Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Örgütsel İş Stres Düzeylerinin Bazı Demografik Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 2, 58 - 70, 30.08.2019

Ali Serdar Yücel , Serdar Orhan , Bengü Şekeroğlu , Tuba Fatma Karadağ , Abdülkerim Çeviker

Öz

Bu
çalışma Beden Eğitimi öğretmenlerinin iş stres düzeylerinin belirlenmesi
amacıyla yapılmıştır. Çalışma betimsel tarama modeli
niteliğindedir. Çalışmada ölçme aracı olarak ilk bölümü katılımcılara ilişkin
demografik sorulardan ve ikinci bölümü ise katılımcıların iş stres düzeylerinin
belirlenmesine yönelik Theroll (1988) tarafından geliştirilen ve Demirel
ve diğerleri (2007) tarafından Türkçe’ye uyarlanan iş stresi ölçeği formudur. Çalışmanın evrenini Ankara iline bağlı Beypazarı, Ayaş,
Nallıhan ve Güdül ilçeleri, örneklemini ise bu ilçelerde Milli Eğitim
Bakanlığına bağlı kamu ve özel okullarda görev yapan rasgele yöntemle seçilmiş
beden eğitimi öğretmenleri (n=520) oluşturmaktadır. Verilerin analiz
edilmesinde tanımlayıcı istatistikler, ikili karşılaştırmalarda t-testi, ikiden
fazla grup karşılaştırmalarında ise ANOVA testi uygulanmıştır. 

Sonuç olarak katılımcıların örgütsel iş stres düzeylerinin
cinsiyet değişkenine göre farklılaştığı, yaş, eğitim durumu ve görev
değişkenlerine göre anlamlı düzeyde farklılaşmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca
katılımcıların ölçekten aldığı ortalama değerler iş yükü stres düzeylerinin
yüksek olduğunu ve bununla birlikte yüksek iş kontrolü ve sosyal desteğin
bulunduğunu göstermektedir. Beden eğitimi öğretmenlerine yönelik uygulanan bu
ve benzeri çalışmaların beden eğitimi öğretmenlerinin örgütsel iş stres
düzeylerinin belirlenmesi ve iş verimini artırıcı unsurların göz ardı
edilmeyerek sosyal destek ortamının sağlanması ve beceri kullanım düzeylerini
artıracak faaliyetlerin (hizmet içi eğitime yönelik) düzenlenmesinin ne derece
önemli olduğu konusunda yol gösterici olacağı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

İş, Stres

Kaynakça

• Akova, O. ve Işık, K. (2008). Otel işletmelerinde stres yönetimi: İstanbul‟daki beş yıldızlı otel işletmelerinde bir araştırma. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 17-44.
• Alkan, E., (2011). Yıldırma (mobbıng) davranışlarının Beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin Tükenmişliği üzerine etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir. s. 1,2.
• Altınok, V., (2009). İş Stresinin Ortaöğretim Öğretmenleri Üzerindeki Etkisi, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 29, Sayı 2 (2009) 513-532
• Aslan, H., Çeçen, A. R., (2007). Ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin cinsiyetlerine ve öğrenilmiş güçlülük düzeylerine göre mizah tarzlarının incelen¬mesi. Ç. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16 (2), 1–14.
• Avşaroğlu, S., Deniz,M.E., Kahraman, A., (2005). Teknik öğretmenlerde yaşam doyumu iş doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi, Selçuk üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü dergisi s.117
• Aydın K., (2004). Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Tükenmişlik Düzeyleri Ve Tükenmişliği Etkileyen Bazı Faktörlerin İncelenmesi Aksaray İl Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara,
• Aydın, İ., (2008). İş Yaşamında Stres, Ankara: Pegem Akademi, s.92.
• Aydoğan H. (2006). Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Meslekte Karşılaştıkları Sorunlar (Trabzon İli Uygulaması), Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• Ayvaz, U., (2015). Beden eğitimi öğretmenlerinin tükenmişlik düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (İstanbul ili kadıköy ve ataşehir ilçeleri örneği), Yedi tepe üniversitesi, yüksek lisans tezi, İstanbul.
• Başoğlu, B., Şekeroğlu, M.Ö., Altun, E., (2016). Öğretmenlerin aile-iş çatışması ve iş-aile çatışmalarının yaşam doyumuna etkisi ve bazı demografik özelliklere göre incelenmesi, Akademik sosyal araştırmalar dergisi Yıl: 4, Sayı: 32, Kasım 2016 s. 277-291
• Bayar, H.T., Öztürk, M., (2017). İş Stresinin İş Tatmini Üzerindeki Etkisi: Süleyman Demirel Üniversitesi Araştırma Görevlileri Üzerine Bir Araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.22, S.2, s.525-546
• Bozkurt, Ö., (2014). İlköğretimde Beden Eğitimi Derslerini Yürüten Beden Eğitimi Ve Spor Öğretmenlerinin İş Doyumu Ve Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi (Lefkoşa Örneği), Yakın Doğu Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, Lefkoşa,
• Campbell, I. (1995). Stress litigation and training. Management Development Review, 8 (4), 21-22.
• Cemaloğlu, N., Erdemoğlu Şahin, D., (2007). Öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi; Kastamonu Eğitim Dergisi, Cilt:15 No:2: 465-484.
• Chan, D. W. (2003). Hardiness and its role in the stres-burnout relationship among prospective Chinese teachers in Hong Kong. Teaching and Teacher Education, 19, 381–395.
• Clegg, A. (2001). Occupational stress in nursing: a review of the literatüre. Journal of Nursing Management. 9, 101-106.
• Çankaya, F.Y. (1992). Öğretmenlerin sıkıntıları. Çağdaş Eğitim. 17 (174), 912.
• Çelebi, E., (2016). Yaşlı ve Çocuk Grupları İle Çalışan Psikologlarda Mesleki Tükenmişlik, Psikolojik İyi Oluş ve Yaşam Kalitesi Düzeylerinin İncelenmesi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, s. 11 (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Demirel, Y., Ünal, B., Kılıç, B., Soysal, E., Bilgin, A.C., Uçku, R., Theorell, T. (2007). İş Stresi Ölçeğinin İzmir Konak Belediyesinde Çalışan Erkek İşçilerde Geçerlilik ve Güvenilirliğin İncelenmesi, Toplum Hekimliği Bülteni, Cilt 26, Sayı:1, Ocak-Nisan.
• Ekinci, H., Ekici, S., (2003), Yöneticiler Üzerindeki Etkileri Açısından Stres Kaynakları ve Bir Uygulama, Uludağ Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 22, Sayı 2.
• Erdoğan, T., Ünsar, S. A., Süt, N. (2009). Stresin çalışanlar üzerindeki etkileri: bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14 (2), 447-461.
• Eren, E. (2001). Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi, İstanbul: Beta Basım Yayım.
• Erkmen, N., Çetin, M. Ç., (2008). Beden eğitimi öğretmenlerinin stresle başa çıkma tarzlarının bazı değişkenlerle ilişkisi, s.233.
• Eryiğit, S. (2000). “Kariyer Yönetimi”, Kamu-İş Dergisi, C.6, S.1.
• Eskin, M., Harlak, H., Demirkıran, F., Dereboy, C. (2013). Algılanan stres ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Güvenirlik ve geçerlik analizi Yeni sempozyum.132 (51), 3.
• Göksoy, S., Argon, T., (2014). Okullarda Öğretmenleri Engelleyici ve Destekleyici Stres Kaynakları, Journal of Teacher Education and Educators, Cilt 3, Sayı 2, 245.
• Göktaş, Z., Özmaden, M., Yetim, A, A. (2011) Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Meslekte Karşılaştıkları Sorunlar (Balıkesir İli Uygulaması). Selçuk Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 13 (1), 112-118
• Gümüştekin, Eren, G., Gültekin, F., (2009). Stres Kaynaklarının Kariyer Yönetimine Etkileri, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, sayı, 23: 149.
• Özkan, ŞY., (2007). Niğde İlinde Görevli Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi, Niğde.
• Özkaya, Onay, M., Yakın, V., Ekinci, T., (2008). Stres Düzeylerinin Çalışanların iş Doyumu Üzerine Etkisi, Yönetim ve Ekonomi, Cilt:15 Sayı:1.
• Pehlivan İ., (2000). İş yaşamında stres, pegem yayıncılık Ankara 233,
• Pepe, Ş., (2008). Beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi, Selçuk Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, Konya, s. 28.
• Powell, T., Enright, S., (1990). Anxiety and Stress Management, (London: Routledge,), s.77.
• Rosch, P. J. ve Kenneth, R. P. (1987). Designing worksite stress Management programs. In Stress Management in Work Settings‟ L. R. Murphy ve R. G. Schoenborn. (Eds). Washington, DC: National Institute for Occupational Safety and Health.
• Rottier, J., Kelly, W., Tomhave, W. K. (1983). Teacher burnout-small and rural school style. Education, 104(1), 72-79.
• Russell, D.W., Altmaier, E. & Van Velzen, D. (1987). Job related stress, social support, and burnout among classroom teachers. Journal of Applied Psychology. 72 (2), 269-274.
• Sağlam Arı, G., Çına Bal, E., (2008). Tükenmişlik Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi, Yönetim ve Ekonomi, Cilt: 15, Sayı:1, ss.131-148. s. 137.
• Spiers, C. (2003). Accuracy Clarity Value Tolley’s Managing Stress In The Work Place, USA: Published by Reed Elsevier.
• Şahin, Ş., (2008). Beden eğitimi öğretmenlerinin tükenmişlik ve yaşam doyumu düzeyleri, mersin üniversitesi, yüksek lisans tezi, mersin.
• Telef, B., Tazıcı, H. (2009). Öğretmenlerin kişilik özellikleri, stresle başa çıkma yöntemleri ve kontrol algıları arasındaki ilişkiler. Milli Eğitim Dergisi, 182.
• Theorell T, Perski A, Åkerstedt T ve ark., (1988). Changes in Job Strain in Relation to Changes in Physiological State. Scand J Work Environ Health, 14: 189–196.
• Tuna, M., Çimen, Z., (2013). Ankara’da görev yapan beden eğitimi öğretmenlerinin tükenmişlik Düzeylerinin incelenmesi, Pamukkale Journal of Sport Sciences, Vol.4, No.2, ss:60-78.
• Ulucan, H., Türkçapar, Ü., Cihan, B.B., (2012). Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Meslekte Karşılaştıkları Sorunların İncelenmesi (Kırşehir İli Uygulaması), Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 13 (2): 265-277.
• Villanueva, D., Djurkovic, N., (2009). ‘Occupational Stress and Intention to Leave among Employees in Small and Medium Enterprises’, International Journal of Stress Management, Cilt 16.
• Yamuç, V.A., Türker, D., (2015). Örgütsel Stres Kaynaklarının Analizi: Bir Üretim İşletmesinde Kadın Ve Erkek Çalışanlar Üzerine İnceleme, Yönetim Bilimleri Dergisi Cilt: 13, Sayı: 25, ss. 389-423.
• Yaşar, G., (2008). Beden eğitimi öğretmenlerinin okulla ilgili Sorunları ve stresle başa çıkma tarzlarının bazı Değişkenler açısından incelenmesi, Çukurova Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, Adana.
• Yıldız, A. (2000). “Kariyerde Duraklamalar (Platolar)”, Yerel Gündem Dergisi, Y.2, S.3.
• Ziauddin, Khan, M. R., Jam, F. A. ve Hijazi, S. T. (2010). The impacts of employees job stress on organizational commitment‟ European Journal of Social Sciences, 13 (4), 617-622.