkan Biberli

https://doi.org/10.55238/seder.1677840

Öz

Amaç: Yürütülen bu araştırmanın amacı, antrenörlerin öz yeterlilik ve duygusal zekâ düzeylerini tespit etmek, çeşitli değişkenlere göre farklılık gösterip göstermediğini anlamak ve öz yeterlilik ile duygusal zekâ arasındaki ilişkiyi incelemektir.
Yöntem: Araştırmaya Türkiye’de 2023-2024 yılları arasında aktif olarak görev yapan, 24 kadın ve 94 erkek antrenör katılmıştır. Katılımcıların antrenör öz yeterlilik düzeyinin belirlenmesinde Koçak (2020) tarafından geliştirilen “Antrenör Öz Yeterlilik” kullanılırken, duygusal zeka düzeylerinin belirlenmesinde Petrides ve Furnham (2001) tarafından geliştirilen, Deniz, Özer ve Işık (2013) tarafından Türkçeye uyarlanan “Duygusal Zeka Özelliği Ölçeği Kısa Formu” kullanılmıştır. Ayrıca katılımcılardan araştırmacılar tarafından tasarlanan “Kişisel Bilgi Formu”’ nu doldurmaları istenmiştir. Elde edilen verilerin analizinde “SPSS 26.0” programından faydalanılmıştır. Verilerin normal dağılım gösterdiği tespit edilmiş ve normal dağılım gösteren veriler için; “Independent Samples T Test” ve “One Way Anova Test” kullanılırken, veriler arasındaki ilişkinin incelenmesi maksadıyla “Pearson Correlation Test” kullanılmıştır. Yapılan bu çalışmada istatistiksel anlamlılık değeri p<0,05 olarak belirlenmiştir.
Bulgular: Elde edilen bulgulara göre, antrenörlerin öz yeterlilik düzeyi ile yaş ve hizmet yılı değişkenleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık tespit edilmiştir. Ayrıca antrenör öz yeterlilik düzeyi ile duygusal zeka arasında pozitif yönde yüksek düzeyde bir korelasyon tespit edilmiştir.
Sonuç: Bu araştırma, antrenörlerin duygusal zeka ve öz yeterlilik düzeylerinin, yaş, cinsiyet, eğitim durumu ve hizmet yılı gibi demografik faktörlere bağlı olarak farklılıklar gösterdiğini, aynı zamanda duygusal zeka ve öz yeterlilik arasında anlamlı bir ilişki olduğunu ortaya koymuş ve bu özelliklerin geliştirilmesine yönelik eğitim programlarının antrenörlerin mesleki başarılarına katkı sağlayacağı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Antrenör , Duygusal Zeka , Öz Yeterlilik

Examining the Self-Efficacy and Emotional Intelligence Levels of Coaches

Öz

Aim: The aim of this study is to determine the self-efficacy and emotional intelligence levels of coaches, to understand whether they differ according to various variables and to examine the relationship between self-efficacy and emotional intelligence.
Method: 24 female and 94 male coaches who have been actively working in Turkey between 2023-2024 participated in the research. While the “Coach Self-Efficacy” developed by Koçak (2020) was used to determine the coach self-efficacy levels of the participants, the “Emotional Intelligence Trait Scale Short Form” developed by Petrides and Furnham (2001) and adapted to Turkish by Deniz, Özer and Işık (2013) was used to determine their emotional intelligence levels. In addition, the participants were asked to fill out the “Personal Information Form” designed by the researchers. The “SPSS 26.0” program was used in the analysis of the obtained data. It was determined that the data showed a normal distribution and for the data showing a normal distribution; While “Independent Samples T Test” and “One Way Anova Test” were used, “Pearson Correlation Test” was used to examine the relationship between the data. In this study, the statistical significance value was determined as p<0.05.
Results: According to the findings, a statistically significant difference was found between coaches' self-efficacy levels and the variables of age and years of service. Furthermore, a high positive correlation was found between coaches' self-efficacy levels and emotional intelligence.
Conclusion: This research has revealed that the emotional intelligence and self-efficacy levels of coaches vary depending on demographic factors such as age, gender, educational status and years of service, but there is a significant relationship between emotional intelligence and self-efficacy, and it has been concluded that training programs aimed at developing these characteristics will contribute to the professional success of coaches.

Anahtar Kelimeler

Coach , Emotional İntelligence , Self-Efficacy

Kaynakça

• Acar, F. T. (2001). Duygusal zekâ yeteneklerinin göreve yönelik ve insana yönelik liderlik davranışları ile ilişkisi. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Akın, M. (2004). İşletmelerde duygusal zekânın üst kademe yöneticiler ile astları arasındaki çatışmalar üzerindeki etkileri. Doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Aksütlü, S. (2013). Sağlık çalışanlarında duygusal zekâ ve tükenmişlik ilişkisi. Yüksek Lisans Tezi. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Alabay, E. (2006). İlköğretim okulöncesi öğretmen adaylarının fen ile ilgili öz yeterlik inanç düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 98-110.
• Aygün, M. (2018). Buz hokeyi sporcularının duygusal zekâ ve liderlik özelliklerinin sportif sürekli kendine güven üzerine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Aysel, L. (2006). Liderlik ve duygusal zekâ. Yüksek Lisans Tezi. Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: toward a unifying theory of behavioral change. Psychological, 84, 191-215.
• Bandura, A., & Ramachaudran, V. S. (1994). Encyclopedia of human behavior. New York: Academic Press, 4, 71-81.
• Bar-On, R. (1997). The Emotional Intelligence Inventory (EQ-I): Technical manual. Multi-Health Systems. Inc, Canada.
• Canbulat, S. (2007). Duygusal zekânın çalışanların iş doyumları üzerindeki etkisinin araştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Çelikdağ, C. (2018). Beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin duygusal zekâ düzeyleri ile liderlik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• D'ursov. V., Petrossoa, A., ve Robazzac, C. (2002) Emotions, perceived qualitiesand performanceof rugby players. The sport Psychologist, 16, 173-199.
• Dulewicz V., ve Higgs M. (2000). Emotional intelligence: A review and evaluation study. Journal of Managerial Psychology, 15(4), 341-372.
• Ertaş, H., ve Kıraç, R. (2019). Sağlık yönetimi öğrencilerinin liderlik ve duygusal zekâ düzeylerinin incelenmesi. Ekev Akademi Dergisi, 23(80), 247-262.
• Esba, M. (2009). Turizm işletmelerinde yöneticilerin duygusal zekâlarının örgüt kültürü üzerindeki etkisi Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• George, D. ve Mallery, M. (2010). SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference, 17.0 update (10a ed.) Boston: Pearson
• Goleman, D. (2013). Duygusal zekâ neden IQ’ dan daha önemlidir? (Çev: B. S. Yüksel). İstanbul: Varlık Yayınları.
• Güngörmüş, T. (2011). Hemşirelerin duygusal zekâları ile iş yaşamında yaşadıkları yalnızlık arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum. http://sozluk.gov.tr, Erişim Tarihi: 22.08.2025
• Hwang, S., Feltz, D. L., ve Lee, J. D. (2013). Emotional intelligence in coaching: Mediation effect of coaching efficacy on the relationship between emotional intelligence and leadership style. International Journal of Sport and Exercise Psychology, 11(3), 292-306.
• Kandemir, D. (2017). Elâzığ İlinde Farklı Bireysel Spor Dallarında Görev Yapan Antrenörlerin Liderlik Tarzlarının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Koçak, O. U. (2021). Taekwondo Sporcularının Öz Yeterlilik ve Duygusal Zeka Düzeylerinin İncelenmesi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi.
• Mayer, J. D., Salovey, P., Caruso, D. L., ve Sitarenios, G. (2001). Emotional intelligence as a standard intelligence. Emotion, 1, 232–242.
• Mayer, J. D., ve Salovey, P. (1997). What is emotional ıntelligence? In P. Salovey & D. J. Sluyter (Eds.) Emotional develeopment and emotional intelligence. New York: Basic Books.
• Neuman, W. L. (2012). Toplumsal araştırma yöntemleri: nicel ve nitel yaklaşımlar III. Cilt (5. Basım). İstanbul Yayın Odası.
• Okumuş, A., ve Şahin, M. (2018). The relationship of emotional intelligence and institutional culture with organizational cynicism. Journal of Human Sciences, 15(4), 2635-2643.
• Özbaydar S. (1983). İnsan davranışının sınırları ve spor psikolojisi. 1.Baskı. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi, 30-31.
• Özdayı, N. (2011). Futbol hakemlerinin duygusal zekâ ve iletişim beceri düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
• Özdinç, Ö. (2014). Türkiye’deki spor örgüt yöneticileri üzerinde duygusal zekâ ve liderlik davranışları ilişkisinin incelenmesi. Yayınlanmış Doktora Tezi. Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Sağlam, C., ve Çeviker, A. (2022). Antrenörlerin öz yeterlilik ve antrenörlüğe yönelik tutum düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi.11(2), 662-676.
• Şimşek, Ö. C. (2018). Ankara gençlik hizmetleri ve spor il müdürlüğü’nde çalışan antrenörlerin duygusal zekâ düzeylerinin belirlenmesi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Erzurum.
• Şimşek, Ö. C., Sunay, H., ve Bal, E. (2020). Antrenörlerin duygusal zekâ seviyelerinin incelenmesi (Ankara ili örneği), Turkish Studies, 15(2), 1359-1373.
• Tschannen-Moran, M., Hoy, A. W., & Hoy, W. K. (1998). Teacher efficacy: Its meaning and measure. Review of Educational Research, 68(2), 202-248.
• Ulucan, H. (2012). Investigation of the emotional intelligence levels of the athletes in different branches in terms of some demographic variables. Energy Education Science and Technology Part B, Social And Educational Studies, 1819-1828.
• Ulukan, M., Ulukan, H. ve Esenkaya, A. (2021). Ortaöğretim öğrencilerinin sporda sosyal kimlik algı ve spora yönelik tutumlarında demografik değişkenlerin rolü. Uluslararası Güncel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 7(2), 745-763.
• Uygun, G. (2025). Bitlis ili ortaöğretim öğrencilerinin duygusal zeka düzeyleri ve öz yeterliliklerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Bitlis Eren Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Beden eğitimi ve spor Anabilim Dalı, Bitlis.
• Uzuner, A. (2012). Yönetici hemşirelerde duygusal zekâ ve boyun eğici davranışların incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Vallerand, R. J. (1983). Attentionand decision making: A test of the predictive validity of the test of attention inter personal style (TAIS). Journal of Sport Psychology, 5(4): 449- 459.
• Yaylacı, G. Ö. (2006). Kariyer yaşamında duygusal zekâ ve iletişim yeteneği. İstanbul: Hayat Yayınları., 45, 46, 51, 53, 202s.
• Yazıcı, A. (2016). Profesyonel basketbol oyuncularında zihinsel dayanıklılık ve duygusal zekânın çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yetim, A. (2014). Sosyoloji ve spor. Berikan Yayınevi.
• Yıldırım, F., ve İlhan, İ. Ö. (2010). Genel öz yeterlilik ölçeği türkçe formunun geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 21(4), 301-308.
• Yüzen, A. (2016). Meslek kararı verme öz yeterliliğinin artırılmasına yönelik multimedya tasarımı. Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.